نیکلاس هاپتون دیپلمات نمایی با ماموریت ویژه

خبرگزاری مهر: انگلیس در طول تاریخ رابطه با ایران نشان داده که به هیچ وجه طرف قابل اعتمادی نیست، از سویی؛ به دلایل متعدد شاید برقراری ارتباط دیپلماتیک با چنین کشوری لازم باشد. از همین رو در مورد ارتقای سطح روابط دو کشور باید توجه کافی را به عملکرد لندن در سالیان گذشته داشت تا همچون موارد قبل گرفتار تنش و هزینه های ناخواسته نشویم. نگاهی گذار به تنش های روابط ایران و انگلیس روابط ایران و انگلیس از زمان آغاز یعنی حکومت ادوارد ششم (۱۹۵۱ میلادی) تاکنون فراز و فرودهای بسیاری داشته و نکته ای که در خلال تمام این سالها مشهود بوده غیرقابل اعتماد بودن طرف انگلیسی است. اوج گیری و کاهش سطح روابط ایران و انگلیس تاکنون چندین بار اتفاق افتاده اما به طور کلی می توان دست کم ۱۰ واقعه مهم را در این رابطه مثال زد. در همین رابطه روزنامه گاردین بعد از بازگشایی سفارت انگلیس در تهران و سفر «فیلیپ هاموند» وزیر خارجه وقت انگلیس به ایران، در گزارشی نوشت: رابطه بین جمهوری اسلامی ایران و کشوری که شیطان کوچک خوانده می‌شود مملو از حوادثی شامل محاصره نظامی، کودتا، تسخیر سفارت، تحریم‌های اقتصادی و فتوا و شکست روابط دیپلماتیک در مواقع متعدد است که برخی از آنها عبارتند از : ۱۹۴۱ - با توجه به ارتباط‌های قوی شکل گرفته بین ایران و آلمان در دهه ۱۹۳۰ بریتانیا نگران پیوستن قوای نظامی ایران به هیتلر بود. بریتانیا و روسیه به اتفاق به ایران حمله و این کشور را اشغال کردند. قوای نظامی بریتانیا تا سال ۱۹۴۶ در ایران باقی ماندند. ۱۹۵۳ - محمد مصدق، نخست‌وزیر وقت ایران که به دلیل تلاش برای ملی کردن کمپانی نفتی بریتانیایی در سال ۱۹۵۰ مورد خشم انگلیس واقع شده بود در کودتای مشترک سرویس‌های اطلاعاتی انگلیس و آمریکا از کار برکنار شد. ۱۹۷۹ - به دنبال پیروزی انقلاب اسلامی بریتانیا سفارت خود در تهران را تعطیل کرد. ۱۹۸۰- حمله افراد مسلح ایرانی (منافقین) به سفارت ایران در لندن و به گروگان گرفتن ۲۶ نفر شامل کارکنان سفارت، افسران پلیس و افراد عادی. شش روز پس از حمله به سفارت و کشته شدن یکی از کارکنان، نیروهای ویژه پلیس به سفارت ایران یورش بردند و پس از کشتن افراد مسلح، گروگان‌ها را نجات دادند. ۱۹۸۸ - بازگشایی مجدد سفارت بریتانیا در تهران. ۱۹۸۹ - به دلیل انتشار کتاب آیات شیطانی، امام خمینی رهبر معظم انقلاب فتوایی را علیه سلمان رشدی نویسنده کتاب کفرآمیز آیات شیطانی صادر کرد. نویسنده کتاب به انگلیس پناهنده شد و روابط دیپلماتیک بین دو کشور به تیرگی گرایید. سپتامبر ۲۰۰۱ - جک استراو به عنوان نخستین وزیر امور خارجه بریتانیا پس از انقلاب ۱۹۷۹ از ایران دیدار کرد. ۲۰۰۴- تنش‌ها بین دو کشور به دلیل حضور نظامی بریتانیا و آمریکا در نزدیکی شهرهای مذهبی شیعه‌نشین عراق بالا گرفت. در ماه مه ایرانیان پشت در سفارت بریتانیا در تهران اعتراضات خود را اعلام کردند. جولای 2004 - پس از ورود کشتی بریتانیایی به آب‌های ایران هشت ملوان انگلیسی به مدت سه روز بازداشت شدند. در همین ماه بریتانیا به همراه آلمان و فرانسه پیش‌نویس قطعنامه به شدت انتقادی را علیه ایران به دلیل همکاری نکردن ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در بازرسی از برنامه هسته‌ای‌اش به سازمان ملل ارسال کردند. ۲۰۰۹- محمود احمدی‌نژاد به عنوان رییس‌جمهور مجددا انتخاب شد. به دنبال ناآرامی‌های این سال آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظم ایران این ناآرامی‌ها را به قدرت‌های استکباری در غرب نسبت داد و بریتانیا را خبیث‌ترین این قدرت‌ها