ایرانی‌ها اسیر غول مصرف گرایی و تجمل پرستی

راه نو: مصرف گرایی و تجمل گرایی مدت هاست که بلای جان ایرانی ها شده است. اخبار در این خصوص مختلف است. یک روز خبر از رواج عروسی‌های هوایی روی خط رسانه ها می رود و روز دیگر اعلام می شود ایران در جراحی بینی اول است. یک روز صفحه بچه پولدارهای تهرانی آنقدر سر و صدا می کند که به بمب خبری تبدیل می شود و روز دیگر اعلام می شود ایران در بین بیست کشور اول دنیا از نظر مصرف دارو است و در آسیا بعد از چین رتبه دوم را دارد. بر اساس اعلام بانک جهانی الگوی مصرف آب آشامیدنی برای یک نفر در سال یک مترمکعب و برای بهداشت در زندگی به ازای هر نفر ۱۰۰ متر مکعب اعلام شده است در حالی که در ایران این رقم به دلیل استفاده نادرست از آب آشامیدنی برای شست‌وشوی خودرو، استحمام، آبیاری باغچه‌ها، لباس‌شویی و ظرف‌شویی حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد بیشتر از الگوی جهانی آن است و این چرخه همچنان ادامه دارد و ادامه دارد. به این ترتیب است که ما ایرانی‌ها پول زیاد خرج می‌کنیم و پس انداز کم انجام می‌دهیم تا با شرق آسیایی های سخت کوش و موفق تفاوت جدی داشته باشیم. یک کره ای یا ژاپنی و یا اروپایی بیش از آنکه مصرف کننده باشد، یک تولید کننده است. در واقع تولید در بسیاری از جوامع توسعه یافته به شاکله اصلی جامعه تبدیل شده در حالی که در جوامع اسلامی روح مصرف به طور فزاینده ای نهادینه شده است و غربی ها و شرقی ها هم به دلیل سودی که از این مساله می برند به طرق مختلف بر آن دامن می زنند. در این میان از آنجایی که مصرف گرایی در میان مردم همه گیر شده است، کارشناسان اقتصادی بیم آن را دارند که موج دوم مصرف گرایی در ایران با لغو کامل تحریم ها آغاز شود. مصرف گرایی که موج اول آن در دوران سازندگی و پس از جنگ تحمیلی 8 ساله ایجاد شد و تا به امروز به نوعی می توان گفت ماندگار شده است. در هر حال نکته اینجاست که با رفع تحریم‌ها و محدودیت‌های بین‌المللی، تهدیدهایی همچون واردات بی‌رویه و در پی آن مصرف گرایی، پیش روی اقتصاد کشور قرار خواهد گرفت که اگر درست مدیریت نشود، شوک بزرگی به اقتصاد کشور وارد می‌کند.شوک بزرگی که می تواند آخرین جوانه های امید برای تولید را نیز نابود کند و چرخ های صنعت را از کار بیاندازد و اقتصاد ایران را برای همیشه وابسته کند. این در حالی است که طلا به عنوان کالای گرانقیمت از دسترس قشر متوسط و ضعیف دور است اما با این حال ایرانی ها نمی توانند از علاقه به تجمل گرایی بگذرند! در این میان ازبخشی از تمایل ایرانی ها به خرید طلا به عنوان دور اندیشی و پس انداز یاد می شود و در خانواده های ایرانی باب شده که طلا پشتوانه اقتصاد خانواده است. رهبری و انتقاد به برجام این در حالی است که هر چند دولت یازدهمی ها همه انرژی خود را برای به ثمر رساندن برجام گذاشتند و همه مشکلات اقتصادی و حتی سیاسی و اجتماعی را به برجام گره زده اند نه تنها مشکلات اقتصادی پس از برجام حل نشد و سفره خانوارها بزرگتر نشد بلکه بد عهدی‌های آمریکا انتقاد های شدید رهبری را به همراه داشته است. مقام معظم رهبري صبح دوشنبه در ديدار هزاران نفر از قشرهاي گوناگون مردم استان‌هاي مختلف كشور، مشكلات معيشتي مردم را دغدغه عميق و مستمر خود خواندند و با تاكيد بر تكيه بر ظرفيت‌های داخلي به عنوان تنها راه‌حل مشكلات مردم فرمودند: برجام، به عنوان يك تجربه، بي‌نتيجه بودن مذاكره با آمريكايي‌ها، بدعهدي آنها و ضرورت بي‌اعتمادي به وعده‌هاي آمريكا را بار ديگر ثابت كرد و نشان داد راه پيشرفت كشور و بهبود وضع زندگي مردم، توجه به داخل است نه