ترکیه دراندیشه چیست؟

روزنامه آرمان؛حمیدرضا آصفی*: ابعاد کودتای ترکیه هنوز مشخص نشده است. دو گمانه‌زنی کلی وجود دارد؛ یک عده‌ می‌­گویند اصلا کودتایی نبوده و یک طراحی از سوی دولت بوده و یک عده هم می‌گویند کودتا بوده است.

عده‌ای که می‌گویند کودتا نبوده است دو دسته هستند، یک دسته می‌گویند کودتا انجام شد و اردوغان آن را خنثا کرد و یک عده هم می‌گویند کودتا قرار بوده انجام بشود و اردوغان یک مدت قبل از کودتا فهمید و اجازه داد کودتا صورت بگیرد که بعد آن را سرکوب کند تا بتواند برنامه‌هایش را پیاده کند. به هر حال، هنوز ابعاد این کودتا روشن نشده است و تصور می‌شود زمان نیاز است تا ابعاد این مساله روشن شود.

ولی اگر فرض بر این گذاشته شود که یک کودتایی صورت گرفته است و طراحی دولت نیز نبوده است، در این فرض، باز هم پارامترهای مختلفی وجود دارد. یکی اینکه، آیا این کودتا یک کودتای داخلی بوده یا خیر، کودتایی بوده با هدایت بیرونی که این هم هنوز روشن نیست.

کودتای داخلی چیزی است که دولت می‌گوید و بر این باور است که آقای گولن آن را انجام داده و کسانی که وابسته به آقای گولن هستند از داخل این کار را کردند و این با حمایت برخی از کشورها همراه شد؛ مشخصا کشورهایی مانند آمریکا و عربستان و کشورهایی که با اخوانی‌ها مشکل داشتند و نمی‌خواستند اردوغان آن‌قدر نسبت به اخوانی‌ها حرکات تندی داشته باشد.

برخی گمانه‌زنی‌ها هم این‌گونه است که از ابتدا این کودتا با برنامه‌ریزی‌های سعودی‌ها، اماراتی‌ها و کشورهای دیگر بوده است که البته صحت این موضوع هنوز خیلی روشن نیست ولی می‌شود این فرض را غالب دانست که این کودتایی بوده که از داخل شکل گرفته است و کشورهای دیگر آن را هدایت و حمایت کرده‌اند.

این فرض شاید بر فرضیه‌های دیگر غالب‌تر باشد. به هر حال ریشه‌یابی درباره کودتا زمان می‌برد که چرا این‌گونه شد، ولی یک موضوعی که اینجا پیش می‌آید این است که نقش ترکیه در داخل و خارج بعد از این کودتا چگونه خواهد شد.

در صحنه بیرونی، ترکیه در یک حالت تصمیم‌گیری وارد می‌شود که می‌توان گفت هنوز تصمیم نگرفته است، به دلیل اینکه؛ علائم مختلفی از ترکیه بیرون می‌آید که همین موضوع کار را برای ترکیه سخت می‌کند. گاهی اوقات به روسیه نزدیک است، گاهی وقت‌ها به سمت همکاری با آمریکا می‌رود، یک شهر در سوریه می‌گیرد، گاهی وقت‌ها همگرایی‌اش با آمریکا زیاد می‌شود آن هم برای عقب نشاندن ترک‌ها، گاهی وقت‌ها مشاهده می‌شود واکنش‌های مثبتی نسبت به روسیه نشان می‌دهد و تردد به آن کشور می‌کند. در رفتاری که ترکیه نسبت به سوریه دارد برخوردهای متناقضی وجود دارد.

به عنوان مثال، یک روز می‌گوید اسد باید برود، ما نمی‌توانیم دولت اسد را در ساختار آینده و واقعیت سوریه نادیده بگیریم و روز دیگر نظری دیگر دارد. با توجه به اینکه ترکیه نسبت به سوریه و شخص بشار اسد مواضع بسیار تندی داشته است، برای آن بسیار سخت است که یک‌باره مواضعش را بخواهد تغییر بدهد؛ شاید زمان نیاز است و زمان باید بگذرد و به صورت تدریجی خودش را با اتفاقات موجود تطبیق بدهد. البته از یک سو ترکیه هم منتظر است ببیند گفت‌وگوهای آمریکا و روسیه درباره اتفاقات سوریه چه خواهد شد؛ حالا چه در چارچوب مذاکرات ژنو، چه در ارتباط با مذاکرات دوجانبه بین آمریکا و سوریه.

اردوغان مشغول رصد اوضاع است و می‌خواهد ببیند کفه کدام بلوک و جناح سنگین‌تر است و به سمت آن برود ضمن اینکه خیلی از مواضع گذشته‌اش فاصله نگیرد یا اگر فاصله می‌گیرد تدریجی باشد به گونه‌ای که برای او هزینه زیادی نداشته باشد.