درمان میگرن؛ میراث سنتی و بهره‌برداری نوین

جام جم: وقتی فرد دچار حمله میگرنی می‌شود، زندگی او از روند طبیعی خارج می‌شود و با مشکلات اجتماعی و روانی بسیاری روبه‌رو می‌شود. ماده شیمیایی به نام سروتونین در مغز، نقش اصلی را در بروز این نوع سردرد دارد و گاهی سردرد میگرنی با احساس تهوع و کاهش اشتها همراه است. محرک‌های بیرونی مثل بو، صدا، استرس، تغییر آب و هوا، گرسنگی، بی‌خوابی و... دلیل بروز حمله‌های میگرنی هستند که برخی افراد به همه آنها حساس‌اند. شرکت دانش‌بنیان میم دارو (مداوای یگانه میگرن) در پارک فناوری پردیس با به‌کارگیری و احیای روش‌های درمانی سنتی اقدام به ساخت دارویی با پایه گیاهی کرده که درمان بیماری میگرن است. مراحل تحقیق و توسعه این دارو از سال 1373 آغاز شده و از سال 1388 سازمان غذا و دارو آن را به عنوان داروی درمان میگرن تائید کرد. این داروی گیاهی از بابونه، اسطوخودوس و با بهره‌گیری از طب سنتی ساخته شده است و در حال حاضر در فاز سوم ورود به بازار جهانی قرار گرفته است. داروی گیاهی درمان میگرن مدیرعامل شرکت میم دارو درباره داروی میگری هیل به جام‌جم می‌گوید: این دارو دوره بسیار طولانی‌ای را که معمولا در جهان برای ارائه یک داروی جدید طی می‌شود، سپری کرده است. تحقیق و توسعه در زمینه یک دارو در جهان بین ده تا 20 سال طول می‌کشد و در مورد این دارو هم 23 سال است در حال تحقیق و آزمایش هستیم. البته از زمان آغاز فاز درمانی، درمان‌های بالینی نیز برای بیماران داوطلب آغاز شد. دکتر رضا رمضانی یادآور می‌شود: از سال 1388 با حدود صد بیمار مراحل کارآزمایی بالینی دارو به عنوان داروی مجاز صنعتی کشور شروع شد. با توجه به نحوه استفاده استنشاقی از دارو باید حتما در کلینیک استفاده شود و در دستگاهی که مخصوص این دارو ساخته شده است، به صورت بخور استفاده می‌شود. از سال 1388 تا 1394 شکل دارو نیز ارتقا پیدا کرد تا وارد مرحله بعدی که ورود به بازار جهانی است، شویم. پیش از این دارو به صورت محدود استفاده می‌شد و بعد یک مرحله جلوتر رفتیم و به شکل گسترده‌تر استفاده شد و بعد از این قرار است دارو به صورت عمومی وارد بازار شود. این دارو بین چهار تا پنج ماه آینده در شکل جدیدی ارائه خواهد شد که تحول بزرگی در درمان بیماری‌های میگرن خواهد بود. مزیت‌های روش جدید درمان میگرن دکتر رمضانی با اشاره به این که داروی جدید ساخته شده کاملا بومی و برگرفته از طب ایرانی است، درباره مزیت این دارو نسبت به داروهای دیگر درمان میگرن اضافه می‌کند: سال‌ها باور ذهنی مردم این بود که درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد، در حالی که اکنون این دارو راه حلی برای رهایی از حمله‌های مکرر میگرنی است. خانواده تریپتان‌ها (Triptane) یکی از نمونه‌های معروف داروی میگرن در بازار جهانی است و مسکن‌های دیگری هم برای حمله‌های میگرنی وجود دارد. مدیرعامل شرکت میم دارو ادامه می‌دهد: متاسفانه داروهای شیمیایی مشکلات قلبی و عروقی یا مسمومیت شیمیایی ایجاد می‌کنند. در بسیاری موارد افراد درد شدید را تحمل می‌کنند تا از عوارض داروهای شیمیایی پیشگیری کنند. حدود یک‌سوم افرادی که میگرن دارند، بین سردرد و داروی شیمیایی سردرد را انتخاب می‌کنند. در هر صورت میگرن و مصرف داروهای شیمیایی هر دو طول عمر را کاهش می‌دهند و باعث بروز مشکلات روانی می‌شوند. بسیاری از کسانی که از این بیماری رنج می‌برند، عدم اطمینان به زندگی عادی و سبک زندگی ناایمنی پیدا می‌کنند. فرد اطمینانی ندارد اگر کار جدیدی انجام دهد سردرد می‌گیرد یا خیر. افرادی که این درمان را می‌گیرند کم‌کم تاثیر این محرک‌ها برایشان از دست می‌رود و این گام بزرگی برای درمان میگرن است. مراحل درمان سردردهای میگرنی معمولا مراجعه به کلینیک و گرفتن درمان به شکل حضوری برای بیمار مشکل است. حال آن که قرار است در ماه‌های آینده این دارو بدون نیاز به درمان حضوری در اختیار مصرف‌کننده قرار گیرد. دکتر رمضانی مراحل درمان سردرد میگرنی را در حال حاضر به این شکل