خطر تخلیه شهر، تبریز را تهدید می‌کند!

با گذشت کمتر از سه سال از آغاز تلاش‌های ملی و بین‌المللی برای احیای دریاچه ارومیه، مدیر ستاد احیای دریاچه ارومیه با اعلام رضایت از پیشرفت برنامه‌های احیا از تثبیت شرایط دریاچه خبر داد و گفت: اگر در این سه سال شرایط دریاچه را تثبیت نمی‌کردیم بدون شک امروز بستر دریاچه به حالت پلایا و کاملاً نمکی تبدیل شده بود و دیگر امکان احیای آن وجود نداشت.

عیسی کلانتری روز گذشته با حضور در جمع خبرنگاران گفت: با اینکه برخی کارشناسان سه سال قبل می‌گفتند دریاچه به حالت پلایا (لایه کاملاً نمکی و غیر قابل نفوذ برای آب)تبدیل شده و دیگر احیا نخواهد شد اما با اقدام‌های صورت گرفته موفق شدیم در آخرین فرصت‌های ممکن، امکان حیات را به دریاچه بازگردانیم و اکنون برنامه سخت‌تری را برای کاهش 40 درصدی مصرف آب کشاورزی در 5 سال آتی پیش رو داریم.

کلانتری در پاسخ به پرسش خبرنگار «ایران» با ابراز نارضایتی از عملکرد برخی دستگاه‌های دولتی برای بازگشت حیات به دریاچه گفت: تا به امروز مشکل ما با دستگاه‌های دولتی بیشتر از مردم بوده و هر کجا لازم بوده از مردم کمک بگیریم مردم مشارکت کردند مثلاً بسیاری از کشاورزان حاشیه دریاچه که متوجه شرایط بحرانی شدند خودشان داوطلبانه چاه‌هایشان را بسته یا تجمیع کردند یا برخی دیگر موقتاً کاشت پیاز را متوقف کردند چون نیاز آبی بالایی دارد اما در مناطق دورتر از دریاچه که مردم با پیامدهای نابودی دریاچه دست و پنجه نرم نکرده بودند لازم بود دستگاه‌های دولتی وارد عمل شوند عملکردها ضعیف‌تر بوده است.

دریاچه 12 میلیارد مترمکعب آب کم دارد

مسعود تجریشی، مدیر دفتر تلفیق و برنامه‌ریزی ستاد احیای دریاچه ارومیه نیز در ادامه وضعیت دریاچه را تشریح کرد و گفت: سطح آب دریاچه در روز 24 مرداد سال‌جاری در تراز ارتفاعی 1270.73 متر بوده در حالی که این رقم سال گذشته در همین روز 48 سانتیمتر کمتر بوده که این افزایش حجم آب به دلیل اتصال رودخانه زرینه رود و سیمینه رود در بخش‌های جنوبی و لایروبی رودخانه‌ها بوده، همچنین حدود 440 میلیون مترمکعب هم آب در دریاچه سدها در سال آبی جاری به سمت دریاچه رهاسازی شده که این امر باعث شده تا امروز حدود یک میلیارد مترمکعب آب بیشتر از سال گذشته در دریاچه داشته باشیم. در همین حال کلانتری هشدار داد: دریاچه برای اینکه به سطح تراز اکولوژیک برسد باید 14 میلیارد مترمکعب آب و مساحتی در حدود 4300 کیلومتر مربع داشته باشد در حالی که اکنون دریاچه دو میلیارد مترمکعب آب و مساحتی در حدود 2265 کیلومتر دارد، یعنی 12 میلیارد متر مکعب آب کم دارد. اما با اقدام‌های صورت گرفته موفق شدیم نه فقط سطح آب را افزایش دهیم بلکه میزان شوری را از 490 گرم در لیتر در سال گذشته به 330 گرم در لیتر در سال‌جاری کاهش دهیم که در نتیجه همین امر در بخش‌های جنوبی دریاچه، آرتمیاها تجدید حیات یافته‌اند.

