پلاستیک‌ها نفس زمین را بریده‌اند

روزنامه ایران: آیا تا به حال به جواب این سؤال فکر کرده‌اید که «زندگی ما در این کره خاکی با این حجم از پلاستیکی که تولید و مصرف می‌شود، چه سرانجامی خواهد یافت؟» آن هم با پلاستیک‌هایی که می‌گویند دست کم ۵۰۰ سال طول می‌کشد تا تجزیه شوند و از بین بروند! بخش‌هایی از دنیا متوجه این خطر شده‌اند و به چاره اندیشی افتاده‌اند، اما بخش بزرگی از دنیا - و از جمله کشور ما - همچنان حجم وحشتناکی از پلاستیک را تولید و مصرف می‌کند و دست آخر نیز دور می‌اندازد. امروز هفته جهانی زندگی بدون کیسه‌های پلاستیکی به پایان می‌رسد. کاش برسد آن روزی که به خط پایان آمارهای جهانی استفاده از این محصولات نزدیک شویم و نشان بدهیم که «زمین» را دوست داریم؛ آب و خاک و زمینی که پلاستیک‌های دورریز نفس‌اش را به شماره انداخته‌اند. حسرت روزهای آفتابی بسیاری از کشورهای جهان با حذف کیسه‌های پلاستکی به اقتصاد کشورشان کمک شایانی کرده‌اند. این در حالی است که متأسفانه آمار مصرف محصولات پلاستیکی نه تنها در کشور ما کمتر نشده است بلکه شرایط به گونه‌ای شده است که هر روز به تولید این محصولات افزوده می‌شود. مه لقا کاشفی - عضو جمعیت زنان مبارزه با آلودگی محیط زیست دراین باره می‌گوید: برخلاف گذشته‌های نه چندان دور که در میهمانی‌ها با ظروف چینی از میهمانان پذیرایی می‌شد، این روزها جشن‌ها و مراسم با انواع و اقسام ظروف و محصولات پلاستیکی برگزار می‌شود و در پایان هم باقیمانده مواد غذایی لا به لای سفره‌های پلاستیکی یکبار مصرف پیچیده می‌شود و در سطل‌های زباله جای می‌گیرد، در صورتی که این رفتارهای به ظاهر با کلاس، آسیب‌های غیرقابل جبرانی را به کره زمین که برای مدتی میهمان آن هستیم، وارد می‌کند. وی که شصت و پنجمین تابستان زندگی‌اش را تجربه می‌کند و نیم قرن را با دغدغه جدی محیط زیست زیسته، با یادآوری روزهای کودکی‌اش، با لحنی شادمانه گفت: آن زمان‌ها که تهران به این اندازه شلوغ نشده بود و بیشتر افراد خودروی شخصی نداشتند، من سه یا چهار سال داشتم که به همراه خانواده و طبق عادت همیشگی، حداقل هفته‌ای یک مرتبه با تاکسی به خارج از شهر می‌رفتیم تا ساعاتی را در طبیعت بگذرانیم. پدرم به محیط زیست و مراقبت از آن توجه ویژه‌ای داشت به طوری که اجازه نمی‌داد غذایی را حتی به اندازه یک پیاله در طبیعت رها کنیم و غذای باقیمانده را میان تکه‌ای نان می‌پیچید و لا به لای شاخه‌های درخت قرار می‌داد تا چوپان یا حیوانات گرسنه آن را بخورد. مه لقا کاشفی که به گفته خودش به خاطر ندارد یک قطره آب هم در خانه پدری‌اش به هدر رفته باشد ادامه داد: با اینکه آن روزها محیط زیست با اقدامات انسان‌ها تهدید نشده بود اما در خانواده من و تمام کسانی که حفاظت از طبیعت را وظیفه خود می‌دانستند، زیرا همواره سعی می‌شد تا نهایت دقت در مصرف مایحتاج زندگی به کار برود و تا حدامکان زباله سازی نشود. البته حتی پیشتر از آن زمان هم به مسأله محیط زیست توجه می‌شد. گواه آن روزنامه‌هایی است که از پدر مادربزرگم به یادگار مانده است. برای نمونه در بخشی از روزنامه مربوط به سال ۱۹۰۷ میلادی که «کشکول» نام داشت به نکات محیط زیستی اشاره شده