وقتی وزارت بهداشت مستندات کارشناسی ندارد/ فوق دکترای بیوتکنولوژی: محصولات تراریخته سلامت مردم را تهدید می‌کند/ وزارت بهداشت نظارتی به این محصولات ندارد

سرویس اجتماعی فردا؛ حامد فراهانی: امروزه محصولاتی در جهان کشت می شود که با تغییر در ژن های آن روند رشد طبیعی آن محصولات بر هم زده می شود و به اصطلاح به آنها محصولات دستکاری شده ژنتیک یا تراریخته شده می گویند این محصولات که در دنیا ارزیابی سلامت آنها برای استفاده در انسان تایید نشده است متاسفانه به کشور ما وارد می شود و مورد استفاده مردم قرار می گیرد اما به تازگی معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت سلامت این محصولات را تایید کرده است.

در این رابطه دکتر علی متولی زاده اردکانی، دکترای ژنتیک و فوق دکترای زیست فناوری در گفتگو با خبرنگار «فردا» می گوید: بر طبق اظهار نظر مدیران پیشین مرکز بیوتکنولوژی کشاورزی برنج دستکاری شده ژنتیک در ایران به میزان 120 تن تولید و کشت داده شده است اما سوال اینجاست که کجا این محصولات کشت شده است؟ و آیا هنوز در جایی در کشور کشت میشود؟ و موضع سازمان محیط زیست در کشور در این رابطه این است که بر طبق دستورالعمل ابلاغی سازمان باید هرگونه کشت در محیط زیست بر اساس آن انجام پذیرد و ارزیابی ریسک بر روی این محصولات انجام پذیرد.

کسی که سلامت محصولات تراریخته را تایید می کند هیچ آگاهی در حوزه ژنتیک ندارد

اخیرا شاهد ارائه تاییدیه هایی در خصوص سلامت محصولات دستکاری ژنتیکی شده از طرف دکتر رضا ملک زاده، معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت و فوق تخصص گوارش در کشور بوده ایم. دکتر اردکانی در این زمینه به خبرنگار «فردا» می گوید: با توجه به حوزه تخصصی معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت انتظار این بود که تایید محصولات دستکاری شده ژنتیک وارداتی در کشور توسط مراجع ذیصلاح و آشنا به فناوری زیستی انجام پذیرد و نه فردی که در این حوزه اصلا آشنایی ابتدایی هم از اهمیت دستکاری ژنتیک و کاربرد زیست فناوری در حوزه غذا و اثرات آن بر سلامت ندارند ولی اظهار نظرهایی می کنند که علمی نیست.

مدتی پیش رئیس ستاد توسعه فناوری ریاست جمهوری که دارای فوق تخصص "ریه" است، در مصاحبه ای با خبرگزاری تسنیم اعلام کرد که مشکل اساسی مردم ایران "کشتار اتومبیل پراید" است نه خطرات احتمالی غذاهای تهیه شده از محصولات دستکاری شده ژنتیک که معلوم نیست در آینده باعث مرگ چند نفر می شود!!

این نوع موضع گیری ها و تایید سلامت محصولات غذایی دستکاری شده ژنتیک که در کشورهای پیشرفته تا 10 سال به طول میانجامد و مخارج 50 تا 100 میلیون دلاری را در بر می گیرد، نشان دهنده خلا موجود در نداشتن یک نهاد نظارتی است که باید متشکل از افراد متخصص و آشنا به فناوری زیستی و سلامت باشد و فرایند تولید این محصولات را کاملا بدانند و از مطالعات جهانی بر روی اثر این محصولات بر روی حیوانات آزمایشگاهی و انسان آگاه باشند.

اما ملک زاده می گوید: مسئول و مرجع سلامت کشور، وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی است و افراد دیگر نمی‌توانند در رابطه با سلامت این محصولات نظری بدهند و اگر هم نظر بدهند قابل استناد نیست.

بله درست است مرجع سلامت کشور وزارت بهداشت است اما سوال اینجاست که نظر کارشناسی متخصصانی که در مورد محصولات تراریخته فعالیت می کنند دقیقا درکجای نظر وزارت بهداشت لحاظ می شود؟

محصولات تراریخته وارداتی مگر در ایران تست شده که به مردم می گویند آنها را بخورید

دکتر اردکانی ادامه می دهد: همکاران پزشک می گویند که در وزارت بهداشت داروهای وارداتی را آزمایش سلامت نمی کنیم چون تایید سازمان غذا و دارو ( FDA ) از آمریکا را دارد. اما موضوع در مورد محصولات دستکاری شده ژنتیک متفاوت از دارو است و این محصولات به هیچ عنوان تحت ارزیابی ایمنی سازمان غذا و دارو ( FDA ) در آمریکا نمی باشد و آن سازمان بر طبق قانون آمریکا ارزیابی این محصولات را به شرکت های تولید کننده واگذار کرده است.

