مشارکت ایران-عراق در لوله گاز عربی

خبرگزاری مهر: امیر جعفرزاده در نشست بررسی تحولات بازار نفت و گاز درباره مهمترین سناریوهای صادرات گاز ایران به کشورهای عضو اتحادیه اروپا در دوران پسابرجام، گفت: با توجه به استفاده بشر از انرژی، قرن‌های گذشته هر یک به نام یک حامل انرژی نام گذاری شده‌اند. این کارشناس اقتصاد انرژی با اعلام اینکه در قرن نوزدهم استفاده زیاد از ذغال‌سنگ این قرن را به قرن ذغال‌سنگ تبدیل کرد و قرن بیستم قرن نفت نامیده شد، تصریح کرد: بر این اساس قرن بیست و یکم را قرن گاز می‌نامند زیرا تعداد زیادی از کارشناسان بر افزایش سهم گاز در تأمین نیازهای بشر در قرن جاری تأکید کرده‌اند. وی با اعلام اینکه یکی از مهمترین مسائلی که در بخش گاز مطرح بوده، صادرات گاز از مسیر خط لوله است، اظهار داشت: مسأله صادرات گاز از ابهامات و پیچیدگی‌های خاصی برخوردار بوده زیرا قراردادهای صادرات گاز از طریق خط ‌لوله، قراردادهای بلندمدت ۲۵ تا ۳۰ ساله است. جعفرزاده با تاکید بر اینکه تاکنون مطالعات اندکی به بررسی نقش و قدرت چانه‌زنی بازیگران درگیر در یک پروژه جدید خط ‌لوله گازی پرداخته‌اند و هیچ مطالعه‌ای در این چارچوب در زمینه خط لوله نابوکو و یا به طور کلی اتصال گازی کشورهای حاشیه دریای خزر و عراق به اروپا انجام نشده است، بیان کرد: در پروژه خط لوله نابوکو، سوالی که هنوز برای طرفین درگیر (کشورهای اروپایی، ترکیه و تأمین‌کنندگان گاز این خط لوله) باقی مانده، این است که بهترین تأمین‌ کننده گاز این خط ‌لوله چه کشوری می‌تواند باشد؟ این کارشناس اقتصاد انرژی با یادآوری اینکه سود هر کدام از طرفین درگیر در ماجرا با توجه به اینکه ایران، عراق، جمهوری آذربایجان و ترکمنستان گزینه اصلی تأمین این خط لوله باشند، متفاوت است، تاکید کرد: به صورت کلی، اروپا در پی متنوع ‌سازی واردات گاز خود بوده و از این رو هر قراردادی که بتواند از لحاظ اقتصادی مناسب باشد و گاز مورد نیاز خود را از منبعی غیر از روسیه تأمین کند، مناسب است. وی با یادآوری اینکه در شرایط فعلی مسائل استراتژیک برای کشورهای اروپایی در خصوص اینکه چه کشوری تأمین گاز را بر عهده بگیرد، وجود ندارد، تبیین کرد: با این وجود برای ترکیه و کشورهای تأمین کننده، مسایل استراتژیک مطرح بوده، زیرا کنش و واکنش هر کدام از آنها می‌تواند سود وی و دیگران را تحت تأثیر قرار دهد. مهمترین رقبای ایران در بازار گاز اروپا این تحلیلگر بازار گاز با بیان اینکه بررسی قدرت چانه زنی چهار کشور ایران، عراق، جمهوری آذربایجان و ترکمنستان به عنوان تولیدکننده و ترکیه به عنوان انتقال دهنده گاز به اروپا بسیار مهم است، گفت: از میان سه سناریو ایران، جمهوری آذربایجان و خط لوله بین‌المللی ترانس کاسپین، بهترین حالت برای ترکیه، اجرای پروژه جدید جمهوری آذربایجان بوده زیرا منافع اقتصادی ترکیه در این حالت نسبت به دو مورد دیگر بیشتر است. وی ادامه داد: برای ایران بهترین حالت اجرای پروژه جدید ایران، پروژه جدید جمهوری آذربایجان و ترانس کاسپین و بدون حضور عراق بوده و در این حالت، ایران می‌تواند قسمتی از گاز جمهوری آذربایجان و نیز قسمتی از گاز ترکمنستان را از طریق ترکیه به اروپا ترانزیت کند، همچنین عراق به دلیل شباهت بسیار زیاد به ایران (موقعیت جغرافیائی، ظرفیت صادرات و مسیر انتقال گاز) به عنوان رقیب ایران مطرح است. مشارکت ایران-عراق در خط لوله گاز عربی جعفرزاده با تاکید بر اینکه هم اکنون حفظ و بهبود روابط با ترکیه برای ایران ضروری و حیاتی است، یادآور شد: زیرا ترکیه بیشترین قدرت چانه‌زنی و امکان مانور در خصوص انتقال و ترانزیت گاز به اروپا را در اختیار دارد و حفظ روابط سیاسی و ژئوپلتیک با ترکیه، موجب خواهد شد که ترکیه تمایل بیشتری برای ترانزیت گاز ایران داشته باشد و این مسأله منجر به بهبود وضعیت استراتژیک ایران در منطقه خواهد شد. این کارشناس اقتصاد انرژی با بیان اینکه این روابط در اجرایی شدن پروژه جدید ایران به ترکیه با ظرفیت ۱۵ میلیارد مترمکعب تأثیر بسزایی دارد که این خط لوله تأثیر زیادی در قدرت چانه‌زنی ایران داشته باشد، اظهار داشت: ایران می‌تواند با کمک به ثبات و امنیت عراق، این کشور را برای حضور در خط لوله عرب مهیا سازد و با این کار عراق را از حضور در خط لوله نابوکو منصرف کند. وی با بیان اینکه از طرف دیگر در حال حاضر ترکمنستان در زمینه ایجاد خط لوله ترانس کاسپین و جایگزین‌ شدن ایران به جای این کشور مطرح است، گفت: ایران نباید از اجرای خط لوله ترانس کاسپین نگران باشد زیرا، این پروژه امکان اجرایی شدن ندارد و اجرایی‌شدن آن به سود کشورهای درگیر در آن نیست و فقط در یک حالت امکان تشکیل دارد که جمهوری آذربایجان خط لوله جدید خود را احداث کند. جعفرزاده در پایان با اعلام اینکه در مجموع جمهوری آذربایجان توانایی تأمین گاز مورد نیاز اروپا را به دلیل پایین حجم ذخایر گازی ندارد، خاطرنشان کرد: در مجموع ایران نباید به هیچ عنوان تحت تأثیر تهدید ایجاد خط لوله ترانس کاسپین، امتیازی به ترکمنستان و یا دیگر کشورها بدهد و در حقیقت تهدید به اجرایی شدن این خط لوله، تهدید نامعتبر است.