ماجرای یک خیانت علمی برای تجارت جنسی/ «بازگشت گمورا» با حضور مرلین مونرو!

سرویس اجتماعی فردا؛ یاسین قاسمی: سید جمال عودسیمین تهیه کننده نام آشنای این روزهای عرصه مستندسازی است، که با مستند «پشت صحنه» در مقام تهیه‌کنندگی وارد این عرصه شد. به نظر میرسد او به واسطه حضور در مدارس و ارتباطی که در حوزه امور تربیتی با جوانان دارد، مهمترین مشکل امروز جوانان را «دغدغه جنسی» می‌داند. فیلم-مستند «بازگشت گمورا» حاصل همکاری عودسیمین با جواد صافی به عنوان یک کارگردان جوان در عرصه مستندسازی است، می‌تواند رابطه خوبی را بین مخاطب و مستند ایجاد نماید.

در ادامه پشت صحنه

«بازگشت گمورا» به مانند مستند «پشت صحنه» در راستای بحران مسائل جنسی گام برداشته است با این تفاوت که «پشت صحنه» به بحران جنسی داخل کشور می‌پردازد که به دلیل محدودیت‌های عرفی به مسأله جنسی جوانان لطمات جبران‌ناپذیری را وارد ساخته و «بازگشت گمورا» به کنکاش بی بندوباری جنسی در کشورهای غربی پرداخته است.

مرلین مونرو و جی اف کی

فیلم با سخنرانی جان.اف. کِنِدی رئیس جمهور ترور شده ایالات متحده آمریکا شروع می‌شود که در آن قسم یاد می‌کند که ضمن حفظ حقوق ملت، از حقوق زنان به صورت ویژه صیانت خواهد کرد؛ از آن پس حضور زنان مختلف در محافل خصوصی و عمومی در کنار کِنِدی باعث جنجال‌های فراوانی شد، وی این کار را به مثابه حمایت از حقوق ویژه زنان انجام می‌داد. ارتباط رئیس جمهور وقت آمریکا با مرلین مونرو ستاره هالیوودی که نماد یک زندگی رویایی برای سبک زندگی آمریکایی بود؛ اما مرگ مونرو را بی ارتباط به سرپوش گذاشتن فساد اخلاقی جان.اف کِنِدی نمی‌دانند. البته فساد اخلاقی سطوح بالای قدرت ایالات متحده سال‌ها بعد به رونمایی از تشت رسوایی رابطه جنسی مونیکا لوینسکی (مونیکاگیت) با بیل کلینتون منجر شد.

لیبرالیسم جنسی و بازار آزاد

مستند مزبور به تأثیر تفکرات زیگموند فروید(پدر علم روان‌کاوی) بر روی التذاذ جنسی مردم آمریکا اشاره می‌کند و بنا بر نظر فروید، سرکوب نیازهای جنسی برهم زننده تعادل روحی انسان است و همچنین او درباره ناخودآگاه انسان که بخش پنهان انسان است؛ ادوارد برنایز که از نزدیکان فروید است کتاب‌های او را چاپ می‌کند و آن را در اختیار متفکرین قرار می‌دهد، اینجاست که نوبت ساختار سرمایه داری و اقتصادی برای بهره برداری از تروجی این نظریات می رسد. از آن پس رسانه‌های عمومی در آمریکا با تحریک ناخودآگاه مردم، آنان را به خرید وسایل و مصارف کالایی هدایت می کنند که اصلا احتیاجی به آن ندارند؛ این امر نشأت گرفته از محوریت نظام سرمایه‌داری در غرب است چرا که هدف برنایز فقط دست‌یابی به ثروت‌های کلان از راه‌های مختلف است حتی از راه ترویج لیبرالیسم جنسی!

تحقیقات آلفرد کنزی

آلفرد کنزی، اندیشمند آمریکایی، فساد اخلاقی جامعه را امری کاملا عادی تلقی می‌کند و معتقد است که نباید از آن ترسید، همچنین آزادی جنسی خارج از عرف، نسخه‌ای از طرف کنزی برای مشروعیت جلوه دادن به آن است. وی همچنین معتقد است که 100درصد کودکان از بدو تولد قابلیت‌های جنسی و ارضاء را دارند و بنابر این کودکان می‌توانند توسط بزرگان و یا حتی محارم مورد استفاده جنسی نیز قرار بگیرند. اما پشت پرده تفکرات کنزی، از یک سو علاقه به فلسفه داروینیسم و از سوی دیگر علاقمند به هم‌جنس‌گرایی داشت که حتی مورد اعتراض همسر و همکارانش بود.

