کاهش وحشتناک فوک‌های دریای خزر

باشگاه خبرنگاران جوان: ملاحظات نسنجیده و بعضا سوداگری، منفعت طلبی شخصی و سطحی نگری برخی افراد، خزر را به عنوان یکی از بزرگترین دریاچه های جهان،با مخاطرات و تهدیدات جدی زیست محیطی مواجه ساخته است. اهمیت دریاچه مذکور چه در حوزه استراتژیک و چه در مباحث اقلیمی،طبیعی،جغرافیایی و اقتصادی بر هیچکس پوشیده نیست و امروزه بسیاری از کارشناسان اعتقاد دارند در شرایط برابر عرصه های آبی،دریاها و دریاچه ها نقش بسزایی در معادلات منطقه ای،جهانی،بین المللی ایفا می کنند،بخصوص در شرایطی که حوزه های آبی به عنوان مرزی مشترک میان چند کشور قرار گرفته باشد. در این میان،دریاچه خزر از محدوده های استراتژیک و حساس آبی در جهان محسوب می شود که در طول فرازها و نشیب های تاریخی گذشته،میزبان حوادث و تحولات متعدد و اثرگذاری بوده است. اهمیت این دریاچه در خطه شمالی،از زوایای متعددی قابل بررسی است،اشتغالزایی،سودآوری اقتصادی،محوری ارتباطی میان ایران و کشورهای آسیای میانه و روسیه،ظرفیت ها و توانمندی های بالقوه گردشگری،طبیعت زیبا و چشم نواز،تنها بخشی از ویژگی های شاخص و بارز این محدوده آبی در کشور به شمار می رود. با همه این اوصاف،بسیار درد آور است وقتی مشاهده می شود،طیف ها و گروه هایی از مردم آن را سطل زباله خود می پندارند و گویی این آب های وسیع،محلی برای پرتاب زباله ها است،تاسف آور است وقتی صحته ورود ، پسماند زباله ها و شیرابه های صنعتی بواسطه رودخانه هایی که از مسیر زباله ها عبور می کنند و یا بهتر بگوییم زباله هایی که از روی کم توجهی انسان ها در حاشیه رودخانه ها رها می شوند و بعد از مدتی همراه و همگام با رودخانه ها پای در دریای خزر می گذارند را به نظاره می نشینیم. ناراحت کننده است وقتی می شنویم یکی از غنی ترین منابع خاویاری جهان با خطر کاهش شدید تولیدات این فرآورده غذایی مواجه شده،قصه پر غصه خطر انقراض فوک ها و کاهش شدید نسل کیلکا به عنوان یکی از منابع غذایی آبزیان این خطه دریایی و ده ها مخاطره،تهدید و تاسف دیگر که هر کدام حدیث مفصلی است از مرثیه های این دریاچه که هرکدام به نوعی نَفَس های این محدوده آبی جهان را به شماره انداخته است. پسروی شدید آب در خلیج گرگان کاهش شدید آب و پسروی آن در خلیج گرگان،به میزانی در سالیان اخیر تشدید شده که در برخی نقاط ساحلی این استان،آب تا یک کیلومتر پسروی کرده و بر اساس هشدار اداره کل محیط زیست گلستان،استمرار این روند، خلیج مذکور را به منطقه ای بحرانی تبدیل خواهد کرد. البته مدتی است مسئولان استانی از تشکیل کارگروه نجات خلیج گرگان خبر می دهند،خبری مسرت بخش که البته متاسفانه کار آنچنان که باید با سرعت و شتاب پیش نمی رود و همچنان در پیچ و خم تعیین مسئول به سر می برد. اله یار اسعدی،رئیس بنادر و دریانوردی گلستان در گفتگویی با رسانه ها عنوان می کند:خلیج مورد اشاره زمانی دو کانال داشت و راه اتصال به دریا بود،اما اکنون این دو کانال با انسداد مواجه شده و رودخانه های استان نیز آب چندانی ندارد و خلیج گرگان با پسروی شدیدی مواجه شده است. از سوی دیگر آب خلیج از آب خزر بالاتر رفته،به نحوی که آب دریا قادر به سرازیری به سمت خلیج نیست و انسداد کانال های خلیج از معضلاتی به شمار می ورد که باید در اسرع وقت رسیدگی های لازم برای برون رفت از آن در دستور کار قرار گیرد. کاهش وحشتناک فوک های دریای خزر شکار غیر مجاز،تلفات در تورهای ماهیگیری،کمبود مواد غذایی،تغییرات اقلیمی و امراض و بیماری های گوناگون باعث کاهش شدید تنها پستاندار دریای خزر(فوک) شده است. براساس آخرین سرشماریِ فوک هایِ خزری در سال 2008 ،جمعیت یک میلیون قطعه ای این پستاندار به 100 هزار کاهش یافته و در صورت عدم اعمال اقدامات حفاظتی،در آینده ای نه چندان دور،ته مانده فوک های موجود نیز برای همیشه از این دریاچه خداحافظی خواهند کرد. امیر صیاد شیرازی،مسئول مرکز تحقیقاتی فک خزری با اشاره به مطلب فوق از نخستین همکاری مشترک گروه علمی ایران و روسیه در طرح تحقیقاتی فک خزری خبر می دهد که سه سال به طول می انجامد و امید است نتایج آن باعث جلوگیری و کنترل و مهار شکار بی رویه آن شود. از رونق افتادن صیادی و کاهش شدید ماهیان در خلیج گرگان انباشت رسوب در خلیج گرگان و گل آلود شدن آب با اندکی تلاطم و کاهش میل و رغبت گردشگران به حضور در مناطقی همچون آشوراده که زمانی یکی از کانون های عمده گردشگری شمال کشور محسوب می شد،نمونه ای از مشکلات متعددی است که باعث از رونق افتادن یا حداقل کاهش طراوت و شادابی این خطه شده است. قطع شدن ارتباط خلیج گرگان با دریای خزر نیز از دیگر چالش هایی است که مسبب کاهش شدید ماهیان این خطه و به تبع اُفت میزان صیادی به عنوان پیشه ای برای امرار معاش فعالان این عرصه شده است. و خلاصه مطلب اینکه خزر،در چنبره و گردابی از معضلات ریز و درشت،دست و پا می زند،باید تدبیری اندیشید، نفس های خزر روبه خاموشی است،آن را در یابیم.