دشمناني كه مدام در منطقه و جهان در حال مانع تراشي براي ايران هستند. این در حالی است که حسن روحانی همچنان بر مواضع خود در خصوص برجام پافشاری می کند. او در اخرین سخنان برجامی خود گفته: برجام برای ما عزت آورده است. با این حال اما پس از برجام نه تنها غول های اقتصادی جهان به ایران نیامدند بلکه رکود روز به روز بیشتر شده و زندگی مردم را مختل کرده است. این در حالی است که هر چند دولت یازدهمی ها همه انرژی خود را برای به ثمر رساندن برجام گذاشتند و همه مشکلات اقتصادی و حتی سیاسی و اجتماعی را به برجام گره زده اند نه تنها مشکلات اقتصادی پس از برجام حل نشد و سفره خانوارها بزرگتر نشد بلکه بد عهدی‌های آمریکا انتقاد های شدید رهبری را به همراه داشته است. بدعهدی آمریکایی ها و البته خوشبینی دولتی ها هنوز عایدی برای مردم نداشته و این در حالی است که موج مصرف گرایی و تجمل گرایی روز به روز بیشتر می شود و هنوز هم بیم ان می رود که با عملی شدن بخشی از برجام نیز این مساله به فاجعه برای کشور تبدیل شود. ایرانیان در خرید طلا هم رتبه دارند به تازگی اما دفتر آمار جهانی فلزات در گزارشی اعلام کرده است ایرانیان در سال ۲۰۱۴ معادل ۳۲ تن طلا مصرف کرده‌اند که این ترتیب در جایگاه ۱۸ جهانی قرار می گیرند. البته این گزارش اضافه می کند که مصرف طلای ایرانیان نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود ۱۰ تن کاهش داشته است. بر این اساس، میزان مصرف طلای ایرانیان بین سال های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۲ میلادی، به ترتیب معادل۳۸، ۳۹، ۳۷ و ۳۷ تن گزارش شده است. از سوی دیگر، موسسه تحقیقاتی GFMS در گزارش اخیر خود، آماری از میزان مصرف سرانه طلا در کشورهای جهان در سال ۲۰۱۵ میلادی را منتشر کرده است که بر اساس آن ایرانیان با مصرف سرانه ۰۷/۱ گرم طلا در جایگاه ۱۵ جهان در این سال قرار گرفته اند. این در حالی است که طلا به عنوان کالای گرانقیمت از دسترس قشر متوسط و ضعیف دور است اما با این حال ایرانی ها نمی توانند از علاقه به تجمل گرایی بگذرند! در این میان ازبخشی از تمایل ایرانی ها به مصرف گرایی و تجمل پرستی دغدغه مسئولان کشور نیست و تا کنون برای ان چاره ای اندیشیده نشده است اما در هر حال نکته اینجاست که برای قدم گذاشتن به توسعه، ایران نیازمند تغییر فرهنگ مصرف گرایی مردم است. خرید طلا به عنوان دور اندیشی و پس انداز یاد می شود و در خانواده های ایرانی باب شده که طلا پشتوانه اقتصاد خانواده است. البته هنوز از یادها نرفته است که در سال های پایانی دولت دهم، به دلیل فروکش کردن قیمت نفت و نیز ایجاد تنش های بین المللی، قیمت طلا رو به افزایش گذاشت، تا آنجا که اغلب ایرانیان به این فکر افتادند تا دارایی خود را با خرید طلا حفظ کنند. در سال ۹۱ که به یک باره قیمت سکه و طلا در بازار به شدت افزایش پیدا کرد، محمود احمدی نژاد در اظهار نظری عجیب، رسانه ها را عامل این گرانی ها دانست. هر چه که بود، تلاطمات بازار طلا و سکه در آن دوره خیلی ها را از خاک بلند کرد و خیلی ها را نیز بر زمین زد. این تجربه تلخ باعث شد تا فکر سرمایه گذاری روی طلا از سر بسیاری از خریداران این بازار خارج شده و بار دیگر، ماهیت خرید طلا به سنت قدیم خود بازگردد. با این حال هنوز هم چیزی عوض نشده و ما ایرانی ها حتی در مصرف فلزات گرانبها نیز ید بیضا داریم و این در حالی است که مصرف گرایی و تجمل پرستی دغدغه مسئولان کشور نیست و تا کنون برای ان چاره ای اندیشیده نشده است اما در هر حال نکته اینجاست که برای قدم گذاشتن به توسعه، ایران نیازمند تغییر فرهنگ مصرف گرایی مردم است.