غرامت ۱۳۱ میلیاردی شهدای منا چه شد؟

خبرگزاری ایسنا: عربستان بعد از گذشت حدود یک سال همچنان مصرانه بر مرگ ۷۶۹ زائر در ازدحام جمعیت منا تاکید دارد، درحالیکه منابع و اخبار سایر کشورها این آمار را تا ۲۴۳۱ نفر اعلام کرده‌اند و این درحالیست که طبق شهادت مقامات حج ایران پس از بازدید سردخانه‌ها و قبرستان‌های مکه و منا، شمار این جان‌باختگان به عدد هفت هزار نفر نزدیک‌تر است تا ۷۰۰ نفر مورد تایید دولت آل سعود. طبق اعلام پژوهشکده حج و زیارت ایران به استناد احکام فقهی، فاجعه منا، مصداق «قتیل الزحام» است، یعنی کسانی که در ازدحام کشته شده‌اند. بر اساس فقه «حنبلی» نیز که وهابیت بیشتر به آن قائل است، دیه قتل الزحام به عهده بیت‌المال است و دولت عربستان باید این دیه را بپردازد. عربستان که در سال ۲۰۱۱، میزان خون‌بها را ۳۰۰ هزار ریال سعودی برای وقایع غیرعمد و ۴۰۰ هزار ریال برای جرایم عمدی تعیین کرد، طبق همین حکم فقهی باید برای فاجعه منا که منجر به کشته شدن حدود هفت هزار زائر شد، ۲ میلیارد و ۱۰۰ میلیون ریال سعودی (۱۹۹۵ میلیارد تومان) بپردازد که میزان غرامت جانباختگان ایرانی رقمی حدود ۱۳۱ میلیارد تومان می‌شود که عربستان تا کنون از پرداخت این غرامت و حتی پذیرش حکم این دیه نیز سَر باز زده است. با آن که مقامات حج ایران گفته‌اند عربستان در زمان مذاکرات حج، "تلویحا" با پرداخت دیه به جان‌باختگان منا موافقت کرده و حجت‌الاسلام «قاضی عسکر»،ـ نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت نیز گفته است «عربستان پرداخت دیه را نفی نکرده، لیکن نحوه اجرای آن باید توافق شود»، اما با این حال دولت عربستان تا کنون رسما و بیرون از اتاق مذاکرات، چنین موضوعی را تایید نکرده و حتی بنابر اظهارات مقامات سایر کشورها، یک ریال غرامت نه تنها بابت آن فاجعه، بلکه برای حادثه جرثقیل نیز پرداخت نکرده است. انکار عربستان در پذیرش سوءمدیریت و کوتاهی‌های حج سال گذشته، در شرایطی صورت گرفته که دولت آل سعود در ساختار مدیریتی حج تمتع امسال، تغییراتی را لحاظ کرده است. اخیرا وزارت حج عربستان با هشدار به زائران مبنی بر اینکه در زمان‌های خاصی از چادرهای خود در منا خارج شوند، اعلام کرده انجام رمی جمرات در تاریخ دهم ذی‌الحجه از ساعت ۶ تا ۱۰:۳۰ صبح، روز یازدهم ذی‌الحجه از ساعت ۱۴ تا ۱۸ بعدازظهر و همچنین روز دوازدهم ذی‌الحجه از ساعت ۱۰:۳۰ صبح تا ۱۴ بعدازظهر ممنوع خواهد بود. دولت آل سعود علاوه بر این مسیری برای حرکت گروه های مختلف زائران تعیین کرده و ورود به مسجدالحرام را به همراه داشتن دستبند الکترونیکی ردیاب، منوط کرده است. عربستان گفته که قوانین و محدودیت‌های جدید در مراسم رمی جمرات را در جلسه ای با حضور مسؤولان حج ترکیه، اروپا، آمریکا و استرالیا و تعدادی از کارشناسان و مقامات دیگر کشورها اتخاذ کرده و هدف از برگزاری این جلسه هم آشنا کردن مسؤولان حج سایر کشورها با این طرح بوده تا زائران مراسم رمی جمرات را بدون مشکل انجام دهند و به سلامت به چادرهای خود بازگردند. درنظر گرفتن چنین تدابیری از سوی عربستان، دقیقا مغایر است با هر آنچه در حج گذشته اتفاق افتاد و دولت آل سعود هم منکر آن شد. اگر به اعتقاد پادشاه و ولیعهد این کشور، فاجعه منا حاصل کوتاهی در مدیریت حج نبوده و مقصر اصلی آن واقعه خون‌بار، زائران بوده‌اند، پس چرا اکنون مدیریت حج را با سایر کشورها به مشورت گذاشته است؟ دولت ایران پس از فاجعه منا بارها از عربستان خواست که مدیریت حج را مشورتی کند، اما عربستان با بی‌اعتنایی به این خواسته سعی در نادیده گرفتن آن کرد، اما حالا با حذف حجاج ایرانی، شیوه دیگری را در پیش گرفته و سعی در همسو کردن سایر کشورها برای مدیریت حج دارد. از سوی دیگر، تعیین قوانین سختگیرانه برای زائران هنگام رمی جمرات آن هم در شرایطی که بیشترین نیروهای نظامی و امنیتی این کشور برای جنگ به بحرین اعزام شده‌اند، تایید دیگری بر کوتاهی دولت این کشور در تامین امنیت زائران است که به جای اتخاذ تدابیر امنیتی در گذرگاه های زیارتی، به محدود کردن بیشتر زائران روی آورده است. این اتفاقات در شرایطی رخ می‌دهد که سایر کشورهای اسلامی با آن که در لفظ برای احقاق حقوق و حفظ شأن زائران خود در حج، همسو با ایران بوده‌اند، اما در عمل عربستان را در اجرای چنین قوانین سختگیرانه‌ای برای زائران همراهی کرده‌اند و به نظر می‌رسد مطالبه به حق خود را در سایه قدرت طلبی دولت آل سعود بر جهان اسلام، قرار داده‌اند.