ناگفته‌های از اعدامی دردناک در مقابل دیدگان شاه قجر
خانه ابدی دو فعال سرشناس مشروطه از آن دو روزنامه‌نگاریست که فردای به توپ بستن مجلس با روشی دردناک در مقابل دیدگاه شاه قجر اعدام شدند.حال مقبره ملک المتکلمین و جهانگیرخان صوراسرافیل سالهاست پشت دیوارهای خانه‌ای محقر پنهان در تلی از ویرانی خاک می‌خورد.
کد خبر :
552360
خبرگزاری تسنیم: مقبره دو روزنامه‌نگار مشروطه‌خواه برخلاف اسناد تاریخی‌اش دیگر سر پا نیست. سقف و ستون‌های مقبره ملک المتکلمین خم‌شده و چیزی از سنگ‌قبر جهانگیرخان صوراسرافیل مشخص نبود.
ملک فراموش شده‌ای در محله کمالی تهران، انتهای کوچه بن بستی که به بیمارستان لقمان حکیم ختم می‌شود، خانه ابدی دو تن از فعالان سرشناس مشروطه است. دو روزنامه‌نگاری که فردای به توپ بستن مجلس با روشی دردناک اعدام شدند. مقبره ملک المتکلمین و جهانگیرخان صوراسرافیل سالهاست پشت دیوارهای خانه‌ای محقر پنهان شده و وضعیت مناسبی ندارد.
بیش از دو سال پیش بود که احمد مسجد جامعی - عضو شورای شهر تهران در مسیر تهران گردی‌هایش پا به این کوچه گذاشت و راز آخرین خانه را برملا کرد. یک روز مانده به یکصد و دهمین سالگرد صدور فرمان مشروطه، وضع کوچه با دو سال گذشته متفاوت است.
کوچه بن‌بستی که به ورودی پارکینگ بیمارستان لقمان حکیم ختم می‌شود، حالا تمامش به پارکینگ تبدیل شده و پسر جوانی برای خودروهایی که به کوچه وارد می‌شوند، قبض صادر می‌کند. ورودی پارکینگ بیمارستان را نرده کشیده‌اند و نرده‌ها کوچه را تا روبروی آخرین پلاک فتح کرده‌اند و دیگر طاق مقبره‌ها از میانه کوچه مشخص نیست.
مامور پارکینگ می‌گوید هنوز پارکینگ پزشکان بیمارستان فعال است اما در ورودی‌اش را به نقطه‌ای دیگر منتقل کرده‌اند. زیر سایه دیوار آخرین خانه، خانواده بیماری که از شهری دور برای درمان به بیمارستان لقمان آمده‌اند، بساطی پهن کرده و به استراحت مشغول‌اند، بدون آنکه بدانند به دیوار خانه‌ای در کوچه تکیه کرده‌اند که بخشی از تاریخ مشروطه ایران پشت آن دفن است.
این روزها با داغ شدن بحث روز مشروطه مصادف با 14 مرداد اصحاب رسانه هر یک از منظری به این موضوع پرداخته اند که در این باره آفتاب یزد در گزارشی به وضعیت مقبره دوتن از مهمترین چهره های مشروطه پرداخته است.
مقبره دو روزنامه‌نگار مشروطه‌خواه برخلاف اسناد تاریخی‌اش دیگر سرپا نیست. سقف و ستون‌های مقبره ملک‌المتکلمین خم‌شده و چیزی از سنگ‌قبرهای جهانگیرخان صوراسرافیل مشخص نیست. مسجد جامعی دو سال قبل در آن روز شوخی تلخی با خبرنگاران کرد و گفت: «سرانجام شما اهالی قلم این‌گونه می‌شود.» اکنون مدت‌ها از آن روز گذشته و برخلاف قول‌ها و وعده‌های مسئولان میراث فرهنگی و سازمان زیباسازی شهرداری تهران، وضعیت این مقبره تاریخی تغییر نکرده است.
دو روزنامه‌نگار مشروطه‌خواه که روبروی محمدعلی شاه، اعدام شدند
ملک المتکلمین و جهانگیرخان صوراسرافیل را همزمان با به توپ بستن مجلس دستگیر کردند. بعد آنها را به باغ شاه منتقل و پس از شکنجه روبروی محمدعلی شاه، اعدام شدند. می‌گویند بعد از اعدام آن دو، پیکرشان بیرون از باغ شاه دفن شد.
بعدها وارثان ملک المتکلمین زمین آن را خریدند و مقبره‌ای برای شهدای مشروطه ساختند؛ مقبره‌ای که تبدیل به مقبره خانوادگی خانواده ملک‌زاده، نوادگان ملک المتکلمین شد. مقبره هر چند مدت‌ها فراموش‌شد، اما سرپا بود تا زمانی که بیمارستان لقمان حکیم اقدام به تصرف بخشی از این زمین و تخریب دیوار آن کرد.
سرایدار پیش از این گفته بود که یکی از ورثه سال 1385 بخشی از زمین را به بیمارستان بخشیده تا آن را مهدکودک کنند و در قبالش مقبره را نیز مرمت و حفظ کنند، اما آن بخش زمین تبدیل به پارکینگ شد، اتاقک پشت مقبره ملک المتکلمین تخریب و ستون این مقبره نیز زیر بار سقف کمر خم کرد. وضعیت خطرناکی که با کوچک‌ترین لرزش تمام مقبره را از بین می‌برد.
