تأثیر تحریم‌ها بر تهیه وسایل آتش‌نشانی

روزنامه شرق: اثرات تحریم‌های اعمال‌شده در سال‌های گذشته علیه کشورمان همچنان خود را نشان می‌دهد. جدیدترین تأثیرات آن تحریم‌ها را می‌توان در چگونگی مقابله و حل بحران‌های ناشی از آتش‌سوزی‌های اخیر در کشور دید. جایی که به گفته مسئولان به دلیل کمبود برخی امکانات اولیه آتش‌نشانی، مقابله با آتش‌سوزی‌ها را دچار مشکل کرده است.

مطابق آمار ارائه‌شده از سوی مدیرکل دفتر حفاظت و مدیریت شکار و صید سازمان حفاظت محیط زیست، امسال حدود ۶۵ بار در سطح مناطق چهارگانه تحت مدیریت محیط زیست در ۱۳ استان آتش‌سوزی داشتیم، اما سطح آن نسبت به سال گذشته کاهش داشته است که البته به این آمار باید آتش‌سوزی پتروشیمی بوعلی، انبار گندم جنوب تهران و آتش‌سوزی برج سلمان مشهد را هم اضافه کرد. هرچند به گفته مدیرکل دفتر حفاظت و مدیریت شکار و صید سازمان محیط زیست سطح این آتش‌سوزی‌ها نسبت به گذشته کاهش داشته، اما مسئله‌ای که این‌بار توجه را به خودش جلب می‌کند، ماجرای طولانی‌بودن آتش‌سوزی‌هاست. جنگل‌های پاسارگاد سه روز در آتش سوختند و آتش‌سوزی پتروشیمی بوعلی هم پس از ٧٢ ساعت مهار شد. شنیده‌ها و اخبار حاکی از آن است که در اطفای حریق پتروشیمی بوعلی کمبود وسایل اطفای حریق و فوم اطفای حریق از مسائلی بود که به بحرانی‌شدن شرایط کمک می‌کرد. از طرفی نیز شبکه «دیده‌بان یادگارهای فرهنگی و طبیعی ایران» در نامه‌ای به رئیس‌جمهور از او خواست حال که پیگیرِ توسعه و نوسازی ناوگان هواییِ کشور است، هواپیماهای آتش‌نشانی را هم در فهرست خرید قرار دهد.

سؤالی که این ماجرا به ذهن متبادر می‌کند، این است که آیا تحریم‌ها روی تهیه مواد اطفای حریق و وسایل مورد نیاز آتش نشانی‌ها تأثیر داشته و باعث شده که ایران برای تهیه این وسایل در مضیقه قرار بگیرد؟ این در حالی است که سیستم اطفای حریق شرکت نفت ایران کاملا جدا از سازمان آتش‌نشانی است و اچ‌اس‌ای شرکت نفت وسایل مورد نیاز خود را نیز به طور جداگانه تهیه می‌کند، اما ماجرا این است که با نگاهی به تاریخچه آتش‌سوزی‌های کشور در پنج، شش سال اخیر می‌شود کمبود وسایل آتش‌نشانی را احساس کرد.

پس از آتش‌سوزی کارگاه خیاطی خیابان جمهوری در سال ٩٢ و کشته‌شدن دو نفر از کارگران به دلیل پرت‌شدن از ساختمان، بارها اعلام شد که نردبان‌های آتش نشانی باز نشدند و وسایل کمک‌رسانی به اندازه نبود و کارگران از ترس سوختن در آتش خودشان را از طبقات ساختمان بیرون پرتاب کردند.

در آتش‌سوزی جنگل پاسارگاد نیز که خرداد سال جاری به وقوع پیوست، کمبود ناوگان هوایی و آب‌پاش برای اطفای حریق بارها و بارها با شکایت مسئولان امر مواجه شد. از طرفی هرچند رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست مسئولیت استفاده از هواپیما و هلی‌کوپتر آب‌پاش را در اختیار سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری می‌داند، اما بارها از نبود این ناوگان اختصاصی در کشور سخن گفته است. از سوی دیگر معاون علمی و فناوری ریاست‌جمهوری، تابستان سال گذشته از تلاش این معاونت برای تحویل نخستین هواپیمای آتش‌نشان با همکاری سازمان صنایع هوایی نیروهای مسلح تا آبان خبر داد اما به نظر می‌رسد این پروژه هنوز به سرانجام نرسیده است. مهدی طایفه، مسئول گشت‌های هوایی در رابطه با این مسئله می‌گوید: «بحث راه‌اندازی هلی‌کوپترهای آتش‌نشانی در سال ٨٧ و در زمان آتش‌گرفتن جنگل‌های گلستان مطرح شد. بعد از آن حادثه ‌تصمیم گرفته شد شرایط ناوگان هوایی آتش‌نشانی بهتر شود و برای کمک به کم‌کردن هزینه‌ها همراه با متخصصان حوزه هوایی، بارها با سازمان آتش‌نشانی و حتی سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور برای راه‌اندازی یگان هوایی ویژه آتش‌نشانی رایزنی کردیم، اما نتیجه‌ای حاصل نشد که علت اصلی این مسئله نبود بودجه اعلام شد.