در مدیریت آب داریم تیشه به ریشه خودمان می‌زنیم

مشاور معاون اول رئیس جمهوری همچنین افزود: نحوه مدیریت آبهای تجدید پذیر کشور تا به امروز به گونه‌ای بوده که انگار داریم خودمان تیشه به ریشه خودمان می‌زنیم. چون تنها کشور در دنیا هستیم که همچنان هرساله بیش از 50 درصد آبهای تجدیدپذیرمان را مصرف می‌کنیم در حالی که به توصیه سازمان‌های بین‌المللی این میزان باید زیر 20 درصد و در کشورهای خشک و نیمه خشک حداکثر 40 درصد آبهای تجدیدپذیر باشد اما در ایران این رقم هم‌اکنون 107 درصد است چون طبق آمارهای وزارت نیرو در حال حاضر کل آبهای تجدیدپذیر کشور در هر سال 78 میلیارد مترمکعب ولی برداشت ما 96 میلیارد مترمکعب است!

او خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه در حوضه دریاچه ارومیه متوسط بارش سالانه 320 و تبخیر 1000 میلیمتر است وضعیت به مراتب از سایر نقاط کشور بدتر است با این حال حدود 60 درصد آبهای تجدیدپذیر حوضه سالانه مصرف می‌شود که نتیجه آن نابودی دریاچه ارومیه بوده اما وضعیت در خراسان، کرمان و فارس به مراتب بدتر از آذربایجان است چون هرساله به ترتیب 140، 110 و 102 درصد آبها در این استان‌ها مصرف می‌شود. او در پاسخ به اینکه پس چرا ارومیه مورد توجه دولت یازدهم قرار گرفته، گفت: برای اینکه 5 میلیون نفر در شعاع 100 کیلومتری ارومیه زندگی می‌کنند و چون بستر دریاچه نمکی است اگر دریاچه نابود شود باید شهر تبریز کلاً تخلیه شود و جابه‌جایی این شهر خودش به تنهایی 1000 میلیارد دلار هزینه برای دولت دارد در حالی که احیای دریاچه در یک برنامه 10 ساله 6 میلیارد دلار هزینه خواهد داشت.

نابودی زنبورداری یعنی نابودی کشاورزی در آذربایجان

این مقام همچنین با اشاره به اثرات نامطلوب طوفان نمک در حاشیه دریاچه گفت: تا همین امروز متأسفانه حدود 80 درصد فعالیت‌های زنبور عسل در شرق دریاچه به دلیل وجود ذرات نمک روی گل‌ها و گیاهان کم شده است. اگر تا 8 سال دیگر زنبورها فعال نشوند یعنی ریشه کشاورزی در آذربایجان به دلیل عدم گرده افشانی گل‌ها کلاً کنده می‌شود و دیگر موضوع فقط تولید عسل نیست بلکه این کشاورزی است که نابود می‌شود. او افزایش بیماری‌هایی همچون سرطان، فشار خون و بیماری‌های ریوی را از پیامدهای نابودی دریاچه عنوان کرد و گفت: اگر پیکره آبی دریاچه را حذف کنیم زمستان‌ها 4 درجه سردتر و تابستان‌ها 4 درجه گرمتر می‌شود و این افزایش دما از میکروب گرفته تا انسان باعث ایجاد تغییرات ژنتیکی در دراز مدت می‌شود که هنوز مطالعه‌ای روی آنها صورت نگرفته و دولت باید هرساله ده‌ها میلیارد دلار هزینه درمان مردم منطقه را بپردازد. حالا با وجود همه خسارت‌های وارده در نظر داشته باشید که در تمام این سال‌هایی که حقابه دریاچه گرفته شده و صرف کشاورزی نادرست شده فقط 1/1 میلیارد دلار درآمدزا بوده در حالی که امروز هزینه احیای بخشی از دریاچه 6 برابر درآمد حاصل از کشاورزی در تمام 40 سال گذشته بوده است. او تأکید کرد: از این‌رو دکتر روحانی با آگاهی کامل از همه این خسارت‌ها این تصمیم استراتژیک را گرفتند که احیای دریاچه ارومیه باید در اولویت باشد نه احیای بختگان و پریشان در فارس.

کلانتری افزود: قرار نیست میزان تولید محصولات کشاورزی کاهش یابد و خوشبختانه این امر را کشاورزان متوجه شده‌اند اگرچه برخی نمایندگان هنوز این حقیقت را متوجه نشده‌اند، بلکه فقط قرار است در بخش‌هایی از حاشیه دریاچه بویژه در جنوب و غرب که مصرف آب بیش از حد بوده و حتی باعث کاهش عملکرد محصولات زراعی و خفگی ریشه گیاهان شده، حدود 40 درصد آب را کاهش دهیم و با این 40 درصد بخش اعظم آب صرفه‌جویی به دریاچه می‌رسد و امکان احیا فراهم می‌شود.