این به معنی آن است که هرکشوری که این محصولات را وارد می کند باید ارزیابی های ایمنی را خود بر این محصولات انجام بدهد. سوال این است که آیا وزارت بهداشت این کار را با محصولات وارداتی انجام داده است؟ جواب تا به الان خیر بوده است چون تاکنون انجام نشده است.

رسول دیناروند، رئیس سازمان غذا و دارو نیز خطاب به کسانی که معتقد به عارضه داشتن فرآورده های تراریخته وارداتی هستند، گفته است: این افراد اگر مستندات علمی خود را ارائه دهند حتما مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

در حالی که این وظیفه وزارت بهداشت است که محصولات سالم به را اجازه بدهد به بازار وارد شود یا نشود، نه اینکه مصرف کننده به دنبال مستندات پر خطر بودن این محصولات باشد اردکانی می افزاید: متاسفانه وزیر محترم بهداشت شخصا در این مورد هیچ موضعی اتخاذ نکرده و تایید سلامت این محصولات را به معاونین وزارت محول کرده است و آنها هم بدون مستندات علمی و ارزیابی های داخلی در ایران اعلام سالم بودن محصولات را از طریق رسانه های ملی اعلام می کنند.

ملک زاده در بخشی دیگر اشاره می کند که این محصولات دارای فایده هم هستند اما دکتر اردکانی در این رابطه می گوید: در یک گیاه هزاران پروتئین وجود دارد حالا سوال اینجاست اگر موجودی یا گیاهی دستکاری ژنتیکی شود حتی یک یا دو پروتئین آن هم دست کاری شده باشد و می تواند ایمنوژنیک(ایمنوژنیک یعنی وقتی ماده و پروتئینی وارد بدن شما بشود بلافاصله سیستم ایمنی بدن شما،‌ گلبول های سفید به محض اینکه بفهمند این یک جسم خارجی است شروع به پاسخ به آن می کنند) نیز شده باشد؛ حالا اگر سیستم ایمنی در بدن فردی نسبت به آن عکس العمل بد نشان بدهد ممکن است برایش مشکلی پیش بیاید و باید وی را به بیمارستان برسانند و یا در افرادی در طول زمان ممکن است سبب التهاب شود و به التهاب دراز مدت بیانجامد مثلا در سیستم گوارش و دستگاه های دیگر بدن که در این صورت فرد دچار برخی از بیماری های مزمن می شود و این از عوارض محصولات دستکاری شده ژنتیک است و ایراد این محصولات این است و مردم ما متاسفانه راجع به این موضوعات اطلاعاتی ندارند.

البته وقتی پزشکان ما در کشور و افرادی که فوق تخصص دارند از فرایند و مکانیسم های مولکولی و علمی این فراورده ها اطلاعی ندارند، شاید نباید زیاد از مردم انتظار داشت.

وزارت بهداشت توانایی تشخیص درصد تراریختگی محصولات را ندارد

اخیرا نیز روی ترکیبات برخی از روغن های خوراکی صراحتا نوشته شده که این روغن از ترکیبات محصولات تغییریافته ژنتیکی ایجاد شده است؛ نظر شما دراین رابطه چیست: اخیرا با فشارهایی که بر روی تولید برخی از محصولات آورده شده است برخی از آنها به این موضوع اشاره کردند حالا این همه محصولات غذایی که در ایران وجود دارد و از آرد سویا و ذرت تهیه می شود روی کدام یک از این محصولات نوشته شده که این محصولات دستکاری شده ژنتیک هستند؟ نمیدانیم! چرا؟ به دلیل اینکه هنوز وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو توانایی اینکه درصد تراریختگی محصولات را تشخیص بدهند ندارند و حالا جای سوال اینجاست کشوری که سازمان غذا و داروی آن این توانایی را ندارد چطور سلامت محصولات تراریخته را اعلام می کنند.

دکتر اردکانی در ادامه تاکید می کند: به نظر اینجانب مدیران ارشد وزارت بهداشت ما باید بیایند و صراحتا اعلام کنند که نمی توانند درصد تراریختگی همه محصولات غذایی در کشور را تشخیص بدهند و اینکه که درصد محصولات تراریخته در سبد غذایی مردم چه میزان است. ارزیابی این محصولات را چه مرجعی انجام داده است و اطلاعات آن در کجا به چاپ رسیده است؟ چه نهادی مسئولیت ارزیابی صحت این محصولات را به عهده دارد و تخصص این افراد در چه زمینه ای است؟ آیا صرفا مهر سلامت زدن بر این محصولات بدون ارزیابی های لازم و ضروری اخلاقی است؟

در این میان از وزارت بهداشت که خود متولی سلامت مردم است انتظار می رود که در تایید محصولات دستکاری شده ژنتیک کمی با تامل رفتار کند چراکه در بسیاری از کشورها تولید و واردات این محصولات کاملا ممنوع است اما در کشور ما حتی در این زمینه به مردم اطلاع رسانی نشده است و بر روی اقلام خوراکی که مردم خریداری می کنند به درصد تراریخته بودن آن محصولات اشاره ای نمی شود و مردم نمی دانند که چه چیزی را می خورند.