ثریا قاسمی: بقیه از من تقلید کردند
ثریا قاسمی با چهره مهربان و دوست‌داشتنی‌اش بیش از چند دهه است که درقاب کوچک نقش مادران مهربان، دلسوز، سنتی و مدرن ایرانی را بازی می‌کند.
قاسمی در سریال صاحبدلان محمدحسین لطیفی که مدتی پیش بازپخش شد نقش زنی را بازی می‌کند که در طول مدت سریال روی ویلچر نشسته و حرکتی ندارد، اما قاسمی با هنرمندی نقش این شخصیت را بازی کرده است.
قاسمی با کارگردان‌های شناخته شده سینما و تلویزیون مثل ناصر تقوایی، حسن فتحی، سیروس مقدم، محمدحسین لطیفی و دیگران همکاری داشته است. با ثریا قاسمی در مورد ایفای نقشش در صاحبدلان گفت‌وگویی انجام داده‌ایم.
در این پنج دهه با هنرمندی تقریبا نقش همه نوع مادر ایرانی را بازی کرده‌اید. این نقش‌ها را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
من بازیگر حرفه‌ای هستم وباید بتوانم بعد از این همه سال هر نقشی را بازی کنم. طبق روال، نقش به من پیشنهاد می‌شود. بعد از مطالعه کردن فیلمنامه و ارزیابی جنس و نوع نقش در صورت مناسب بودن قبولش می‌کنم.
علاقه دارید بیشتر چه نوع نقش‌هایی را بازی کنید؟
برایم تفاوتی ندارد. داستان خوب و کنش‌های شخصیتی که بازی می‌کنم، مهم است. ما بازیگران کمتر قدرت انتخاب داریم و بیشتر انتخاب می‌شویم و بازار کار هم چندان پررونق نیست که من خودم را مقید کنم فلان نقش را بازی کنم.
سریال صاحبدلان اولین همکاری شما با محمدحسین لطیفی بود؟
بله، محمدحسین لطیفی کارگردان آرام و مهربانی است و می‌داند از بازیگرش چه چیزی می‌خواهد.
از اول قرار بود نقش شخصیتی را که بازی می‌کنید روی ویلچر باشد؟
بله، در فیلمنامه نوشته شده بود. البته در گذشته در یک فیلم تلویزیونی نقش یک زن معلول را بازی کرده بودم و من تلاش می‌کنم در کمترین زمان ممکن خودم را با ایفای هر نقشی آداپته (هماهنگ) کنم. هر ویژگی غیرمتعارف در یک شخصیت برای بازیگر در عین بازدارندگی می‌تواند کمک حال هم باشد.
به نظر شما شخصیتی که در صاحبدلان بازی کردید قربانی خودخواهی و زیاده‌طلبی شوهرش است؟
چند سالی از ساخت سریال گذشته است و زیاد جزئیات داستان صاحبدلان در ذهنم نیست. این زن با شوهری زندگی می‌کند که همه چیز را در گرو مادیات می‌بیند و ارزش‌های انسانی و اخلاقی برایش اهمیتی ندارد و مدام برادر بزرگ و متقیش را وارد چالش‌های اجتماعی و دینی می‌کند و در خانواده هم مثل یک دیکتاتور عمل می‌کند و نمی‌خواهد نظری مخالف با عقایدش را بشنود، اما جایی می‌رسد که زن و پسر بزرگ‌ترش متوجه حقایق می‌شوند و در مقابلش می‌ایستند. در هر صورت چند نقشم را در این سال‌های اخیر خیلی دوست دارم. صاحبدلان، جراحت، پشت‌بام تهران و اویک فرشته بود ازجمله این نقش‌هاست.
این روزها بیشتر در نقش مادران مهربان بازی می‌کنید؟
چاره‌ای نیست، این نقش‌ها به من پیشنهاد می‌شود و دیگر نقش دختران مهربان به من پیشنهاد نمی‌شود (با خنده).
بازی در سریال‌های مناسبتی نظیر نوروز و ماه رمضان چه ویژگی‌هایی دارد؟
این زمان‌ها، مردم در خانه هستند و بیشتر برنامه‌های تلویزیونی را تماشا می‌کنند و بالطبع بازخورد این کارها زیاد است وگرنه در ماهیت کلی کار تفاوتی وجود ندارد و همه سریال‌ها یک داستان دارند و یک جور پروسه تولیدشان انجام می‌شود و سریال ماه رمضانی تولید خاصی نسبت به دیگر سریال‌ها ندارد.
بیشتر ترجیح می‌دهید با کارگردان‌های جوان کار کنید یا با کارگردان‌های باتجربه؟
تفاوتی ندارد. نکته مهم توانایی، سواد و دانش کارگردان است که کار کردن با اورا آسان یا سخت می‌کند. کارکردن با کارگردان جوان هم شرایط خاص خودش را دارد و در وهله اول چون شناختی از کیفیت کاری‌اش ندارید، باید به فیلمنامه و نقش پیشنهادی اعتماد کنید ودوست دارم اگر تمایل داشتند، تجربیاتم را در اختیارشان قرار بدهم. چند باری متاسفانه با چند تا از این نوع کارگردان‌ها کار کردم که برایم تجربه چندان خوشایندی را در پی نداشت.
