روزنامه ایران: نامه عذرخواهی سعید مرتضوی بابت جنایت کهریزک در سال 88، واکنش‌های متفاوتی به دنبال داشت. خانواده قربانیان این حادثه که سعید مرتضوی برای نخستین‌بار از آنها با عنوان «شهید» یاد کرده است، در گفت‌وگوهایی با رسانه‌های مختلف، این گونه نشان داده‌اند که پوزش سعید مرتضوی را چندان موضوعی عمیق و واقعی نمی‌دانند. اما با گذشت یک روز پس از انتشار عذرخواهی مرتضوی، عده‌ای از چهره‌های سیاسی و اجتماعی هم به موضع اخیر دادستان سابق تهران واکنش نشان داده‌اند. این واکنش‌ها هم عموماً با نگاهی منفی و همراه با تردید نسبت به عمق پشیمانی مرتضوی انجام شده است.
درخواست اعدام برای دادستان سابق
تند و تیزترین واکنش به موضع اخیر مرتضوی توسط حجت‌الاسلام محمدرضا زائری، فعال اجتماعی و فرهنگی انجام شده. جایی که وی با اشاره به ارتباط بقای جمهوری اسلامی با اعتماد عمومی نوشته است: «اعتقاد مردم به عوامل گوناگونی همچون رأی دادگاه مرتضوی بستگی دارد.» به گزارش خبرآنلاین، زائری معتقد است: «جرم او تنها قتل قربانیان مظلوم کهریزک و معمای پیچیده زهرا کاظمی نیست و اتهام او نیز فقط اختلاس‌ها و دروغ‌ها و پرونده‌های مطبوعاتی و... نیست. بسیار نکته‌های وحشتناک هست که اگر روزی فضای لازم فراهم شود، شاید بر زبان‌ها بیاید و به گوش‌ها برسد.» بر این اساس است که این روحانی سرشناس خواستار «اعدام» سعید مرتضوی شده است.
ابهام‌های 88 و عذرخواهی مرتضوی
همزمان صادق زیباکلام در نامه‌ای خطاب به مرتضوی، پیش از هر چیز کارنامه او در حوزه قضایی را یادآوری کرد و نوشت: «من همیشه جنابعالی را به عنوان قاضی مرتضوی معروف می‌شناختم که به اندازه موهای سرش روزنامه، هفته‌نامه، ماهنامه و فصلنامه تعطیل کرده و نویسندگان آنها را هم روانه زندان کرده. شاید هم حق با شما می‌بوده و آنها سزاوار محکومیت بودند.» به گزارش فرارو، وی با تأکید بر اینکه نمی‌خواهد درخصوص نامه عذرخواهی دادستان سابق تهران بابت جنایت کهریزک نیت‌خوانی خاصی داشته باشد، افزود:«البته فقط تراژدی کهریزک و رفتار مأموران با بازداشت شدگان نیست که همچنان در پرده ابهام قرار دارد.» این استاد دانشگاه در پایان نامه خود آورده است: «بسیاری از حوادث و رویدادهای سال ۸۸ بعد از گذشت ۷ سال همچنان در تاریکی‌اند و همچون عذرخواهی شما بالاخره روزی روشن خواهند شد. البته دنیا خیلی زیباتر می‌شد اگر قاضی مرتضوی‌های آن نه بعد از ۷ سال، بلکه در همان خرداد ۸۸ متوجه می‌شدند. اما و درعین حال هم اگر این چنین می‌شد، آن وقت ارزش انسان‌هایی همچون مهاتما گاندی، نلسون ماندلا، محمد مصدق و مهدی بازرگان هیچ وقت هویدا نمی‌شد.»
تردید نماینده مجلس در نیت عذرخواهی
در این میان یک نماینده مجلس هم در نوشته‌ای که توسط خبرگزاری ایلنا منتشر شد، خبر عذرخواهی مرتضوی را «فی نفسه خبری امیدوارکننده و نویدبخش» خواند. با این حال بهروز بنیادی، نماینده کاشمر در نامه خود با تأکید بر اینکه «واقعیت فراتر از این است»، نوشت: «جنایاتی که در کهریزک و نیز ستم‌هایی که در حق بازداشت شدگان وقایع ٨٨ به ناروا رفته است، چیزی نیست که با یک عذرخواهی ساده به انجام برسد.» به گفته این عضو فراکسیون امید، با نگاه خوشبینانه به این نامه باید گفت که سعید مرتضوی «متنبه» شده است. با وجوداین «این رفتار در میان مسئولان ما آن چنان نادر و بی‌سابقه است که آدمی را ناخودآگاه به تردید و بدبینی می‌اندازد!» وی هشدار می‌دهد: «مبادا این عذرخواهی قبل از آنکه عذرخواهی باشد، یک دهن‌کجی به قانون و مردم تشنه اجرای عدالت باشد. در روزنامه‌ها بسیار خواندیم که ایشان در ایام محاکمه به همراه محافظ و بعضاً مسلح در دادگاه حاضر می‌شد. حال مردم حق دارند که پس از شنیدن آن اخبار و دیدن آن رفتارها، در این عذرخواهی تردید کنند.» بهروز بنیادی در پایان هم آرزو می‌کند: «دستگاه قضا فارغ از همه چیز و تنها با پیروی از سیره عدل علوی در پی
ستاندن داد مظلومان باشد.»
