آمارسازی در کابینه روحانی/ آمار منفی مثبت جلوه داده شد

خبرگزاری مهر نوشت: آمار، واژه‌ای که هزارتویش روایت‌های متفاوتی از اعداد و ارقام دارد. هر طور که آن را بخواهی می‌توانی بخوانی. از هر طرف که عدد و رقم را دستکاری کنی، می‌توانی داده‌ای جدید داشته باشی. اینک آمارهای صادرات غیرنفتی در دولت حسن روحانی را اینطور باید خواند و تفسیر کرد.

بسیاری از کارشناسان اما می‌گویند که آمار، میراث بین نسلی است و نباید به این راحتی‌ها دستخوش تغییر شود. اعداد و ارقامی که نباید به بهانه کم و زیاد جلوه دادن عملکرد یک دولت، آن را از واقعیت دور دانست و آن را به راحتی به نفع خود، تفسیر کرد. حال اما در دولت حسن روحانی برخی آمارها این گونه تفسیر می‌شوند. گاه یک متغیر در درون آن وارد شده و آن را به سمت مثبت جلوه دادن عملکرد هل می‌دهد، گاه همان متغیر به یک متغیر مزاحم تبدیل شده و به راحتی از آمارها حذف می‌شود.

صادرات غیرنفتی، اکنون این گونه حال و هوایی دارد. حتی دیگر بخش‌خصوصی و فعالان اقتصادی هم نمی‌توانند به راحتی از کنار آن رد شوند و این میراث بین‌نسلی را تنها به خاطر مثبت جلوه دادن عملکرد گروه یا عده‌ای، نادیده بگیرند و تحولاتش را به راحتی در کنارگذر قضاوت‌های خود قرار دهند.

اکنون فعالان اقتصادی می‌گویند دولت حسن روحانی، به نوعی دارد آمارسازی می‌کند، آن هم در مورد صادرات غیرنفتی که نه تنها یکی از بندهای اصلی و محور کار سیاست‌های اقتصاد مقاومتی است که از سوی مقام معظم رهبری ابلاغ شده، بلکه تاکیدی است که دولت بارها و بارها به عناوین مختلف، از آن به عنوان یکی از محوری‌ترین کارهای خود نام برده است. جلسه تشکیل داده و بسته سیاستی- حمایتی تعریف کرده است.

حال اما، ۵ ماه از سال می‌گذرد و رشد صادرات غیرنفتی، سکته دارد؛ حتی اگر دولت بخواهد آن را صحیح و سالم جلوه دهد و یک موجود فعال و پویا بداند. همین چند روز پیش بود که مسئولان وزارت صنعت، معدن و تجارت آمار صادرات غیرنفتی را مثبت اعلام کرده و به این نکته پافشاری کردند که آمارهای صادرات غیرنفتی، در ۴ ماهه ابتدای امسال، رشد مناسبی را تجربه کرده است.

این گفته‌ها در شرایطی عنوان می‌شود که فعالان اقتصادی می‌گویند آمارهای صادرات غیرنفتی در تیرماه ۹۵ نه تنها رشد داشته است، بلکه با کاهش ۱۱ درصدی هم مواجه بوده؛ همچنین نسبت به خردادماه سال جاری هم، کاهش ۲۰ درصدی را نشان می‌دهد. این یعنی، خط بطلانی بر آنچه که دولت به عنوان یک افتخار از آن یاد می‌کند، گویا آمارسازی در دولت حسن روحانی هم کم کم دارد کلید می‌خورد.

پیش از این البته، شک و تردیدهای فراوانی نسبت به نرخ تورم هم وجود داشت، بسیاری از کارشناسان بر این باورند که آمارهای اعلامی از سوی دولت در خصوص تک رقمی شدن نرخ تورم و کاهش آن، نمی تواند شاخص قابل اتکایی داشته باشد؛ اما به هرحال همه خود را موظف می‌دانند که به مرجع اعلام آمار در کشور توجه داشته و به نوعی اعتماد کنند.