اما این طرح نه‌تنها هیچ‌گاه به مرحله اجرا نرسید، بلکه درحال‌حاضر جای خالی آتش‌نشانی هوایی در کشور به طور کامل محسوس است و این بخش، بیش از بقیه بخش‌ها در حوزه صنعت هوانوردی به توجه نیاز دارد». وی می‌افزاید: «در کشور چیزی به نام ناوگان هوایی آتش‌نشانی وجود ندارد. یکی، دو هلی‌کوپتر روسی که در ناوگان نظامی و هلال‌احمر کشور مشغول به فعالیت هستند، امکانات خاموش‌کردن آتش را دارند، اما محدودیت‌های خاص خود را برای کاربری دارند و همیشه برای انجام مأموریت اطفای حریق در دسترس نیستند. این هلی‌کوپترها به طور معمول زیر نظر ستاد کل نیروهای مسلح برای مأموریت اطفای حریق راهی مأموریت می‌شوند که به‌کارگیری آنها در شرایط بحرانی، نیازمند زمان و هماهنگی‌های ویژه است. برای راه‌اندازی واحد ویژه هوایی آتش‌نشان، هماهنگی و همکاری سازمان‌ها و نهادهای مختلف، ازجمله آتش‌نشانی، هلال احمر، جنگلداری، مراتع و آبخیزداری و حفاظت محیط‌زیست الزامی به نظر می‌رسد».

اسماعیل نجار، رئیس ستاد مدیریت بحران کشور در گفت‌وگو با «شرق» و در پاسخ به این سؤال که آیا کمبود وسایل آتش‌نشانی را در اطفاي حریق‌های اخیر کشور تأیید می‌کند، با اشاره به اینکه بحث آتش‌نشانی مستقیما زیر نظر شهرداری است، می‌گوید: «نباید این نکته را فراموش کرد که پالایشگاه‌ها و مناطق نفت‌خیز کشورمان اچ‌اس‌ای قوی و تجهیزات اطفای حریق بالایی دارند و تمامی سیستم‌های آنها برای اطفای حریق جدا از شهرداری و سازمان آتش‌نشانی است و سعی می‌کنند از به‌روزترین وسایل اطفای حریق استفاده کنند».

وی در ادامه افزود: «از طرفی هم خود مناطق نفت‌خیز و پتروشیمی‌ها از آنجایی که به طور دائم با وسایل آتش‌زا در ارتباط هستند و احتمال اطفای حریق در آنها وجود دارد از مجهزترین وسایل برای اطفای حریق استفاده کرده و آنها را در اختیار دارند». وی با اشاره به اینکه درباره مجهزترشدن کشور به وسایل اطفاي حریق و همچنین آمادگی بیشتر در این زمینه پیشنهاداتی از سوی سازمان مدیریت بحران مطرح شده، تصریح کرد: «پیشنهاد ما این بود که در مناطق حادثه خیز وسایل گسترده آتش‌نشانی وجود داشته باشد و دستگاهی به عنوان متولی زمام امور را در دست بگیرد تا یک مرکز کاملا مجهز متمرکز آتش‌نشانی را تهیه کنند تا در صورت بروز حریق این مرکز متمرکز با وسایل بسیار مجهز خودش را به محل حادثه برساند. وجود این مرکز نیازمند نیروهای مجرب و دانش و تجهیزات لازم است».

نجار خاطرنشان کرد: «الان خوشبختانه نیروهای مسلح در بحث تجهیز هواپیماها و هلی‌کوپترهای آب‌پاش در حال تهیه و تدارک هستند و از طرفی مخترعان کشورمان درصدد اختراع وسایل اطفای حریق ایرانی هستند و موفقیت‌های چشمگیری نیز در این زمینه داشتند». رئیس ستاد مدیریت بحران با ردنکردن تأثیر تحریم‌ها روی کمبود وسایل آتش‌نشانی گفت: «بالاخره ممکن است وسایل مدرنی در سال‌های گذشته تهیه شده باشد که ما هنوز به آن دسترسی نداشته‌ایم. از طرفی ما سال گذشته در پیشنهادی به دولت، خواستیم تا اعتباری در اختیار معاونت عمرانی قرار بگیرد تا امکانات آتش‌نشانی بالا برود».

وی در پایان خاطرنشان کرد: «فراموش نکنیم برای اطفای حریق یک اتاق تنها یک کپسول در آن قرار می‌گیرد و اگر آتش افروخته شد و وسیع بود از جاهای دیگر کمک گرفته می‌شود. در هر صورت من بعید نمی‌دانم که تحریم روی بحث اطفای حریق کشور ما نیز اثر گذاشته باشد، ما این مشکل را مثلا در تجهیزات پزشکی، دارویی، ساختمانی و بسیاری از چیزها داشته‌ایم و این مسئله دور از انتظار نیست».