عنوان می‌کند: روش درمانی این دارو دوره درمانی 20 روزه دارد و هر بار حدود 30 دقیقه دوره بخور دارو زمان می‌برد. دارو پردازش و آماده می‌شود و در محفظه‌های بخور قرار می‌گیرد و استنشاقی جذب می‌شود. ابتدا نورولوژیست (متخصص مغز و اعصاب) و مشاور در درمانگاه بیمار را ویزیت می‌کنند و شرایط درمان و مراحل درمانی برای بیمار توضیح داده می‌شود. وی می‌افزاید: فرم‌های جامعه بین‌المللی سردرد (International Headache Society) برای ارزیابی بهبود سردرد در مراحل درمانی استفاده می‌شود. این فرم‌ها شاخص‌هایی شامل تعداد حمله، طول سردرد و شدت سردرد دارند که بیمار آنها را پر می‌کند و از جمع این موارد، شاخص دیگری به نام وخامت سردرد به دست می‌آید. این فرم‌ها را بیمار، متخصص مغز و اعصاب، پرستار و مشاور پر می‌کنند و وضعیت سلامت بیمار از بررسی این فرم‌ها مشخص می‌شود. پس از ارائه نوع جدید دارو این فرم‌ها و خدمات آنها را در وبگاه رایگان ارائه می‌کنیم. داروی میگرن چقدر اثربخش است؟ دکتر رضا رمضانی درباره اثربخشی این دارو به جام‌جم می‌گوید: پایه‌های اصلی این دارو گیاهی است و سم‌شناسی و پیامدهای آن بررسی شده است و به دلیل گیاهی بودن عوارض داروهای شیمیایی را ندارد. تا کنون در آزمون‌های درمانگاهی و آزمایش‌های پیش‌درمانی عوارضی برای این دارو مشاهده نشده است، حتی در آزمایش‌های پیش‌درمانگاهی میزان دوز برای موش‌ها تا 400 برابر افزوده شد و باز هم عوارضی دیده نشد. مرحله پیش‌درمانی هم مرحله آزمایش‌های حیوانی است و هم سلول مغز را می‌گیرند و دارو را روی آن تست می‌کنند. مرحله پیش‌درمانگاهی مرحله بسیار طولانی در فرآیند ارائه یک داروست و برای این دارو هم نزدیک به 14 سال طول کشید. البته در آن مرحله هم درمان کلینیکی برای بیماران داوطلب انجام می‌شد. در مجموع پیامدهای نامطلوب این دارو بسیار پایین است. وی ادامه می‌دهد: در حال حاضر 1400 بیمار را در کلینیک پذیرش می‌کنیم و اعتبار جهانی پیدا کرده‌ایم. الان حدود 81 درصد بیماران بهبود کامل پیدا می‌کنند و حمله‌های میگرنی آنها برنمی‌گردد. 19 درصد بیماران نیز پس از درمان، کاهش درد و بهبود نسبی پیدا می‌کنند. این دارو برای سردردهای غیرمیگرنی هم موثر است و سردرد و تعداد دفعات آن را کاهش می‌دهد. منابع انسانی متخصص، سرمایه طرح‌های دانش‌بنیان تحقیق، توسعه و تولید داروهای جدید کمتر در جهان سوم رخ می‌دهد، چون نیاز به سرمایه‌گذاری بزرگی دارد و کمتر کسانی ابتدا ریسک این سرمایه‌گذاری را قبول می‌کنند، اما دکتر رمضانی می‌گوید ما از ابتدا مطمئن بودیم موفق می‌شویم. وی روند توسعه این دارو و محصولات دانش‌بنیان دیگر را رو به رشد عنوان می‌کند و می‌افزاید: ما از سال 1393 گواهی و شناسه شرکت دانش‌بنیان را کسب کرده‌ایم و البته پیش از آن هم گواهی و محصول دانش‌بنیان را داشتیم. در شرکت تا به حال چهار دارو معرفی کرده‌ایم. دو نوع داروی میگرن در دو شکل مختلف. داروی دیگر، مناسب درمان یک خانواده از آلرژی‌هاست و داروی ترمیم پوست برای درمان سوختگی نیز در مرحله مطالعه کلینیکی است. این دارو سرعت ترمیم پوست را بسیار بالا می‌برد. دارویی نیز برای درمان سلول‌های سرطانی در همکاری با مراکز تحقیقاتی در آلمان و آمریکا در فاز تحقیقاتی قرار دارد. رمضانی در پایان درباره توسعه طرح‌های دانش‌بنیان می‌گوید: امتیاز بزرگ ما منابع انسانی متخصص در کشور است که در این زمینه در سطح جهان بسیار غنی هستیم و از راه توسعه صنایع پیشرفته مانند استفاده از داروهای نوترکیب باید تحول ایجاد کنیم. حمایت در بخش‌های مالی و اداری از شرکت‌ها و محصولات دانش‌بنیان هنوز برای همه سازمان‌ها نهادینه نشده است. وقتی بحث اقتصاد مقاومتی مطرح می‌شود، ما هم در راستای این بحث دارویی معرفی کرده‌ایم که جانشین واردات می‌شود و ارز وارد کشور می‌کند. دغدغه شرکت‌های دانش‌بنیان در کشور نوآوری و ثروت‌آفرینی برای متخصصان در داخل کشور است. ما میراث طب سنتی از هزار سال پیش را داریم و اکنون باید این میراث را به پزشکی مدرن انتقال دهیم.