خواند. نوامبر ۲۰۱۱- پس از گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره‌ی برنامه هسته‌ای ایران، بریتانیا تحریم‌هایی را علیه ایران اعمال کرد و روابط بانکی دو کشور قطع شد. در ۲۷ نوامبر مجلس ایران به اخراج سفیر انگلیس از ایران رای مثبت داد. دو روز بعد معترضان به سفارت بریتانیا در تهران یورش بردند و دولت بریتانیا نیز دستور خروج دیپلمات‌های ایرانی را صادر کرد. ۱۴ جولای ۲۰۱۵ - پس از سال‌ها مذاکرات و اعمال تحریم، ایران درباره برنامه‌های هسته‌ای‌اش با ایالات متحده، بریتانیا، فرانسه، آلمان، روسیه و چین به توافق رسید. این توافق پس از انتخابات ژوئن ۲۰۱۳ و انتخاب حسن روحانی به عنوان رییس‌جمهور میانه‌رو در وین به انجام رسید. ویلیام هیگ، وزیر امور خارجه وقت بریتانیا پس از انتخابات ریاست جمهوری ایران اعلام کرد زمان بازگشایی سفارت بریتانیا در ایران فرا رسیده است. آگوست ۲۰۱۵ - سفارت بریتانیا در تهران بازگشایی شد و فیلیپ هاموند همراه هیات اقتصادی از ایران دیدار کرد. انتخابات ۸۸ بدترین دشمنی انگلیس با ایران از روایت جانبدارانه گاردین در مورد دشمنی های حکومت سلطنتی بریتانیا با ملت ایران که بگذریم، در میان توطئه های انگلیس علیه کشورمان، شاید بتوان دخالت لندن در تحولات بعد از انتخابات سال ۸۸ را بدترین دشمنی انگلیس با ایران توصیف کرد. در جریان وقایع پس از انتخابات 88 که از سوی رهبر انقلاب از آن با عنوان «فتنه» یاد شد، سفارت انگلیس در تهران که از آن به عنوان لانه جاسوسی جدید نیز یاد می‌کنند از هیچ تحرکی در مورد دخالت در امور داخلی ایران کوتاهی نکرد. اعترافات «حسین رسام» در این باره گویای بسیاری از این حقایق است. وی در بخشی از اعترافاتش گفته بود: «با توجه به دستورالعمل دریافتی از لندن، تحولات بعد از انتخابات (۸۸) در دستور کار کارمندان محلی بخش سیاسی سفارتخانه قرار گرفت. در این چارچوب با دفاتر برخی فعالان سیاسی به ویژه اصلاح طلبان ارتباط برقرار و اطلاعات لازم درباره انتخابات جمع آوری می‌شد.» اطلاعات بدست آمده از اسناد منتشر شده توسط «ادوارد اسنودن» نشان می‌دهد سرویس اطلاعات انگلستان در سال ١٣٨٨ با استفاده از حربه‌های اینترنتی برای تشدید ناآرامی در ایران تلاش ویژه و هدفمند کرده است. همچنین بنا بر گزارش سایت «مادربرد»، اسنادی که «ادوارد اسنودن» منتشر کرده، فاش می‌کند که یکی از واحدهای سازمان اطلاعات انگلیس با حروف اختصاری «GCHQ» موسوم به «ستاد ارتباطات دولت انگلیس» تلاش کرده تا در طول آشوب‌های مربوط به انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۸۸ ایران و همچنین ناآرامی‌های مربوط به بیداری اسلامی در کشورهای عربی که از سال ۲۰۱۱ آغاز شده بود، بر فعالان اینترنتی اثرگذاری داشته باشد. دیپلمات یا عامل اطلاعاتی همانطور که اشاره شد در سال ۲۰۱۵ با سفر «فیلیپ هاموند» وزیر خارجه وقت انگلیس به تهران، سفارت انگلیس رسما بازگشایی شد و «نیکلاس هاپتون» ابتدا به عنوان کاردار و نهایتا در هفته گذشته رسما به عنوان سفیر انگلیس در تهران معرفی و مامور به خدمت شد. هاپتون دانش آموخته دانشگاه کمبریج و همچنین دانشکده سن آنتونی آکسفورد بوده و از سال ۱۹۸۹ کارمند وزارت خارجه انگلیس بوده است. وی در زمان اعلام این خبر ابراز امیدواری کرد که بتواند در مسیر افزایش روابط ایران و انگلیس گام های رو به جلویی بردارد. هاپتون از سال ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۳ به عنوان سفیر بریتانیا در یمن و از سال ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۵ سفیر انگلیس در قطر بوده است. وی همچنین به عنوان