عرش اردوغان به لرزه درآمد ولی فرونپاشید

خبرگزاری فارس: شامگاه جمعه، شب بسیار دشواری برای «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهور ترکیه بود. بدبینترین هوادار وی نیز وقوع کودتای نظامی را پیش‌بینی نمی‌کرد. چند ساعت از این کودتا در تب و تاب گذشت و تصویر رئیس جمهور ترکیه و دولت او همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار داشت. چند ساعت بعد مشخص شد که «یک گروه کوچک» دست به شورش زده تا نشان دهد که تلاش برای کودتا جدی است؛ هر چند که همان ساعات اولیه این کودتا ناکام شد. روزنامه «الاخبار» لبنان با این مقدمه به بررسی کودتای شب گذشته نیروهای نظامی در ترکیه پرداخت و نوشت، پس از اینکه کودتا خنثی شد، معلوم شد که اردوغان نسلی از افسران وفادار را تربیت کرده است. هر چند که وی معتقد است همه برگه‌های بازی را در اختیار دارد. ثمره کار آتاتورک در انتحاریهایی جلوه گر شد که قصد داشتند ترکیه را به دوران نظامی گری برگردانند ولی آخرین حرف را حاکم واحد در این کشور می‌زند. در سال 2014 برای ژنرال «کنعان اورین» فرمانده کودتای 1980 و «تحسین شاهین کایا» فرمانده اسبق نیروهای هوایی ترکیه حکم حبس ابد صادر شد. اردوغان بازخواست همه نظامیان وابسته به آتاتورک را فراموش نکرد و به محاکمه‌ها ادامه داد و به گفته طرفدارانش ارتش را از مخالفان خود پکا کرد و در ستاد مشترک ارتش ترکیه افراد نزدیک به خود را گماشت. پس از آن بود که ترکیه مراحل حساسی را پشت سر گذاشت ولی انتظار می‌رفت که در خلال آن ارتش مداخله کند. پس از آن اخبار موثقی منتشر شد که در آن از دیدارهای محرمانه رهبران حزب کاگران کردستان (پ.ک.ک) و رهبران ترکیه حکایت داشت. ولی مشخص شد که دست و پای ارتش در برابر سلطان بسته است و فقط تحت فرمان اوست. هر وقت که سلطان می‌خواست این حزب را هدف قرار می‌داد، در عراق مداخله و در سوریه فعالیت می‌کرد. آنچه جمعه شب، رخ داد از زمانی که حزب عدالت و توسعه (حزب حاکم) قدرت را به دست گرفته و اردوغان سلطه خود را بر آن تثبیت کرده خارج از روند عادی در ترکیه بود. رخدادهای شب گذشته ترکیه نشان داد که خمیر مایه اصلی نهادهای نظامی این کشور همچنان با گروه حاکم دشمن است و ظاهرا قادر است کودتای هدفمند و سازمان یافته‌ای را ترتیب دهد که کشور را فلج کند. هر کسی که اعتقادات کمال آتاتروک را درباره سکولاریسم و قدرت ارتش در همه بخشهای زندگی سیاسی ترکیه دارد حاضر و آماده است تا وارد هر ماجراجویی نظامی شود که احتمال دارد عاقبت همه کسانی که در این مسئله شرکت کرده اند به اعدام ختم شود. شب گذشته یادآور کودهای سابق (1960- 1980 - 1971 - 1997) است که برخی از آنها نرم بودند، ولی در برخی از کودتاها، افراد کودتاچی همگی به دار آویخته شدند و کشور روند تازه‌ای در پیش گرفت. کنترل تدریجی فرودگاه، تلویزیون و پارلمان نشان می‌دهد که گروه معینی از ارتش نقش خود را در کودتا ایفا می‌کند، و به صورت موقت توانستند جنبش فرماندهی نظامی را خصوصا پس از بازداشت «خلوصی آکار» رئیس ستاد مشترک فلج کنند. تصویر ترکیه شب گذشته آنقدر مبهم بود که آمریکا در ساعتهای نخست هیچ موضعی نگرفت و اعلام کرد که به سختی می‌توان تعیین کرد که چه کسی پیروز خواهد شد. این ابهام زمانی افزایش یافت که اردوغان اعلام کرد که کودتاچیان وابسته به فتح‌الله گولن هستند؛ شخصی که در واشنگتن زندگی می‌کند و اردوغان طی سالهای گذشته تلاش کرد که نفوذ وی در ارتش، پلیس، دستگاه قضا و سیاست از بین ببرد. به هر حال کودتاچیان نتوانستند هیچ مسئول سیاسی در دولت یا پارلمان را بازداشت کنند. بیشتر آنان در تلویزیون از این اتفاق ابراز شگفتی کردند. غیاب اردوغان نیز زیاد طول نکشید. وی در حالی در تلویزیون با مردم سخن می‌گفت که صورتش میلرزید ولی با همان اطمینان همیشگی تأکید کرد که به آنکارا بازخواهد گشت و افراد شورشی را بازخواست می‌کند. اما زمانی که کاخ سفید از دولت منتخب اعلام حمایت کرد مشخص شد که همه چیز به پایان رسیده است. از سوی دیگر، مشخص شد که اردوغان طی سالهای حکومتش در داخل نیروهای مسلح، نسلی از افسران مطیع را تریبت کرده است که شب گذشته برای کنترل کودتاچیان بر آنها تکیه کرد. به هر حال، ترکیه وارد معرکه تازه‌ای شده است که ممکن است در مقایسه با سایر پرونده‌ها نتواند از آن سربلند خارج شود. هر چند که این کشور تغییرات خود را در سیاستهای منطقه‌ای آغاز کرده بود. ولی این بار، داخل این کشور به لرزه درآمده است.