«پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌های کار» حکایت پیرانی که ناگزیر از کارند/ فقدان حضور مؤثر نهادهای حمایتی از سالمندان

سرویس اجتماعی فردا: چین و چورک صورتشان حکایت از یک عمر تجربه دارد و برف پیری بر سر و رویشان نشسته است اما خم شدن کمرشان زیر بار فشارهایی است که زندگی به آنها تحمیل کرده است و به همین خاطر برای سرخ نگه داشتن صورتشان سیلی هم کارساز نیست و مجبورند در این ایام که هنگام استراحتشان است کار کنند. «‌پدربزرگها و مادربزرگهای کار» پدیده تازه‌ای است که اگرچه کمتر مورد توجه قرار گرفته اما به یکی از واقعیتهای تلخ جامعه تبدیل شده؛ ‌سالمندانی که بنا به تاکید رئیس اداره سالمندان وزارت بهداشت تنها 36 درصدشان حقوق بازنشستگی دارند و همین مسئله موجب شده بسیاری از آنها در این هنگامه عمر ناچار باشند برای تامین هزینه‌های زندگی کار کنند .

سال 93 بود که تعداد سالمندان 65 سال به بالای از تعداد کودکان کمتر از 5 سال پیشی گرفت. بر این اساس پریسا طاهری رئیس اداره سالمندان وزارت بهداشت می‌گوید: پیش‌بینی می‌شود تا سال 2050 این تعداد از شمار کودکان زیر 14 سال پیشی بگیرد. درایران اما 8.2 درصد از جمعیت را سالمندان تشکیل می‌دهند. در کشور ما تعداد افراد 60 سال به بالا با تعداد کودکان کمتر از 4 سال برابر است. آمار بالای سالمندان در کشورمان در حالی است که بنا به تاکید طاهری طبق بررسیهای صورت گرفته، 70.8 درصد سالمندان متأهل‌ هستند، 26.6 درصد بیوه و مطلقه، 9 درصد تنها زندگی می‌کنند، 36 درصد حقوق بازنشستگی می‌گیرند اما در مقابل درصد بسیاری از سالمندان نه حقوق و بیمه دریافت می‌کنند و دچار سوءتغذیه هستند. همچنین 89 درصد از سالمندان واکسن دریافت نکردند. این مسئله بدین معناست که باید شاهد بروز آسیب‌های اجتماعی متعددی در حوزه سالمندان باشیم .

اگرچه همچنان کودکان و نوجونان بسیاری ناگزیرند به جای نشستن پشت میز و نیمکت مدرسه و درس و مشق کار کنند اما این روزها با گشت و گذار در خیابانهای شهر گاهی پیر مردها و پیرزنانی را مشاهده می‌کنیم که با وجود ضعف پیری بساط کوچکی پهن کرده‌اند و دست فروشی می‌کنند و یا دستهای لرزان و پیرشان را پیش روی رهگذران می‌گیرند تا شاید نان شبشان جور شود. هر چند ممکن است برخی از این سالمندان هم اعضای باندهای تکدی گری باشند اما بخشی از آنها هم افرادی هستند که هیچ حمایتی ندارند و با وجود ضعف پیری و بیماری چاره‌ای ندارند جز اینکه کار کنند .

الهه راستگو عضوکمیسیون اجتماعی و فرهنگی شورای اسلامی شهر تهران معتقد است پدیده پیران کار پس از کودکان کار نیازمند توجه ویژه مسئولین است. بنا به تاکید وی این افراد قربانی شرایط بد اقتصادی هستند که ضرورت توجه به آنها بیش از پیش احساس می‌شود .

وی حضور روز افزون کودکان کار و خیابان را نمونه‌ای از مظاهر فقر و عدم برخورداری از رفاه اجتماعی می‌داند و می‌افزاید: اگر تا دیروز مسئله کودکان کار و خیابان و چرایی حضور پیش از موعد آنان در بازار کار مطرح بود امروز بحث بر سر زنان و مردانی است که علی رغم کهنسالی مجبور به اشتغال هستند .

رییس کمیته مشارکت‌های مردمی شورای اسلامی شهر تهران این افراد را پدر بزرگ‌ها و مادر بزرگ‌های کار توصیف می‌کند. به باور وی وضعیت موجود و شرایط اقتصادی جامعه به گونه‌ای است که امروز همه افراد در هرگروه سنی را ناگزیر به اشتغال ساخته و این امر بیش از تحریم‌های ایجادشده ناشی از عدم برنامه ریزی و سیاستگذاری صحیح است .

راستگو با بیان اینکه خلاهای قانونی درخصوص بیمه افراد سالخورده امروز این قشر را با چالش بسیاری مواجه ساخته تاکید می‌کند: دولت باید شرایط برخورداری از بیمه و مستمری را برای این افراد فراهم کند تا این سرمایه‌های اجتماعی که حداقل مستمری حلال مشکلشان است بی دغدغه حیات خود را تداوم دهند .

آینده‌ای مبهم برای پیران !

پدیده پیران کار پدیده‌ای است که با توجه به پیش بینی‌های صورت گرفته درباره پیری هرم سنی جمعیت کشورمان با سپری شدن زمان و حرکت به سمت آینده خود را به شکلی جدی تر نشان می‌دهد چراکه ساختارهای تامین اجتماعی و همچنین حمایتی در کشور بسیار ضعیف است و نهادهایی مانند کمیته امداد یا بهزیستی کمک هزینه‌هایی بسیار ناچیز را برای افراد تحت پوشش خود در نظر میگیرند و ظرفیت این پوشش هم کم است. حمایت از پیران کار نیازمند قوانین حمایتی و پیگیری‌های جدی است. نباید فراموش کنیم که پیری سراغ همه ما می‌آید .