دیپلمات در مراکش، فرانسه، و ایتالیا حضور داشته و البته پیش از رسیدن به مقام سفارت در قطر و یمن، مدتی را نیز در این دو کشور به عنوان دیپلمات حاضر بوده است. نظر هاپتون در مورد ایران هاپتون پیش از سفر به تهران و آغاز فعالیت خود در ایران، در مصاحبه با «دوحه نیوز» در مورد ایران گفته است: به اعتقاد من در سال های آینده و به تبع توافق هسته ای انجام شده میان تهران و کشورهای ۱+۵، ایران باید نقش بیشتری در مدیریت سیاست های منطقه داشته باشد. به نوشته دوحه نیوز، کاردار جدید انگلیس در ایران توافق هسته ای انجام شده میان ایران و کشورهای ۱+۵ را یک موفقیت بزرگ دیپلماتیک می داند. هاپتون در مورد نقش ایران در منطقه نیز می گوید: این نکته مهم است که ایران نقشی مسئولانه و سازنده را ایفا کرده و به حل بحران در عراق و سوریه کمک کند؛ دولت انگلیس از این امر حمایت می کند. از مهمترین خصوصیات هاپتون می توان به این نکته اشاره کرد که وی به صنعت گردشگری علاقه خاصی دارد به نحوی که دوحه نیز وی را عامل افزایش تعداد گردشگران انگلیسی در قطر می داند و خود هاپتون نیز به جانشینش در قطر توصیه می کند که همکاری های گسترده ای با مقامات قطری برای برگزاری مسابقات جام جهانی فوتبال در این کشور داشته باشد. سابقه بد اما آنچه در مورد هاپتون مهم است این مطلب است که گفته می شود وی مدتی مامور سرویس ام ای ایکس (سرویس امنیت خارجی انگلیس) بوده و در وزارت خارجه نیز عهده دار سمت های امنیتی بوده است. وی فردی کلیدی در وزارت امور خارجه بریتانیا محسوب می شود. او طی سال های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۳ میلادی به عنوان سفیر انگلیس در یمن و از سال ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۵ میلادی به عنوان سفیر این کشور در قطر ایفای نقش کرده است. هاپتون متخصص حوزه امنیت ملی بوده و در حوزه مناسبات انگلیس و اروپا نیز نقش اجرایی فعالی را در دستگاه سیاست خارجی این کشور ایفا کرده است. هاپتون مانند بسیاری از دیپلمات های انگلیسی معتقد است خاستگاه بحران های امنیتی در غرب را باید در منطقه خاورمیانه جست و جو نمود. وی درست در زمان وقوع بیداری اسلامی، حضوری فعال در یمن داشت و در زمان اوج گیری بحران سوریه و تشکیل گروه تکفیری ـ تروریستی داعش، یعنی در سال ۲۰۱۳ میلادی، نقش کلیدی و حساسی در مدیریت پروژه و انتقال پیام های محرمانه لندن به دوحه درباره حمایت از گروه های تکفیری و تروریستی در منطقه ایفا کرد. از سویی؛ با توجه به تمرکزی که این مامور اطلاعاتی ـ امنیتی دیپلمات نما در حوزه امنیت ملی انگلیس و اروپا داشته، یکی از اصلی ترین تخصص های وی حوزه «جنگ نرم» و «تبلیغات» است و از سوی دیگر هم اکنون و درست در فاصله چند ماه تا برگزاری انتخابات مهم ریاست جمهوری، ماموریت خود را در تهران آغاز کرده است. بدیهی است که سوء سوابق هاپتون در قطر و یمن و تخصص وی در حوزه تبلیغات و جنگ نرم، کمترین جایی را برای اعتماد به این دیپلمات انگلیسی باقی نمی گذارد. در همین رابطه «علاالدین بروجردی» رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، با اشاره به ارتقاء سطح روابط ایران و انگلیس، اظهار داشت: در مصوبه مجلس در زمینه قطع رابطه با انگلیس، تبصره‌ای وجود داشت که اختیاری به وزارت خارجه کشور داده شد تا در صورت بهبود وضعیت سطح روابط را تا سفیر ارتقا دهد که به نظر می‌رسد در این مسیر اقدام شده است. به گفته بروجردی، باید مراقب بود که انگلیس به واسطه سفیرش دست از پا خطا نکند و تنها در چارچوب وظایف سیاسی تعریف شده در کنوانسیون وین و قوانین بین المللی اقدام کند.