عامل اصلی فقر در تهران چیست؟

خبرگزاری مهر: در حاشیه نخستین اجلاس جهانی شوراها و شهرداران ۲۰۱۶، پنل اقتصاد شهری از سوی انجمن علمی اقتصاد شهری ایران برگزار شد. در این جلسه سید محمدرضا سیدنورانی عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی، سردار تیمور حسینی رئیس پلیس راهور تهران بزرگ، سید محسن طباطبایی مزدآبادی دبیر انجمن علمی اقتصاد شهری ایران و جمعی از استاد و پژوهشگران حوزه اقتصاد شهری حضور داشتند. در این پنل مقاله نخست با عنوان «مسکن شهری یکی از ارکان اقتصاد شهری» توسط سیدرضا نخلی دانشجوی دکترای اقتصاد دانشگاه اصفهان ارائه شد. در این مقاله محقق به توضیح این امر پرداخت که برای حل مشکل مسکن و ارائه هر گونه طرحی نخست باید درک واقع بینانه از وضعیت مسکن در کشور داشته باشیم و ببینیم که با مازاد عرضه رو به رو هستیم یا مازاد تقاضا و سپس به برنامه ریزی بپردازیم. در این مقاله پژوهشگر ضمن بررسی داده های آماری مستند در مورد مسکن کشور به این نتیجه رسیده که در نیمه اول سال ۹۴ وضعیت مسکن به نقطه تعادل عرضه و تقاضا رسیده است و نیازی به سیاست‌های انبوه‌سازی مسکن مثل مسکن مهر نیست و باید به سمت تغییر سیاست‌های توزیع مسکن از وضعیت اجاره‌نشینی به وضعیت مالکیت حرکت کنیم. نکته دوم این مقاله این بود که دولت به بخش مسکن به عنوان یک پیشرانه اقتصادی در سیاست‌های خروج از رکود تکیه کرده در حالی که این امر اگرچه ممکن است در کوتاه مدت به عبور از رکود کمک کند اما در بلند مدت به مازاد عرضه مسکن خواهد انجامید بنابراین باید به سایر بخش‌های اقتصادی برای خروج از رکود اتکا کرد. در مقاله دوم با عنوان تحلیل فضایی فقر شهری در کلانشهر تهران که توسط سامان ولی نوری دانشجوی دکترای برنامه‌ریزی شهری دانشگاه خوارزمی تهران ارائه شد، پژوهشگر عنوان کرد که فقر یک گرفتاری و معضل جهانی است که دامان بسیاری از شهرها به خصوص کلانشهرهای کشورهای رو به توسعه را گرفته است و بخاطر آنکه ریشه بسیاری از ناهنجاری‌های شهری در تمامی ابعاد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی فقر است، امروزه در محوریت مباحث کلان توسعه جهانی قرار گرفته بگونه ای که اولین هدف از اهداف بیانیه هزاره ملل متحد را به خود اختصاص داده است. وی ادامه داد: واقعیت این است که فقر شهری، پایداری را در تمامی ابعاد و جوانب آن تهدید می کند. در شناخت، بررسی و مطالعه فقر که نخستین گام برای مبارزه با آن است تاکنون روش‌های ناکارآمد صرفاً اقتصادی و با رویکرد ایستا بکار گرفته شده اند در حالیکه در مطالعه فقر باید ابعاد زمانی و مکانی پدیده را به درستی در نظر گرفت. مطالعه دینامیک فقر در یک شهر مشخص کمک زیادی به شناخت بهتر قضیه و در نتیجه برنامه ریزی برای رفع آن می کند. به گفته ولی نوری کلانشهر تهران به مانند دیگر کلانشهرهای جهان توسعه نیز با فقر شهری و نمود بیرونی آن یعنی سکونتگاه‌های غیر رسمی، دست و پنجه نرم می کند که نتایج این تحقیق که با تکنیک تحلیل عاملی انجام گرفته و عامل های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و مسکن را در ۴۳ شاخص بررسی کرده، نشان می دهد عامل مسکن اصلی ترین تبیین کننده فقر در تهران بوده و شاخص های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در اولویت های بعدی قرار دارند. نقشه پهنه‌بندی فقر در تهران که در مقیاس بلوک آماری و با اتکاء به داده های آماری سرشماری سال ۱۳۹۰ و با روش ویکور فازی انجام گرفته است و همچنین تحلیل آماره موران حکایت از آن دارد که الگوی فقر در تهران خوشه ای بوده و منطقه ۱۷ دارای بیشترین افراد فقیر بوده و مناطق ۱۸، ۱۹، و ۲۰ در رده های بعدی قرار دارند بنابراین این مناطق باید در اولویت برنامه های توسعه و توانمند سازی شهری قرار بگیرند. در پایان ارائه مقالات، اعضای هیئت رئیسه پنل آقایان دکتر سید محمدرضا سید نورانی عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی، سردار سید تیمور حسینی فرمانده پلیس راهور تهران بزرگ و سید محسن طباطبایی دبیر انجمن علمی اقتصاد شهری ایران به بیان دیدگاه ها و نقطه نظرات خود در مورد موضوعات ارائه شده پرداختند و سئوالات حاضرین در جلسه نیز توسط هیئت رئیسه پنل پاسخ داده شد.