پیشگویی امام صادق (ع) درباره حضرت معصومه(س)

ایلنا: «علم و آگاهی» مقدمه عمل است و برای تزکیه و تهذیب نفس باید با علوم و معارف دینی آشنا شد؛ در بسیاری از آیات و احادیث به آموختن و فراگیری علوم دینی سفارش شده و از آنجا که «تعلیم و تعلم» از اصول اساسی اسلام است، اهل بیت پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) که کانون اصلی معارف الهی بودند، به تعلیم و تعلّم کودکانشان اهتمام می‌ورزیدند. در خانواده امام موسی بن جعفر (علیه السلام) نیز شرایط و زمینه برای تعلیم و تعلم فرزندان فراهم بود. فرزندان آن حضرت، هر یک بنا به استعداد و ظرفیت‌های وجودی خویش، از این شرایط استفاده می‌کردند. حضرت فاطمه معصومه (علیها السلام) در چنین محیطی در میان خانواده‌ای عالم تحت آموزش پدر و مادر و برادر بزرگوارش با معارف اسلامی آشنا شد و به سرعت مراحل رشد علمی را پیمود و به مراحل بالای علوم دینی به گونه‌ای دست یافت که از ایشان به عنوان یکی از «بانوان عالم شیعه» یاد می‌شود. حضرت فاطمه معصومه (علیها السلام) علاوه بر شرافت خانوادگی و ذاتی، در عرصه‌های ایمان و عمل نیز ممتاز و سرآمد بود. او از معنویت وصف ناپذیری بهره داشت و جان پاکش به دانش، بینش، ایمان و اخلاص چنان آراسته بود که مقام معنوی این بانوی بزرگوار، چه در زمان حیات و چه پس از آن، در میان اهل بیت(ع) شناخته شده بود. با بررسی روایاتی که درباره حضرت رسیده، به خوبی می‌توان به جایگاه معنوی ایشان پی برد. اهل بیت (علیهم السلام) به فضایل و مناقب حضرت فاطمه معصومه (علیها السلام) حتی قبل از تولد او اشاره کرده‌اند. امام جعفر صادق (علیه السلام) در ضمن حدیث مشهوری- پیش از آنکه امام کاظم(علیه السلام) متولد شود - از دفن پیکر مطهر حضرت فاطمه معصومه (علیها السلام) در قم خبر داده و در این باره فرموده بود: «آگاه باشید! حرم خدا، مکه است و ... همانا قم، کوفه کوچک است و سه دَر از درهای هشت‌گانه بهشت به سوی قم گشوده می‌شود. به زودی بانویی از تبار من در قم دفن می‌گردد و نام او فاطمه دختر موسی است و با شفاعت او همه شیعیان من داخل بهشت خواهند شد» این پیشگویی امام صادق (علیه السلام) درباره ارتحال حضرت معصومه (علیها السلام) در قم پیش از ولادت پدر بزرگوارش، بسیار حائز اهمیت بوده و نشان از مقام بسیار شامخ آن حضرت دارد. از دیگر خصوصیت‌های شخصیت حضرت معصومه(س) عبادت‌های آن حضرت است که درباره چگونگی آنها اطلاع چندانی در دست نیست، اما عبادت و راز و نیازهای حضرت در مدت اقامت در قم، به گونه‌ای بود که عبادتگاه آن حضرت را «بیت النور» نامیدند. امام رضا(ع) حضرت فاطمه را"معصومه" نامید از دیگر مراتب معنوی که حضرت فاطمه معصومه (علیها السلام) که مهمترین آنها نیز است، مقام «عصمت» بود، تا آنجا که یکی از القاب وی به این ویژگی‌اش اختصاص یافت. عموم محققان و محدثان از وی به نام «معصومه» یاد کرده‌اند. اصل مقام «عصمت» به پیامبران، امامان و فرشتگان تعلق دارد و آنان از هر گناه و خطای عمده و سهوی به دور هستند. بالاترین نوع عصمت به پیامبر، امامان و حضرت فاطمه زهرا (علیها السلام) تعلق دارد و در مراتب بعدی، سایر اولیای الهی قرار دارند. بزرگانی مانند: حضرت زینب، حضرت ابوالفضل و حضرت فاطمه معصومه (علیها السلام) در این مرتبه قرار می‌گیرند. کریمه اهل بیت (علیها السلام) نمونه کامل زهد، تقوا، عفاف، عبادت و نهایت ارادت و معرفت در حق امام زمان خویش بود و در معنویت به چنان جایگاهی رسید که امام رضا (علیه السلام) لقب «معصومه» را به ایشان عطا کرد و پس از رحلت خواهرش فرمود: «من زار المعصومه بقم کمن زارنی؛ هر فردی معصومه(علیه السلام) را در قم زیارت کند، همانند کسی است که مرا زیارت کرده باشد». این بانوی گرامی در زمان حیات، به «فاطمه کبرا» مشهور بود و سخن فوق پس از رحلت، اشاره به مقام عصمت آن حضرت دارد. صفات و مضامین عالی که در «زیارت نامه» ایشان وجود دارد، همگی از مقام والای معنوی حضرت خبر می‌دهد. اگرچه شرایط سخت و اختناق موجد در زمان زندگی آن حضرت، مانع از ثبت کامل فعالیت‌ها و فضایل خاندان اهل بیت(علیه السلام) بود؛ با این همه، اطلاعاتی که از فعالیت علمی حضرت معصومه(علیها السلام) بر جای مانده، بیانگر جایگاه والا و عظمت علمی و معنوی آن حضرت است.