است و در خصوص گرد و غباری که در یکی از خیابان‌های سطح شهر وجود داشت جلساتی برگزار شده بود که نگاه کردن به صفحات این قبیل روزنامه‌ها در این شرایط دلم را به درد می آورد. وی یادآور شد: با این وصف خوشحالم رفتارهای سنجیده پدر و مادر و اطرافیانم که تنها به گوشه‌ای از آن اشاره کردم باعث شد تا مهر ورزیدن به طبیعت را بخشی از رسالت انسانی خود بدانم و سعی کنم اطرافیانم را نیز نسبت به این موضوع مهم زندگی حساس سازم، اما واقعیت این است که هنوز ضعف‌های بیشماری در خصوص مقوله مهم محیط زیست وجود دارد و مسئولان و افراد جامعه می‌توانند با به کارگیری راهکارهای اصولی و فرهنگ‌سازی صحیح این کاستی‌ها را جبران کنند. دغدغه‌هایی از جنس زندگی سال‌ها از دغدغه اعضای جمعیت برای مراقبت از محیط زیست می‌گذرد و همواره سعی کرده‌ایم با شیوه‌های متنوع و متعدد رسیدن به این هدف را سهولت بخشیم که در میان این روش‌ها کاهش استفاده از کیسه‌های پلاستیکی و جایگزین ساختن کیسه‌های پارچه ای موضوع مهمی است که دنبال می‌کنیم. مه لقا کاشفی با بیان این جملات خاطرنشان کرد: همزمان با هفته «زندگی بدون پلاستیک» من و همکارانم تلاش کرده‌ایم مسئولان مراکز پرترددی مانند میادین میوه و تره‌بار یا فروشگاه‌های زنجیره‌ای را متقاعد سازیم تا از قبل اعلام کنند در یکی از روزهای آخر هفته که متقاضیان زیادی دارند از کیسه‌های پلاستیکی استفاده نمی‌کنند تا به این ترتیب افراد تغییری را در سبک زندگی‌شان احساس کنند و خود به دنبال راه چاره باشند. این موضوع از اهمیت بالایی برخوردار است، اما متأسفانه در تمام نقاط جهان نسبت به آن سهل‌انگاری‌هایی صورتی می‌گیرد تا جایی که در اقیانوس آرام جزایری پلاستیکی شکل گرفته‌اند که با نزدیک‌ترین ساحل ۷۰۰ کیلومتر فاصله دارند و متأسفانه در بخش‌هایی از بدن پرندگان و جانوران کالبد شکافی شده این جزایز تکه‌هایی از پلاستیک یافت شده است که عاملی برای مرگ و میر آنها به حساب می‌آید. پیوند مهر و بخشندگی سپری شدن زمانی نزدیک به ۵۰۰ سال برای تجزیه شدن مواد پلاستیکی گویای این است که نخستین تولیدات پلاستیکی هنوز روی کره زمین باقیمانده و یک حساب سرانگشتی کافی است تا زنگ هشدار سرسام‌آوری را در گوش مان بپیچاند تا دریابیم چه جفایی در حق خود و میزبان مهربانمان روا می‌داریم. «پیوند مهر بخش اترک» متشکل از افرادی است که محدودیت‌های ناشی از بیماری خود را به پله های نردبانی مبدل ساخته‌اند تا با بالا رفتن از آنها عزت نفس، امید به زندگی و آرامش خاطر را میهمان لحظه‌های زندگی‌شان کنند. محمدرضا وحدت مدیرعامل این سازمان مردم نهاد ۸ سال گذشته در حالی که دهه چهارم زندگی‌اش را تجربه می‌کرد درگیر علائم بیماری‌ ام اس شد و پس از آشنایی با انجمن ام اس شهر بجنورد در خصوص این بیماری که در کشور ایران روند رو به رشدی به خود گرفته است اطلاعات بیشتری کسب کرد. وی با اشاره به اینکه خوشبختانه انجمن ام اس در برخورد با این بیماری و تأمین هزینه‌های دارو و درمان اقدامات ارزنده‌ای انجام داده است اما از آنجا که اشتغال یکی از دغدغه‌ها و واجبات زندگی این بیماران است، همیشه دوست داشتم برای بهبود وضعیت آن دسته از همشهری‌هایم که وضعیت مشابه