علت عذرخواهی ترکیه از روسیه

خبرگزاری فارس: «ایگور پانکراتینکو» کارشناس سیاسی روس در یادداشت اختصاصی به روابط اخیر بین روسیه و ترکیه اشاره کرده و در این مورد ابهاماتی را بیان کرده است. در این یادداشت آمده است: نامه رئیس‌جمهور ترکیه به «ولادیمیر پوتین» و عذرخواهی بسیار مبهم وی به خاطر سقوط جنگنده بمب افکن روسی بدون شک مهم‌ترین رویداد دیپلماتیک این هفته در فضای رسانه‌ای کشورهای پساشوروی بود. رسانه‌های اروپایی این رویداد را با «برکسیت» نتایج رای‌گیری مربوط به خروج انگلیس از اتحادیه اروپا مرتبط می‌دانند. مقامات عالی رتبه روسی به سرعت در مورد «مبارزه سیاسی خارجی بزرگ کرملین» و رئیس‌جمهور این کشور که توانست با موضع اصولی خود «آنکارا» را برای پذیرش شرایط روسیه متقاعد کند، شروع به صحبت کردند. اما قبل از هرگونه شتاب زدگی باید در مورد علت حقیقی «مصالحه» روسیه-ترکیه، دلایل واقعی نامه اردوغان به پوتین و احیای روابط بین آنکارا و مسکو صحبت کرد. باید کمی به این موضوع پرداخت که چرا روسیه به این سرعت از موضع خود کوتاه آمد. تنها 2 روز پس از دریافت نامه اردوغان، کرملین اظهار داشت که گفت‌و‌گوی تلفنی بین 2 رئیس‌جمهور برقرار شود. این گفت‌و‌گو هنوز انجام نشده، اما رئیس‌جمهور روسیه به دولت دستور داد که مسئله مربوط به لغو تحریم‌های ضد ترکیه را بررسی کند. این شتاب زدگی به طور کلی به سه نکته اشاره دارد. اول، دیدارهای محرمانه روسیه-ترکیه در مورد شرایط مصالحه حداقل چند ماه طول کشید و قزاقستان (نورسلطان نظربایف) نقش مهمی را به عنوان واسطه دراین گفت‌و‌گو ایفا کرد. در ضمن مذاکرات محرمانه زمانی انجام ‌شدند که رسانه‌های روسی شعارهای ضدترکی را سرداده و جامعه را متقاعد می‌کردند که نمی‌توان بدون اجرای بی‌قید و شرط از جمله قبول شرایط مسکو توسط آنکارا، عذرخواهی‌های رسمی، جبران مالی و کشاندن افراد مقصر در این حادثه به دادگاه در مورد هیچ گونه مصالحه‌ای صحبت کرد. دوم، تحریم‌های ضد ترکی اعمال شده توسط مسکو قبل از هر چیز به خود روسیه (به خاطر افزایش قیمت محصولات کشاورزی) ضربه اساسی را وارد و به همین دلیل روسیه به مصالحه سریع با ترکیه علاقمند بود. سوم، اظهارات جنگ‌طلبانه مسکو در تمام این مدت فقط تبلیغات بود و کرملین در این خصوص اقدام خاصی صورت نداد، از طرف دیگر «اردوغان» نیز به جای عذرخواهی، به خانواده خلبان کشته شده تسلیت گفت و با دادن جریمه به روسیه موافقت نکرد، بلکه فقط با کمک مالی به این خانواده و کشاندن مقصرین این حادثه به دادگاه موافقت خود را اعلام کرد. با توجه به 3 نکته فوق، هم مسکو و هم آنکارا سعی دارند با مصالحه مشکلات خود را حل و فصل کنند. روسیه سعی دارد با این کار، عواقب اقتصادی بحران را (که تحریم‌های ضد ترکی آن را وخیم‌تر کرده بود) کاهش دهد. مسکو موفق نشد از افزایش قیمت محصولات جلوگیری کرده و سیستم موثری برای جایگزینی کالا‌ها و خدمات ترکیه ایجاد کند. از طرف دیگر اردوغان با اقدام برای مصالحه با روسیه به دنبال اهداف بسیار مهمتری است. اول، اردوغان باید بی‌طرفی مسکو در مسائل همکاری «گازی» ترکیه با رژیم صهیونیستی را جلب کند (یا در عرضه گاز طبیعی از طریق خط لوله گاز از قبرس یا عرضه گاز مایع از طریق مصر). البته «تل‌آویو» هم به دنبال بی‌طرفی روسیه در این مسئله است اما در مورد آنکارا انجام این کار راحت‌تر به نظر می‌رسد. دوم، اردوغان امید دارد که در گفت‌و‌گوی مستقیم با پوتین، عرضه سلاح به اتحادیه دموکرات کردستان سوریه متوقف و از ایجاد دولت شبه کرد در سوریه جلوگیری کند. اردوغان سعی دارد با انجام مصالحه، اختلافات ترکیه با کشورهای همسایه را که در سال‌های اخیر بوجود آمده‌اند برطرف کرده و سیستم جدید نظارت و موازنه را ایجاد کند. هیچ شکی وجود ندارد که ما به زودی از طرح‌‌های جدید آنکارا در مورد تقویت روابط با تهران آگاه شویم. با این رویکرد، نامه فعلی وی به پوتین، واکنشی انعطاف‌پذیر به تغییرات در روابط بین‌المللی بوده و به هیچ وجه به معنای پیروزی مسکو نیست. همچنین، منظور از مصالحه آینده صرفا توسعه همکاری در حوزه اقتصاد است و به مسائل استراتژیک و روابط خاص منجر نخواهد شد.