شرایط پذیرش توبه مرتضوی
سعید حجاریان اما در موضعی متفاوت از منظر فقهی به بررسی نامه عذرخواهی سعید مرتضوی پرداخت. وی در گفت‌وگو با ایسنا، نفس استفاده مرتضوی از لفظ شهید برای قربانیان فاجعه کهریزک را «به منزله اقرارش بر به وقوع پیوستن آن جنایت هولناک» دانسته است. حجاریان ادامه داده: «وی در این نامه پنج بندی گفته؛ وقایع کهریزک حوادثی غیرعمد بوده است، پس در نهایت او به دست داشتن در این حادثه اقرار کرده و مقصر محسوب می‌شود، اما قبلاً اعلام کرده بود از ماجرای کهریزک خبر نداشته است. در هر صورت براساس قاعده فقهی «اقرار العقلاء علی انفسهم»، قاضی می‌تواند برپایه اقرار کردن شخص متهم، برای او حکم صادر کند.» این فعال سیاسی اصلاح‌طلب افزوده است: «سعید مرتضوی اعتقاد دارد حوادثی که در زمان دادستانی او رخ داده است، غیرعمد بوده؛ پس او حکم قتل غیر عمد را باید قبول داشته باشد.» حجاریان همچنین یادآور شده: «اگر از عذرخواهی مرتضوی توبه تعبیر شود، باید از او انتظار اجرای شرایط قبول توبه را مطابق آنچه در اسلام آمده است، داشته باشیم.» وی در ارتباط با ضرورت اجرای شرایط توبه توسط مرتضوی تصریح کرد: «او اول باید قول بدهد که دیگر آن گناهان را تکرار نکند،
دوم باید آنها را جبران کند. در گام سوم براساس شرایط توبه از گناه، هر آن چیزی که از آن فسادها به دست آورده را باید پس دهد؛ اگر آدم کشته، قصاص شود، اگر معاونت در قتل داشته حکم بگیرد و غرامت بدهد، به هر حال باید براساس قواعد فقهی قانونی مجازات شود.»
دست رد خانواده یک قربانی
اما شاید از همه اینها مهم تر، موضعگیری خواهر یکی از قربانیان کهریزک باشد. سایت امید ایرانیان، از قول خواهر محمد کامرانی خطاب به مرتضوی نوشت که «عذرخواهی شما درمان ناله‌های جانسوز مادرم و بغض‌های پدرم نیست؛ آنها برای فرزند عزیزشان آرزوهای بزرگی داشتند اما شما با حکم خود همه آن آرزوها را نابود کردید.» خواهر این قربانی سال 88 با بیان اینکه عذرخواهی مرتضوی دردی را دوا نمی‌کند، از او پرسیده است: «اگر عمدی در کار نبوده، چرا عزیزان ما در سوله‌های بازداشتگاه نگهداری می‌شدند، با وجود اینکه با کمبود جا مواجه بوده‌اند؟ خب حداقل در حیاط بازداشتگاه نگهداری می‌شدند؛ اگر عمدی در کار نبوده، چرا به آنها هتک حرمت شد؟ این شکنجه‌ها مگر می‌شود برنامه‌ریزی‌شده نباشد؟ آیا این شکنجه‌ها نزدیکی به مرگ نیست؟» خواهر محمد کامرانی به مرتضوی می‌گوید: «راستی ماجرای مننژیت را خاطرتان هست؟ آیا همه این گزارش‌ها غیرعمد و ناخواسته بوده است؟ ای کاش شما از جریان کهریزک درس عبرتی بگیرید و تضمینی باشد برای تکرار نشدن چنین فجایعی، نه اینکه بیشتر به‌خاطر طلب بخشش باشد.»