خیانت علمی و جنایت اخلاقی

اما قسمت متاثر کننده مستند درست همینجاست. جایی که از یک خیانت علمی پرده برداری می کند. جایی که مشخص می شود جامعه آماری کنزی که آرا و نظریات جدید از آن استخراج شد و به اسم علام کل جامعه را تحت تاثیر قرار داد، فراگیر نبوده بلکه تنها از مجرمان و زندانیانی بودند که به صورت انتخابی از آن‌ها مصاحبه می‌گرفت! او با دستکاری آمار اهداف شخصی خود را در آن پیاده می‌کرد. همچنین بعدها مشخص شد کنزی و همکارش رکس کینگز برای تکمیل نظریات خود در انستیتوی شخصی شان به حدود 800کودک تجاوز کرده و لیستی از مشاهدات خود از این رخداد را در قالب آمارها منتشر کرده اند.

با توجه به مسائل ذکر شده، مستند پیش رو در مقام تهاجم به باورها و اعتقادات جنسی غلط متفکران آمریکایی گام برداشته است و از موضع انفعالی به موضع فعالانه روی آورده است که این نقطه قوت مستند «بازگشت گمورا» است. چرا که اشخاصی را که در دهه 60میلادی نسخه‌ای سودجویان و هرزانگارانه را برای سود اقتصادی بیشتر برای آزادی جنسی مردم ارائه داده‌اند را متهم می‌کند و اکنون که در قرن 21 میلادی متوجه اشتباهات خود شده‌اند ؛ اما دردناک‌تر از آن این است که نسخه‌های مریض و خطرناک افرادی امثال فروید، کنزی و... در دانشگاه‌های ما در حال تدریس است.

بمباران اطلاعاتی با ریتم تند

سبک روایت «بازگشت گمورا» ؛ بر مبنای یک بمبارانِ اطلاعاتی با ریتم تند بنا شده، چرا که سرفصل‌های متنوعی را ارائه می دهد و بلافاصله از آن عبور کرده و به سرفصل بعدی می پردازد. اینجا مخاطب با حجم زیادی از اطلاعات جدید مواجه می‌شود که شاید فرصت زیادی برای هضم آن ندارد چرا که بلافاصله اطلاعات بعدی فرا می رسند. آن هم با یک روایت خطی معکوس. چنین ساختاری مخاطب را با خود همراه می کند اما احساس او را درگیر نمی‌کند چرا که اساس فرصتی برای این درگیری احساسی یا ته نشین شدن اطلاعات نیست. روح حاکم بر مستند یک‌نواخت بوده و تنوعی در آن مشاهده نمی‌شود.

از نقاط ضعف مستند، عدم اشاره به فیلم‌های سینمایی ممنوعه جهان مانند «آخرین تانگو در پاریس/1972»، «خیالباف‌ها/2003» و «ماه/1979» اثر برنارد برتولوچی، «شرم/2011» اثر استیو مک‌کوئین و... که در آن سن روابط جنسی را کاهش داده و روابط جنسی خارج از عرف را اشاعه می‌کند. به تصویر کشاندن قسمتی از این فیلم‌ها، مخاطب را با عمق انحطاط اخلاقی جنسی جامعه غربی آگاه ساخته و زنگ هشدار را برای جامعه ایرانی به صدا در می‌آورد تا روش تربیتی جنسی کودکان و نوجوانان خود را اصلاح نماید. همچنین مستند مزبور، که به تحلیل مسائل جنسی در جامعه آمریکایی می‌پردازد در نقاطی از کمبود تحقیق و پژوهش رنج می‌برد.

یا اینکه در قسمت‌هایی از فیلم فقط اشاره‌ی کوتاه به موضوعی خاص کرده و از آن گذر می‌کند، در صورتی که جای بازگشت و گره گشایی در آن مورد هست و انتظار آن نیز در مخاطب وجود دارد. مثل مانند زوایای مختلف ارتباط کِنِدی با مرلین مونرو که فیلم با آن شروع می شود اما تا پایان مسکوت و مبهم رها می ماند.

«بازگشت گمورا» می توانست به نشان دادن بحران شیوع بیماری‌های مقاربتی از جمله ایدز در آمریکا نیز بپردازد. مسئله ای که دولتمردان غربی پس از آن که در حل بحران روابط جنسی نامشروع، مستأصل ماندند، دست به دامان کارگردانان مشهور خود شده تا فیلم‌هایی تولید کنند که مردم کشورهای جهان سومی را مسبب شیوع بیماری ایدز معرفی نمایند.

در انتظار قسمتهای بعدی

این مستند از پتانسیل بالایی برخوردار است تا در ادامه و با ساخت قسمتهای بعدی وضعیت جنسی جوانان اروپا و آمریکا را در قرن بیست و یکم بررسی کرده و زمان بیشتری را صرف تحلیل و گزارش از جامعه امروز غرب کند؛ چرا که از یک سو به تبیین راه حل‌های دولت‌های غربی برای برون رفت از این بحران را به مخاطب نشان دهد و از سوی دیگر راه حلی را به مسئولین داخلی ارائه دهد تا از سرایت این بحران به کشور جلوگیری نمایند. بازگشت گمورا یک مقدمه خوب است. یک مقدمه تاریخی برای پرداختن مسئله امروز جامعه ما و غرب در حوزه حساس مسائل جنسی.