همچنان بازیگری جذابیت سال‌های قبل را برایتان دارد؟
اگر روند تولید حرفه‌ای و منطقی باشد، هنوزم هم از بازی کردن لذت می‌برم. بازیگری حرفه‌ای است که جزو زندگیم است و نمی‌توانم از آن دور باشم. یک سکانسی که خوب نوشته شده و کارگردان برایش میزانسن خوبی طراحی کرده را با انرژی و تمام توانم بازی می‌کنم. من از کار کردن مدام خسته نمی‌شوم، اما از حاشیه‌ها ناراحت می‌شوم.
چه ویژگی‌هایی باعث شد در مجموعه در پناه تو بازی کنید؟
ویژگی‌های مادر در این سریال خیلی خوب و درست ترسیم شده بود. این مادر به دلیل شهید شدن فرزند اولش تمام عشق و علاقه‌اش را نثار پسر دومش محمد کرده بود. این زن در عین حال یک ارتباط خوب و درستی با همسرش داشت. در کل این مادر شمایل یک زن سنتی و مهربان ایرانی را داشت که دغدغه اصلی‌اش خانواده‌اش بود. این مادر برای ازدواج پسرش نگرانی‌هایی داشت و ریشه این نگرانی‌ها به سنت‌ها و باورهای ما برمی‌گردد. اگر کمی به‌روز فکر کنیم خیلی از این مسائل پیش نمی‌آید. نازا بودن و ازدواج کردن خانمی درگذشته باعث نمی‌شود که تصور کنیم گزینه مناسبی برای ازدواج نیست و باید او را از جامعه طرد کرد. در روند داستان مادر با توجه به علاقه پسرش تصمیم درستی می‌گیرد و رضایت به ازدواج پسرش می‌دهد.
در پناه تو چه ویژگی‌های شاخصی داشت که با استقبال خوب مخاطب روبه‌رو شد؟
در اواخر دهه 70 پرداختن به مسائل و دغدغه‌های نسل جوان بخصوص در تلویزیون چندان متداول نبود، اما فیلمنامه در پناه تو به شکل درست و ملموسی به مشکلات جوان‌ها و ارتباطات آنها در محیط‌های آموزشی پرداخته بود و چون این کار به شکل درستی ساخته شده بود، تاریخ مصرف ندارد و می‌تواند با هر نسلی ارتباط برقرار کند. این مجموعه ازجمله کارهایی بود که از دیدن مجددش ناراحت نشدم. حمید لبخنده در کارش تسلط داشت و به دقت ساخت مجموعه را پیگیری می‌کرد و در کنارش متن نوشته درست و حضور یک تیم بازیگری خوب، متفاوت، جوان و باتجربه باعث شد که دیدن سریال همچنان بعد از 17 سال جذاب باشد.
خاطره‌ای از زمان فیلمبرداری مجموعه در پناه تو دارید؟
در هر کاری که بازی می‌کنم با مجموعه‌ای از خاطرات آن را به پایان می‌برم. یادم می‌آید بازیگران جوان این سریال همگی بازیگران مودب و سختکوشی بودند. حسن جوهرچی که نقش پسرم را بازی می‌کرد فوق‌العاده پسر با ادب و خوبی بود و درکارش منضبط بود و ویژگی یک بازیگر حرفه‌ای را از خودش بروز می‌داد که این مساله بده و بستان‌های بازیگری را راحتتر می‌کرد.
به نظر شما ساخت سریالی بدون شخصیت مادر امکان‌پذیر است؟
مادر ستون و اساس خانواده است و حضورش نقطه استحکام خانواده و اعضایش است و به همین دلیل طبیعی است هیچ سریالی بدون شخصیت مادر ساخته نشود. به طور مثال در سریال پشت‌بام تهران نقش مادر بزرگ در حکم یک قهرمان در خانواده‌اش مطرح بود.
از میان بازیگرانی که در فیلم‌ها نقش فرزند شما را بازی کرده‌اند با کدام یک از آنها راحتتر بودید؟
نقش مادر حسن جوهرچی را در دو سریال موفق او یک فرشته بود و در پناه تو بازی کردم و همکاری خوبی با یکدیگر داشتیم و نقش‌های مادر ـ فرزندی در این دو کار خوب نوشته شده بود.
چه کاری را آماده پخش دارید؟
بتازگی در فیلم دفاع مقدسی ویلایی‌ها به کارگردانی منیر قیدی در جنوب کشور و شهر اندیشمک بازی کرده‌ام که فیلم بسیار ارزشمندی در حوزه سینمای دفاع مقدس است. همچنین برای بازی در یک سریال تلویزیونی قرارداد بسته‌ام، البته هرازگاهی سریال‌هایی را که از من پخش می‌شود دوباره نگاه می‌کنم و به شرایط ساخته شدن و نقشم فکر می‌کنم.
بقیه از من تقلید کردند
در اغلب کارهایی که بازی می‌کنم برای جذاب شدن نقشم پیشنهادهایی مثل نوع رفتار یا استفاده از تکیه‌کلام‌های خاصی را ارائه می‌کنم. به طور مثال در سریال در پناه تو،من با صلاحدید کارگردان با اضافه کردن کلمه (م) به نام پسرم (محمد) تلاش کردم تا تمام عشق و علاقه یک مادر به فرزندش را نشان بدهم. در سال‌های بعد خیلی از بازیگران از این کار من تقلید و گرته‌برداری کردند. در سریال شب دهم هم از کلمه خوف نکن استفاده کردم که بسیار مورد توجه قرار گرفت.