آرتروز هم قابل پیشگیری و هم قابل درمان است

ایران: «اسکلئوآرتریت» شایع‌ترین نوع «آرتروز» است که بیشتر در افراد مسن شایع است. هرچند عوامل مختلفی چون مسائل ارثی، تغذیه‌­ای، چاقی و... در پدیداری این بیماری مؤثرند، اما مهم‌تر از این­ها، آنچه می‌تواند این بیماری را تشدید کند، کم‌تحرکی و بی‌تحرکی است که متأسفانه رو به افزایش‌­اند. پدیده آرتروز عموماً مهره‌های کمری، خاجی، گردن، زانو، مفصل لگن و اولین مفصل انگشت‌های دست و شست را دربرمی‌­گیرد­. زهرا محققی، کارشناس طب ورزشی، با اشاره به اینکه در میان آرتروزها، آرتروز زانو بیش از انواع دیگر شیوع دارد، می‌گوید: «چنانچه هرکدام از مکانیزم‌های حفاظتی مفصل مانند عضلات، کپسول مفصلی، مایع سینوویال، تاندون­‌ها و اعصاب حسی آسیب ببینند، می تواند نقطه شروعی برای آرتروز باشد. به گفته او، به دلایل مختلفی مانند چاقی، کشیده شدن تاندون‌ها، ضربه و فشار مداوم، مفصل دچار درد می‌شود. همچنین تغییرات آناتومیکی در اسکلت، کوتاهی یا شل شدن عضلات و خشکی تاندون‌ها باعث عدم تقارن می‌­شود و فشار روی سطح مفصل به صورت یکسان پخش نمی‌شود و در نهایت موجب التهاب و آسیب به مفصل می‌شود. فراموش نکنیم که ایستادن مداوم روی یک پا و فشار وارد کردن روی زانو نیز باعث می‌شود که فرد به تدریج درگیر دردهای آرتروزی شود.» آرتروز چرا و چگونه؟ محققی با اشاره به این که «برخی مشاغل و فعالیت­ های امروزی به شکلی هستند که سبب فشار بیش از اندازه بر مفاصل و بروز آرتروز می‌شوند»، ادامه می‌­دهد: کارمندانی که به اقتضای شغل خود ساعت‌ها پشت کامپیوتر می‌نشینند، یا کسانی که در یک وضعیت ثابت کار می‌کنند، مستعد ابتلا به آرتروز گردن هستند (آرتروز در میان دندانپزشکان زیاد دیده می‌شود). همچنین تنیس‌بازان نیز به علت ضربه‌زدن‌های مکرر و قالیبافان به دلیل ساعت‌­ها نشستن پشت دار و درگیری انگشتان دست نیز از جمله افراد در معرض خطر آرتروزهستند. در این میان به وزنه‌برداران نیز می‌­توان اشاره کرد که به دلیل فشار بالایی که به مفاصل وارد می‌کنند، فقط تا 30 سالگی مجاز به فعالیت حرفه‌ای هستند و بعد از آن باید به صورت غیرحرفه‌ای و ناپیوسته این ورزش را دنبال کنند. این کارشناس طب ورزشی، اضافه می‌کند: «پزشکان در درمان آرتروز به صورت دارویی، در وهله اول از داروهای استروئیدی و ضدالتهاب مانند ایبوپروفن و ناپروکسن استفاده می‌کنند. مهمترین درمان غیردارویی آرتروز نیز محافظت از مفصل است، محافظت از تاندون‌ها، عضلات، کپسول مفصلی، مایع سینوویال و استخوان‌های زیر غضروف‌ها به علت وجود اعصاب حسی، اهمیت بالایی دارند. محققی، یوگا را ورزشی بسیار مناسب برای بهبود آرتروز دانسته و معتقد است کسانی که دچار این بیماری مزمن هستند با انجام حرکاتی خاص و متناسب با این مشکل جریان مایع مفصلی (مایع سینوویال) را بهبود بخشیده و سبب می شود این مایع به تمام زوایای مفصل برسد. به گفته وی، با حرکات یوگا بر روی تاندون‌ها و عضلات فرد مبتلا - با توجه به میزان آستانه تحمل درد در حالت خوابیده روی تخت یا زمین - فشار وارد می‌شود و در نتیجه آن، فشار از روی تاندون‌ها برداشته شده و در نهایت موجب تقویت بافت‌های آسیب دیده و افزایش دامنه حرکت مفصل و انعطاف‌پذیری بیشتر تاندون‌ها می‌شود. حرکات یوگا هم با استفاده از وسایل و ابزار کمکی مانند صندلی و استفاده از کمربندهایی از جنس کتان انجام می‌شود. دوری از تنبلی راهی برای فرار از آرتروز افراد مبتلا به آرتروز معمولاً هنگام صبح به دلیل ترس از درد، از تکان دادن آن عضو از بدن که درگیر آرتروز شده است، خودداری می‌کنند و با این کار کم کم تحرکشان نیز کم شده و در ادامه بی‌تحرکی بر آین افراد غالب می‌شود. محققی در پایان، کم‌تحرکی و نشستن‌های مداوم روی صندلی (بخصوص صندلی‌های غیراستاندارد) را بزرگترین ظلمی می‌داند که فرد به خود می‌کند، چراکه با این کار مفاصل روز به روز خشک‌تر می‌شوند؛ این در حالی است که تجربه نشان داده، با بهره‌مندی از ورزش یوگا و یا دست کم با نرمش­‌های صحیح روزانه، دردهای افراد سالمند کاهش پیدا می‌کند و توانایی انجام فعالیت‌های فردی و اجتماعی در آنها افزایش می‌یابد. مطمئناً این امر سبب می‌شود تا افراد احساس بهتری نسبت به زندگی داشته باشند.