اکنون مرکز بررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی و صنایع و معادن تهران اما می‌گوید که آمارهای موجود در جداول تعرفه ارایه شده از سوی گمرک، حکایت از رشد ۳۸.۵ درصدی مقدار صادرات و افزایش ۶۲ درصدی ارزش دلاری در تیرماه سال ۹۵ نسبت به خردادماه همین سال دارد، در حالیکه بر اساس طبقه بندی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، کدهای تعرفه ۲۷۰۹، ۲۷۱۰ و ۲۷۱۱ شامل نفت خام، گاز طبیعی و میعانات گازی و سایر موارد از جمله فرآورده‌های نفتی و مایعات گازی در گروه کالایی نفتی قرار می‌گیرند.

این موارد در حالی گفته میشود که صادرات کالایی گمرک بدون احتساب صادرات نفت، گاز و صادرات چمدانی، ولی با احتساب میعانات گازی و سایر فرآورده‌های نفتی ارایه می شود که چنانچه کدهای تعرفه سه‌گانه ۲۷۰۹ تا ۲۷۱۱ فوق از آمار صادرات کالایی حذف شود، مشاهده خواهد شد که صادرات کالای غیرنفتی در تیرماه سال ۱۳۹۵ نه تنها رشد نداشته، بلکه با کاهش ۱۲ درصدی میزان صادرات و کاهش ۲۰ درصدی ارزش در مقایسه با خرداد همین سال همراه بوده است.

وضعیت صادرات کالایی گمرک طی دو ماه خرداد و تیر ۹۵

ارزش صادرات اقلام تعرفه نفتی مندرج در آمار گمرک در خرداد ۹۵ برابر با ۱.۱ میلیارد دلار بوده که در تیرماه این سال به ۳.۸ میلیارد دلار افزایش یافته است، به عبارت دیگر، ۲.۷ میلیارد دلار افزایش ارزش صادرات تیرماه از محل افزایش صادرات اقلام مذکور بوده است.

همچنین در تیرماه ۹۵ در آمار گمرک، سه رقم برای صادرات گاز طبیعی مایع تحت تعرفه ۲۷۱۱۱۱۹۰ به ارزش ۱۹.۴ میلیارد دلار به مقاصد ترکیه، آذربایجان و ارمنستان درج شده است که بخش مهمی از افزایش ۲.۷ میلیارد دلاری فوق را پوشش می‌دهد. نکته قابل توجه در این میان آن است که کالایی تحت عنوان گاز طبیعی مایع در آمارهای ماههای فصل نخست سال ۹۵ مشاهده نمی شود.

چنانچه بررسی مشابهی در مورد مقایسه صادرات چهارماهه نخست سال ۹۵ با صادرات ۴ ماهه نخست سال ۹۴ انجام شود، مشاهده خواهد شد که اگرچه مجموع صادرات کالایی گمرک طی ۴ ماهه نخست امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل با رشد مقداری ۳۶.۴ درصدی و رشد ارزشی ۲۱.۱ درصدی همراه بوده، اما ارقام رشد مقداری و ارزشی مذکور پس از حذف اقلام تعرفه‌ای کالاهای نفتی سه ردیف تعرفه چهار رقمی تعرفه‌های ۲۷۰۹، ۲۷۱۰ و ۲۷۱۱ به رشد مقداری ۱۹ درصد و رشد ارزشی ۶ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل، تقلیل می‌یابد.

مقایسه صادرات کالایی گمرک طی ۴ماهه نخست ۹۴ و ۹۴

در عین حال به نظر می‌رسد که دولت باید در رابطه با شیوه اعلام آمارها شفاف‌سازی کرده و به صراحت پاسخ دهد که چرا شیوه جدیدی را در ارایه آمارها بنا نهاده که ممکن است اشتباهات زیادی را در تحلیل عملکردش در حوزه صادرات غیرنفتی که یکی از حوزه‌های مهم و مورد تاکید مقامات ارشد نظام و از همه مهمتر سیاست‌های اقتصاد مقاومتی است، ایجاد کند.