مدل پوتین برای نفت ایران

روزنامه دنیای اقتصاد: قرار است کشورهای عضو و غیرعضو اوپک در آخرین روزهای ماه جاری میلادی در الجزایر با یکدیگر دیدار کنند و برای متوقف کردن رشد تولید نفت که به طرح فریز تولید مشهور است با یکدیگر وارد مذاکره ‌شوند. اخبار و اظهارات مقامات کشورهای عضو اوپک درخصوص نشست الجزایر مهم‌ترین عامل رشد 5/ 7 درصدی قیمت نفت در ماه گذشته میلادی محسوب می‌شود. بازگشت کامل به بازار نفت حق ایران است رئیس‌جمهور روسیه روز گذشته در گفت‌وگو با سایت خبری بلومبرگ بر محق بودن مواضع ایران درخصوص طرح فریز تولید تاکید کرد. وی می‌گوید این منصفانه نیست که ما بخواهیم ایران تولید نفتش را در همان سطحی که تحت تحریم‌ها قرار داشت، نگه دارد. به گفته پوتین، تولیدکنندگان نفت باید این موضوع را به رسمیت بشناسند که ایران اخیرا و بعد از سه سال محدودیت‌های تجاری توانسته صادراتش را مقداری افزایش دهد و سزاوار است که بتواند به‌طور کامل به بازار جهانی بپیوندد. آمریکا و کشورهای اروپایی، از سال 2011 به بهانه فعالیت‌های هسته‌ای کشورمان دایره تحریم‌های خود علیه ایران را تنگ‌تر کردند. این کشورها سلسله تحریم‌هایی را ترتیب دادند که صادرات نفت ایران را از بیش از 5/ 2 میلیون بشکه در روز به کمتر از یک میلیون بشکه رساند. اما با حصول توافق بین ایران و کشورهای غربی و اجرایی شدن برجام در ژانویه سال جاری میلادی، ایران آغاز به پس گرفتن بازارهای نفتی خود کرده است. در حال حاضر براساس آخرین آمار صادرات نفت ایران به حدود 2/ 2 میلیون بشکه در روز رسیده است. اما در این مدت، ایران علاوه بر اینکه همواره از هرگونه اقدامی در راستای افزایش قیمت نفت حمایت کرده، مشارکت در هر طرحی برای رشد قیمت نفت را منوط به بازگشت به «شرایط مطلوب» پیش از تحریم‌ها کرده است. روز گذشته رئیس‌جمهوری روسیه ضمن حمایت از مواضع ایران درخصوص بازگشت به سطح صادرات پیش از تحریم‌ها اعلام کرد که برای جلب حمایت عربستان با جانشین ولیعهد عربستان سعودی این کشور مذاکره خواهد کرد. وی تاکید کرد که پیشنهادهای تکمیلی را در این راستا هفته آینده در حاشیه اجلاس کشورهای گروه ۲۰ در چین به محمد بن ‌سلمان خواهد داد. عربستان؛ عامل شکست نشست دوحه پوتین در بخشی دیگری از اظهارات خود به آنچه در نشست دوحه رخ داد، پرداخت. وی عربستان را عامل به شکست رسیدن نشست دوحه دانست و در این خصوص گفت: «عربستان در آخرین لحظه نظرش را تغییر داد.» وی تصریح کرد که روسیه طرح فریز صادرات نفت را رد نکرده ‌و موقعیتش را تغییر نداده است.در واقع، این دومین بار است که کشورهای تولیدکننده نفت تصمیم گرفته‌اند بر سر فریز تولید نفت مذاکره‌کنند. اولین بار، این کشورها در آوریل سال جاری(حدود 5 ماه پیش) در دوحه، پایتخت قطر گرد هم آمدند و بر سر توقف رشد تولید مذاکره کردند؛ اما در آن زمان کمتر از سه ماه از لغو تحریم‌های غرب علیه ایران می‌گذشت و کشورمان تازه در مسیر رشد تولید و صادرات نفت قرار گرفته بود. از همین رو از ایران نماینده‌ای در اجلاس دوحه شرکت نکرد و وزیر نفت طرح فریز تولید برای ایران را به «خود تحریمی» تشبیه کرد. در روز نشست دوحه، در حالی که همگان حصول توافق را قطعی می‌دانستند، عربستان اعلام کرد که در نبود ایران حاضر نیست در هیچ طرح محدودکننده تولید نفت مشارکت کند. اما در حال حاضر کارشناسان بر این باورند که شرایط نسبت به آوریل مقداری تغییر کرده است. به گفته آنان فشار اقتصادی ناشی از افت قیمت‌ها مواضع عربستان را درخصوص ایران نرم‌تر کرده است. از سویی این کشور قصد دارد در سال 2017 سعودی آرامکو(شرکت دولتی نفت عربستان) را ارزش‌گذاری کرده و 5 درصد از سهام این شرکت را واگذار کند. از همین رو، عربستان برای اینکه عرضه سهام آرامکو را با قیمت مناسبی انجام دهد به قیمت‌های بالاتر نفت نیاز دارد که این می‌تواند مواضع سعودی‌ها را اندکی نرم‌تر کرده باشد. با این حال، به نظر نمی‌رسد که حتی در صورت توافق، نشست الجزایر تاثیر چندانی بر بهای نفت داشته باشد؛ چراکه از سویی تولید نفت کشورهای عضو اوپک در حال حاضر در بیشترین سطح خود قرار دارد. بنابراین توقف تولید در این سطح بر متعادل کردن بازار اثیر نخواهد داشت. از سوی دیگر، هیچ ضمانتی برای توافق حاصل شده وجود ندارد و ممکن است این کشورها به راحتی تعهدات خود را زیر پا بگذارند. اما آنچه در این میان خوش‌بینی به این نشست را بیش از پیش سست کرده است به نبود تولیدکنندگان نفت شیل در نشست الجزایر بازمی‌گردد. تولیدکنندگان آمریکایی شیل که با افت قیمت نفت مجبور به کاهش سرمایه‌گذاری در نفت شدند، آماده‌اند که با نزدیک شدن قیمت‌ها به آستانه 50 دلار مجددا به عرصه تولید باز گردند. این عامل می‌تواند هرگونه توافقی در الجزایر و رشد قیمت‌ها را بی‌اثر کند.