محیط‌بانی و دغدغه شکار شدن

روزنامه آرمان - صبا حسینی: شهادت سه تن از محیط‌بانان کشورمان طی ماه‌های اخیر، بررسی لایحه حمایت از محیط‌بانان را که از مجلس هشتم در دست پیگیری بود در کانون توجه قرار داده است. اواسط تیر، ابتکار، رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست، برای حمایت از محیط‌بانان، در صحن علنی مجلس حاضر شد و در همان جلسه لاریجانی، رئیس مجلس، اعضای کمیسیون کشاورزی را مامور کرد تا با همکاری سازمان حفاظت محیط‌زیست در تنظیم این لایحه اقدامات موثری انجام دهند، اما برخلاف ادعای معاون توسعه مدیریت، حقوقی و امور مجلس سازمان حفاظت محیط‌زیست، این لایحه هنوز از سوی سازمان حفاظت محیط‌زیست و مجلس تدوین نشده و به نظر می‌رسد هنوز در پیچ و خم‌های کمیسیون‌های دولت مراحل بررسی را پشت سر می‌گذارد. در نشست نمایندگان مجلس و معصومه ابتکار همه هم نظر بودند که لایحه‌ حمایت از محیط‌بانان باید هرچه سریع تر در مجلس تصویب شود و با وجود اینکه بیشتر از۱۰ روز از موعد دو هفته ای که علی لاریجانی برای تنظیم این لایحه در نظر گرفته بود می‌گذرد، اعضای کمیسیون کشاورزی و مسئولان سازمان حفاظت محیط‌زیست تدوین آن را به هم پاسکاری می‌کنند؛ قرار بود با همکاری مجلس و سازمان حفاظت محیط‌زیست این لایحه تنظیم شود. تناقضی بزرگ در قانون محیط‌بانی تنظیم و تصویب لایحه حمایت از محیط‌بانان و تبدیل آن به قانون در حال حاضر بسیار ضروری به نظر می‌رسد، زیرا هرچند بسیاری معتقدند در مورد محیط‌بانان خلأ قانونی نداریم، اما بحث حل ریشه‌ای این قوانین مطرح است. محیط‌بانان می‌توانند سلاح حمل کنند، اما به نوعی ‌اجازه شلیک ندارند و این تناقضی بزرگ است. باید به مرحله‌ای برسیم که وقتی شکارچی وارد منطقه شد بترسد و بگوید: شاید جانم را از دست بدهم. اما اکنون وضعیت به شکل دیگری است. شکارچی می‌گوید: من به منطقه می‌روم، در نهایت اگر محیط‌بانی را دیدم یا فرار می‌کنم یا به سمتش شلیک می‌کنم! در حال حاضر شکارچیان مجهزتر از محیط‌بانان اند. برخی محیط‌بانان ایرانی این روزها اسلحه‌های خود را همراهشان نمی‌آورند و دلیلشان این است که اگر درگیری پیش بیاید و مجبور به شلیک شوند، قانونی در حمایت از آنها وجود ندارد و آینده خود و خانواده‌شان تباه می‌شود. با وجود این، محیط‌زیست به تنهایی نمی‌تواند قانون وضع کند و باید تمام سازمان‌ها به همدیگر کمک کنند. علاوه بر این ضابط قانونی باید توضیح بدهد وقتی تیراندازی همزمان است آیا مجازات محیط‌بان در صورت کشته شدن شکارچی متخلف اعدام است؟ لایحه حمایت از محیط‌بانان چیست؟ کارشناسان در کمیسیون‌های دولت معتقدند قوانین فعلی برای حمایت از محیط‌بانان مناسب است و در این زمینه خلأ قانونی وجود ندارد. با این حال سعی شده تا در لایحه به موارد تکمیلی پرداخته شود. یکی از موضوعات مورد توجه در این لایحه تشدید مجازات برای متخلفانی است که به محیط‌بانان حمله می‌کنند. مهم‌ترین بخش این لایحه در مورد به‌کارگیری سلاح است. بر اساس قانون به کارگیری سلاح، محیط‌بانان ضابط قضائی هستند، اما متاسفانه تجری متخلفان افزایش یافته است، از این رو لایحه مذکور برای حمایت از محیط‌بانان و تشدید مجازات مرتکبان تخلفی که تجری می‌کنند به طور ویژه به موضوع پرداخته است. یکی از خصوصیات ویژه این لایحه این است که اگر متخلفی به محیط‌بان حمله کند، رسیدگی آن در دادگاه‌ها باید با فوریت انجام گیرد. لایحه به دولت رفته است اولین کسی که باید از سرنوشت این لایحه در سازمان حفاظت محیط‌زیست خبر می‌داشت معاون توسعه مدیریت، حقوقی و امور مجلس سازمان حفاظت محیط‌زیست بود. دو روز قبل سیدمحمد مجابی در مورد آخرین وضعیت بررسی لایحه حمایت از محیط‌بانان در دولت گفت: هماهنگی‌های لازم با کمیسیون کشاورزی صورت گرفته و لایحه تقدیم دولت شده است، بنابراین امیدواریم پس از تصویب این لایحه در دولت در آینده‌ای نزدیک لایحه به مجلس ارائه شود. پس از آنکه کمیسیون‌های تخصصی دولت نظرات خود در مورد این لایحه را مطرح کردند این موضوع در کمیسیون لوایح نیز بررسی شده و پس از آن در دستور کار بررسی در جلسه هیات وزیران قرار می‌گیرد، بنابراین اگر در طی مسیر بررسی با مشکلی مواجه نشود به طور حتم در کوتاه ترین زمان در دستور کار هیات وزیران قرار می‌گیرد. تاخیر لایحه حمایت قابل قبول نیست هرچند مجابی خبر از تنظیم این لایحه و تقدیم آن به دولت را می‌دهد، اما یکی از اعضای کمیسیون کشاورزی به «آرمان» اعلام کرد که این لایحه هنوز تنظیم نشده است. احمد علی کیخا افزود: انتظار می‌رفت پس از تاکید ویژه رئیس مجلس، کمیسیون کشاورزی با همکاری سازمان محیط‌زیست این لایحه را سریع تر آماده و به نتیجه می‌رساندند، اما متاسفانه تا حال حاضر این لایحه آماده نشده است. او با بیان اینکه در حمایت از محیط‌بانان و برخورد با متخلفان برخی خلأهای قانونی نیز وجود دارد، تصریح کرد: آماده سازی با تاخیرلایحه حمایت از محیط‌بانان قابل قبول نبوده و این ایراد به سازمان محیط‌زیست و کمیسیون کشاورزی مجلس وارد است. عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس با اشاره به اینکه رئیس مجلس ماموریت آماده سازی لایحه را به رئیس کمیسیون کشاورزی محول کرده است، گفت: لایحه حمایت از محیط‌بانان باید طی دو هفته و با ۱۰ ماده الزامات مربوط به حمایت از محیط‌بانان آماده می‌شد، اما تا کنون این امر میسر نشده است. کیخا با یادآوری اینکه آمادگی درمجلس برای تصویب مجازات‌های بازدارنده برای برخورد با متخلفان محیط‌زیستی وجود دارد، تصریح کرد: البته نقص قانون دراین زمینه وجود نداشته و قوانین فعلی به طور طبیعی با توجه به نظرات دولت‌های وقت به تصویب رسیده است اما اگر قوانین و مجازات‌ها درحال حاضر به عقیده مسئولان و کارشناسان بازدارنده نیست دولت پیشنهادات جدید خود را در جهت تصویب مجازات‌های سنگین و بازدارنده به مجلس ارائه کند. او با اشاره به اینکه مجازات‌های متخلفان در عرصه تعدی به محیط‌بانان