چشم‌پوشی «برنامه ششم» از ۸ گرفتاری صنعت نفت‌وگاز
مرکز پژوهشهای مجلس از چشم‌پوشی "برنامه ششم" توسعه از ۸ گرفتاری صنعت نفت‌وگاز و بلاتکلیفی ۱۴ راهبرد انرژی کشور گزارش داد.
در این گزارش تصریح شد، بخش نفت و گاز در اقتصاد ایران از چند بُعد دارای اهمیت است؛ از یک طرف بیش از 90 درصد انرژی اولیه کشور را تامین می‌کند و از طرف دیگر 70 تا 80 درصد منابع ارزی کشور، حاصل صادرات نفت خام کشور است. به رغم چنین اهمیتی توسعه‌بخش، وابستگی بسیار زیادی به خارج از کشور داشته و برای تغییر این الگو لازم است برنامه‌ریزی جامعی صورت گیرد که انتظار بر این است در قالب برنامه‌های توسعه این جهت‌گیری چند بعدی مورد توجه قرار گیرد.
مراجعه به لایحه برنامه ششم توسعه نشان می‌دهد که بخش نفت و گاز به رغم وجود مشکلات متعدد ساختاری نظیر نبود تمرکز، کمبود منابع مالی، پایین بودن ضریب بازیافت، نامناسب بودن الگوی پالایش، عقب‌ماندگی در میادین مشترک، بدهی بسیار زیاد به سیستم بانکی کشور، عقب‌ماندگی از اهداف مندرج در سند چشم‌انداز بیست ساله و نداشتن سهم مناسب در بازار تجارت جهانی گاز مورد توجه قرار نگرفته است.
در پیوست لایحه، در قالب «برنامه‌های ملی، طرح‌ها و پروژه‌های اقتصاد مقاومتی» و «پروژه‌های اولویت‌دار اقتصاد مقاومتی سال 1395» نیز برای بخش‌های برق، نفت و گاز، برنامه‌ها و پروژه‌هایی در نظر گرفته شد که برای اجرای آنها هیچ حکم مشخصی در مواد لایحه وجود ندارد که احداث مجتمع‌های پالایشگاهی، پروژه احداث خط لوله صادرات گاز به عمان، عراق و پاکستان، پروژه‌های توسعه میادین مشترک، افزایش ضریب بازیافت و... از جمله آنها هستند.
مطالعاتی که از گذشته در مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی در خصوص بخش انرژی انجام شده است، نتایج زیر را در قالب راهبردها و سیاست‌های این بخش نشان می‌دهد:
- تغییرات ساختاری موردنیاز به منظور رسیدن به یکپارچگی در سیاست‌ها و اقدامات مربوط به حوزه انرژی
- تاسیس نهاد تنظیم مقررات در بخش انرژی با توجه به ماهیت انحصار طبیعی در بخش مذکور
- استفاده از بخش انرژی به عنوان بخشی که متضمن امنیت پایدار در کشور باشد، از طریق تبدیل شدن ایران به قطب (هاب) انرژی براساس مبادله برق، نفت و گاز
- تهیه سند ملی راهبردی و برنامه اجرایی بلندمدت (طرح جامع) انرژی کشور
- اصلاح رابطه مالی بین دولت و شرکت ملی نفت ایران
- ایجاد ظرفیت نیروگاهی در کشور به تناسب متوسط رشد مصرف برق
- کاهش تلفات و افزایش راندمان بخش‌های مختلف انرژی به ویژه شبکه برق و نیروگاه‌های کشور
- فروش انرژی براساس ارزش حرارتی و کیفیت استاندارد به نیروگاه‌های حرارتی
- پرداخت بدهی وزارت نیرو به بخش خصوصی فعال در صنعت برق کشور
- اصلاح قانون هدفمند کردن یارانه‌ها
- افزایش ضریب بازیافت
- استفاده از صنعت نفت به عنوان بخش پیشران در اقتصاد کشور
- اصلاح الگوی پالایش در پالایشگاه‌های موجود کشور
- اجرای دقیق قانون اصلاح الگوی مصرف انرژی
بخش برق
نقش برق در جامعه امروز ایران از اهمیت بسیار زیادی برخوردار بوده و سایه این نقش بر همه ابعاد زندگی گسترده شده است. به دلیل ویژگی خاص برق، تقریبا هیچ نوع جانشینی ندارد، لذا فعالیت‌ها باید به گونه‌ای برنامه‌ریزی شود تا در دستیابی و استمرار ارائه این خدمت، خللی در جامعه به وجود نیاید. مصرف برق تابع عوامل مختلفی است که نرخ رشد اقتصادی یکی از آنهاست. در ایران رشد مصرف برق در 45 سال گذشته بین 6 تا 12 درصد بوده است. حتی در سال‌های 1390 و 1391 که نرخ رشد اقتصادی کشور منفی بود، متوسط نرخ رشد مصرف برق 6.5 درصد بوده است. به رغم وجود اهمیت برق در جامعه، بررسی لایحه برنامه ششم توسعه نشان می‌دهد که به استثنای جدول 2 (ماده 1)، ماده (12) و جزء «5» ماده (34) در مورد برق حکمی معین نشده است. در این مورد توضیحات لازم ارائه می‌شود.