سرایداری که از بچگی همراه پدرش در کنار این مقبره زندگی می‌کند، آن زمان مدعی بود که بیمارستان با ساخت پارکینگ باعث تخریب این مقبره شده است.
مسئولان میراث فرهنگی حالا می‌گویند او نیز در کنار بیمارستان در این تخریب مقصر است. سرایداری که بخشی از دیواره‌های اتاقک را تخریب کرده و مدعی است سنگ قبر برادر ملک‌زاده و صوراسرافیل را با سیمان پوشانده تا مانع تخریب آنها شود. پس از اینکه اعلام شد سازمان زیباسازی، میراث فرهنگی و نماینده وراث به تفاهمی‌برای مرمت رسیدند، وضعیت مقبره وارد درگیری‌های قضایی شد. سرایدار بر بخشی از ملک ادعای مالکیت دارد و بیمارستان نیز قصورش را نمی‌پذیرد. اداره کل میراث فرهنگی تهران نیز از هر دو طرف بابت تخریب این بنا شکایت کرده است.
سال گذشته پرونده‌ای برای وضعیت این ملک ایجاد شد. پرونده‌ای که چند شاکی مختلف داشت تا درنهایت وضعیت این مقبره تاریخی مشخص شود. اکبر رستمیان - کارشناس حقوقی اداره کل میراث فرهنگی استان تهران همان زمان درباره جزئیات این پرونده گفته بود: «شکایت به دلیل تخریب صورت گرفته بین سال‌های 92 و 93 انجام‌شده است. دیوار اصلی بار بر و بنای اصلی ساختمان تخریب شده و این اقدامات تخریب اثر تاریخی را ایجاد کرده است.
همچنین سرایدار آن مکان به دلیل سکونت چندین ساله، اکنون خود را مالک می‌داند. در صورتیکه مالک واقعی نسبت به این تصرف اعتراض کرده و پیگیر محرز کردن مالکیت خودش است. با توجه به اینکه با سرایدار بر سر ملکیت بنا اختلاف‌نظر داشتیم و او عمدی بودن تخریب را نمی‌پذیرفت، این موضوع از سوی رئیس شعبه به بخش کارشناسی ارجاع شد.
کارشناس رسمی‌دادگستری نیز تصرف غیرقانونی و تخریب عمدی را محرز دانست. نظر کارشناس رسمی باعث اعتراض مدیریت بیمارستان لقمان شد و دوباره پرونده شکایت به هیئت سه‌نفره ارجاع داده شد. آنها نوشتند که تخریب بر اثر گذر زمان و یکسری موارد موضعی بوده است. ما به نظر این هیئت و اختلاف‌نظرهای به وجود آمده اعتراض کردیم و اعتراض خود را با دلایلی که قرار است ارائه شود، به دادگاه اعلام می‌کنیم.»حالا یک سال از پیگیری‌های این اتفاق گذشته است.
رستمیان درباره آخرین وضعیت این پرونده می‌گوید: «هنوز دادگاه نهایی برگزار نشده و رای نهایی آن نیز صادر نشده است. ما به نظر کارشناسان معترض بودیم که پرونده به هیئت سه نفر رفت. پس از آن نظر کارشناسی دیگری مطرح شد که اعتراضی به آن نداریم و منتظر نظر نهایی هستیم.»
او به موضوعات مختلف این پرونده اشاره می‌کند و می‌گوید: «یکی از موضوعات، تصرفات غیرقانونی بیمارستان لقمان و تخریب یکی از دیواره‌ها برای ساخت پارکینگ بود. بیمارستان بعد از آن نامه‌نگاری کرده و آماده همکاری با میراث فرهنگی است. موضوع دیگر هم اقدامات سرایدار در جهت تخریب است.»
وی با اشاره به شکایت وارثان از سرایدار می‌گوید: «میراث فرهنگی پیگیر وضعیت مالکیت نیست، بلکه حفظ بنا موضوع مورد پیگیری ماست.»
کارشناس حقوقی - کش‌وقوس‌های قضایی را عامل تاخیر در تعیین تکلیف این مقبره می‌داند و می‌گوید: «پرونده‌هایی داریم که از سال 86 تاکنون هنوز به نتیجه نرسیده است. اما طولانی شدن این پرونده برای ما هم جای سوال دارد. آخرین اتفاقات همان پیگیری‌های یک سال پیش است و تا آن زمان رئیس شعبه رسیدگی نیز چند بار طرفین را دعوت کرده بود اما هنوز خبری از رای نهایی نیست.»
رای نهایی دادگاه در حالی هنوز اعلام نشده که دو سال از اعلام سازمان زیباسازی برای مرمت این مقبره و نزدیک سه سال از بازدید احمد مسجد جامعی، عضو شورای شهر از آن می‌گذرد. سرایداری که متهم به تخریب است هنوز در آن زندگی می‌کند. وضعیت مقبره نیز هر چند نسبت به سال گذشته تغییر نکرده اما با کوچک‌ترین لرزشی سقف و ستون‌های آن خواهد ریخت و تلی از آجر و خاک به جای مقبره شهدای قلم مشروطه باقی خواهد ماند.