كودتای تركيه و درس‌هايی كه بايد آموخت
جهان و به ويژه منطقه در قرن حاضر هيچگاه اين‌چنين بي‌ثبات و غيرقابل پيش بيني نبوده است. تحولاتي كه در دهه اخير در اين منطقه به وقوع پيوسته، كاملا نمايانگر آن است كه مقطع كنوني يك دوران گذراست كه بازيگران متعددي آينده آن را تعيين خواهند كرد.
کد خبر :
555969
روزنامه آرمان؛حميد رضا آصفي*: جهان و به ويژه منطقه در قرن حاضر هيچگاه اين‌چنين بي‌ثبات و غيرقابل پيش بيني نبوده است. تحولاتي كه در دهه اخير در اين منطقه به وقوع پيوسته، كاملا نمايانگر آن است كه مقطع كنوني يك دوران گذراست كه بازيگران متعددي آينده آن را تعيين خواهند كرد.
پيش از آنكه به سفر به موقع وزير امور خارجه كشورمان به تركيه و استقبال گرم و حاكي از قدرشناسي برادران ترك به اين سفر پرداخته شود، يادآوري تحولات اوكراين كه در آن، مداخلات بي‌جا و تحريك آميز مسئولان آمريكايي اين كشور كهن را عملا تجزيه كرد و سپس دولتمردان آمريكايي در يك بي‌عملي كامل به تحريم پياپي روسيه پرداختند، ضروری می‌نماید؛ چرا که نمونه‌اي از تحولات اخير درمنطقه است كه موجب شد ماه عسل روسيه وآمريكا به پايان رسيده و دوران سرد ميان دوكشور كه با مداخلات آمريكا و تحريك اين كشور درمنطقه صورت گرفت، آغاز شود.
اتفاقات سوريه و يمن ازنمونه‌هاي ديگر مداخلات خارجي و مشخصا از سوی رژيم سعودي در اين دوكشور است، مداخلاتي كه شكست‌های پي در پي سعودي‌ها را به خاطر بي‌كفايتي مسئولان آن‌كشور و سياست‌هاي غلط و متعصبانه آنان به‌دنبال داشته است. ناپايداري دركشو‌هاي همسايه و بي‌ثباتي دراين‌كشورها از ديگر نمونه‌های تحولاتي است كه منطقه مي‌تواند درآينده شاهد آن باشد. افول آمريكا درمنطقه و ضعف كاخ سفيد در تحليل درست وقايع و جا ماندن از تحولات سريع منطقه از ديگر نمونه‌هايي است كه دراين خصوص مي‌توان به عنوان مثال مطرح كرد. كودتا در تركيه و عملكردكشورها در اين حادثه مي‌تواند درس عبرت و نقشه راهي نه تنها براي دولتمردان ترك كه براي سايركشور‌ها در منطقه هم باشد. جمهوري اسلامي ايران با وجود اختلاف نظر و ديدگاه‌هايي كه با تركيه داشت به سرعت اين حادثه را محكوم كرد و دركنار آقاي اردوغان كه در واقع منتخب مشروع و قانوني مردم تركيه بود، ايستاد.
به عبارت ديگر جمهوري اسلامي ايران در اين رهگذر برپايه سياست‌هاي بنياني خود در كنارمردم تركيه قرارگرفت. چنانچه كشوري در سياست خارجي خود از بنيان ها واصول مشخص و محكمي پيروي كند، در اين دسته از تحولات دچار تزلزل نمي‌شود. آنچه ما درباره عملكرد دولت سعودي شاهد بوديم سكوت همراه با رضايت از اين كودتا بود كه براي دولتمردان تركيه به زودي آشكار شد. كاخ سفيد نيز كه خود در مظان اتهام براي طراحي اين كودتا قرار داشت، عملكردي دوپهلو و غيرشفاف نشان داد. اتحاديه اروپا نيز با برخورد از بالا، به جاي آنكه در اين روزها دركنار دولتمردان تركيه باشد، پيش‌شرط‌هاي متفاوتي را در اين برهه حساس براي دولت تركيه مطرح كرد. گلايه آقاي اردوغان و برخي ديگر از مسئولان ترك از عملكرد آمريكا و اروپا ناشي از عملكرد غلط و اتخاذ مواضع ناصواب آنهاست.
شايد تحولات اخير در تركيه به دولتمردان اين‌كشور به روشني نشان داده باشدكه هيچ دولت وكشوري نمي‌تواند بر دوستي با آمريكا وكشور‌هاي غربي سرمايه‌گذاري كند. درجهت منافع تركيه است كه قدرت و توان خود را در پيمان‌ها و همكاري‌هاي منطقه‌اي جست‌وجوكند. همكاري ترکیه با روسيه خوشايند جمهوري اسلامي ايران است؛ زيرا اين دوكشور قدرتمند دركنار ايران مي‌توانند نقطه اتكاي صلح و ثبات در منطقه باشند. اين همكاري سه‌گانه ميان ايران، تركيه و روسيه را مي‌توان با حضور كشورهايي مانند عراق و حتي سوريه‌گسترش داد. دراين صورت معادلات منطقه‌اي وجهاني به نفع‌كشورهاي مستقل و به ضرركشورهاي سلطه‌جو و مداخله‌گر خواهد بود. نزديكي ميان تركيه و روسيه را بايد به فال نيك گرفت و با درايت و واقع بيني كه درشخص آقاي رجب طیب اردوغان و مسئولان ترك وجود دارد، مي‌توان انتظار داشت با تعديل مواضع دولتمردان ترك نسبت به سوريه و پذيرش آراي اكثريت آن كشور و احترام به آن و همكاري با بشاراسد پيام روشني به مداخله جويي‌ها و زياده‌طلبي‌هاي غربي‌ها داده شود. اتحاديه اروپا از يك سو اصرار بر عضويت آنكارا در ناتو دارد و از سوي ديگر براي الحاق اين‌كشور به اتحاديه اروپا
پيش‌شرط تعيين مي‌كند و اين، همان موضع متكبرانه و از بالاست‌كه قاعدتا ترك‌ها آن را برنخواهند تابيد.
سفر بهنگام وزير محترم امورخارجه ایران به تركيه پيام روشني براي‌كشور‌هاي منطقه داشت، مبنی بر اینكه اقتدار و امنيت خود را بايد درهمكاري‌های منطقه‌اي جست‌وجو كرد تا بيگانگان نيز از مداخلات پي در پي در منطقه خودداري‌كنند. به نظر مي‌رسد روزهاي خوبي‌درانتظار همكاري‌هاي منطقه‌اي ميان كشورهاي قدرتمد منطقه باشد.
* سخنگوي اسبق وزارت خارجه