باید افزایش پیدا کند، گفت: متاسفانه طی چند ماه گذشته چند تن از محیط‌بانان در حفاظت از محیط‌زیست از سوی متخلفان جان خود را از دست دادند، بنابراین باید با تصویب مجازات‌های سنگین از محیط‌بانان دربرابرمتخلفان به طورجدی حمایت کرد. کیخا با بیان اینکه دولت باید در زمینه اثرگذاری و بازدارنده بودن مجازات‌ها بررسی‌های دقیقی را انجام دهد، افزود: البته در اجرای قوانین در همه حوزه‌ها نقص اجرا نیز وجود داشته و این ایراد از سوی مجری است، مگر اینکه مجری دلایلی را مبنی بر علت عدم اجرای دقیق مطرح کند که این مورد با قانون مورد نظر ارتباط مستقیمی دارد، در این جهت که قانون موجود نمی‌تواند به مجری پاسخگو باشد. محیط‌بانان دلسرد نشده‌اند هرچند عضو کمیسیون کشاورزی معتقد است خلأهایی در زمینه حمایت از محیط‌بانان در قانون ما وجود دارد، فرمانده یگان حفاظت محیط‌زیست به این مساله اعتقاد ندارد و به «آرمان» می‌گوید: اگر قانون به کار گیری سلاح رعایت شود خلأ قانونی در مورد محیط‌بانان وجود ندارد. حمیدرضا خیلدار می‌افزاید: مشکل اصلی ما در مورد محیط‌بانان، کمبود آنهاست و وسعت اراضی ما بیش از استاندارد جهانی است. در حال حاضر هر محیط‌بان وظیفه حفاظت از شش تا ۱۴ هزار هکتار از اراضی کشور را عهده دار است. با توجه به کمبود نیرو و وجود زیاد سلاح‌های شکاری در دست مردم و اینکه تعداد شکارچیان در مناطق تحت حفاظت ما از تعداد محیط‌بانان بیشتر است؛ این باعث شده شکارچیان جری شوند و از قوانین منطقه پیروی نکنند و با قلدری خودی نشان دهند. او می‌گوید: فضای جنگل، فضای شهر نیست و فرد از عواقب درگیری و جنگ تن به تن با محیط‌بانان مانند آن چیزی که در داخل شهرها در جریان است ابایی نداشته و چون ضعف قانونی در این زمینه وجود دارد به سرعت درگیر می‌شود و از کشتن محیط‌بان نمی هراسد. فرمانده یگان محیط‌زیست با بیان اینکه محیط‌بانان با قبول همه این سختی‌ها وارد این شغل شده‌اند، می‌گوید: محیط‌بانان از تمام این خطرات باخبر هستند. بنابراین می‌توان گفت این افراد با از جان گذشتگی مشغول حراست از منابع طبیعی کشور هستند. خیلدار با بیان اینکه افزایش جریمه‌ها می‌تواند تا حد زیادی از حجم تخلفات بکاهد، می‌گوید: تا قبل از اینکه جریمه شکار گونه‌های جانوری کم بود بسیاری بی محابا دست به شکار می‌زدند، در حالی که به تازگی با افزایش نرخ جرایم و مجازات‌های دیگر مانند توقیف سلاح دیگر بسیاری از افراد از ترس جریمه‌های سنگین دست به شکار نمی زنند. فرمانده یگان محیط‌زیست با انتقاد از اینکه برخی عنوان می‌کنند محیط‌بانان از شغل خود دلسرد شده اند، تصریح می‌کند: برخی مخالفان رئیس سازمان محیط‌زیست و دولت تعداد محدودی محیط‌بان مخالف را با خود همراه کرده اند تا عنوان کنند محیط‌بانان دیگر مانند سابق به شغل خود وابستگی ندارند، در حالی که این ادعا کذب است و محیط‌بانان زیادی را از نزدیک سراغ دارم که با عشق و علاقه خالصانه به دفاع از حریم طبیعی مشغولند.