من دارند کار مثبتی انجام دهم. خوشبختانه هدفی که در ذهن داشتم به هر ترتیبی که بود عملی شد و سازمانی مردم نهاد با هدف توانمندسازی «توان خواهان» و ایجاد فرصت‌های شغلی برای آنها در شهر بجنورد تأسیس شد. این سازمان از اوایل سال گذشته شروع به فعالیت کرده و حالا با ۲۷ عضو توانسته پیوند خوبی میان توانمندی‌ها و استعدادهای بیماران مبتلا به ام اس با نیازهای جامعه فراهم کند. وحدت با یادآوری برگزاری فراخوان «بجنورد شهری بدون کیسه پلاستیکی» که سال گذشته در این شهر برگزار شده بود گفت: سال گذشته در آستانه هفته جهانی زندگی بدون کیسه پلاستیکی فراخوانی با موضوع کارآفرینی در سطح شهر بجنورد به راه انداختیم که به این واسطه کیسه‌های پارچه‌ای دوخته شده توسط بیماران درگیر ام اس به نمایش درآمد و توزیع شد که خوشبختانه با استقبال خوبی مواجه و عاملی شد تا میان «پیوند مهر بخش اترک» با محیط زیست پیوند خوبی برقرار شود. روزهای سپید «کیســــه‌های پلاســـــتیکی فرآورده‌های بسیار سبک و ارزان قیمت هستند که بیشتر به صورت رایگان در اختیار مصرف‌کنندگان قرار می‌گیرد و با اینکه بسیار بادوام هستند عمر متوسط این کیسه‌ها ۲۰ دقیقه است و پس آز آن تبدیل به زباله می‌شوند.» وحدت با بیان این جملات افزود: طبق آمارها میلیاردها کیسه پلاستیکی روی زمین رها شده و در حال تجزیه شدن است چرا که هر نفر به طور متوسط روزانه ۳ کیسه پلاستیکی را وارد چرخه زباله می‌کند که این آمار در شهر بجنورد به حدود ۶۰۰ هزار کیسه پلاستیکی و در شهر تهران قریب به ۳۷ تا ۳۸ میلیون کیسه پلاستیکی می‌رسد و خاصیت تجزیه‌ناپذیری این محصولات باعث می‌شود علاوه‌بر نازیبا شدن زمین، با وارد شدن به مسیرهای آبی موجبات بروز آبگرفتگی و سیلاب هم بشود. همان اتفاق ناگواری که ۲۰ سال قبل در بنگلادش رخ داد و از آن پس قانونی تصویب شد تا از کیسه‌های پلاستیک استفاده نشود.

وی خاطر نشان کرد: در سال گذشته فراخوان «بجنورد شهری بدون کیسه پلاستیکی» با کلاس‌های آموزشی همراه شد که هنوز هم ادامه دارد و به این ترتیب در سال جاری برای اینکه بتوانیم افراد بیشتری را با خود همراه سازیم از دوازدهم اردیبهشت ماه مصادف با روز زمین پاک در خصوص فراخوان «هر خانواده بجنوردی یک کیسه پلاستیکی» اطلاع‌رسانی کردیم و با عرضه این کیسه‌ها که با دستان توانمند بیماران مبتلا به ام اس همین شهر دوخته شده است نگاهی زیست محیطی را به شهروندان هدیه کردیم و امید داریم به زودی روزی از راه برسد که کمپین هر خانواده ایرانی یک کیسه پارچه‌ای به واقعیت جامعه تبدیل شود. او در پایان ابراز خرسندی می‌کند که در این مدت در شهر بجنورد ۱۲ هزار کیسه پارچه‌ای جایگزین کیسه‌های پلاستیکی شده است و سایر شهرهای کشور نیز متقاضی دریافت این کیسه‌ها هستند. ضمن اینکه تعداد خانه‌برها (کسانی که کار دوخت کیسه‌ها را در منزل انجام می‌دادند) از ۴ نفر به ۱۵ نفر و تعداد کیسه‌ها از ۲۰۰ کیسه پارچه ای در ماه، به ۲۰۰ کیسه پارچه ای در هفته رسیده است و همین اتفاقات خوشایند باعث شده تا روحیه اعضای «پیوند مهر بخش اترک» روز به روز بهتر شود مضاف بر اینکه در ورای یک حرکت جمعی و دوستانه، وضعیت مالی مناسب‌تری را تجربه می‌کنند.