سیاهی چاه‌های نفت به مردم عین‌دو رسید!/ تعفن در آب آشامیدنی، تجمع زباله و بیکاری سهم مردم حاشیه اهواز/ اینجا مردم با پول کمیته امداد و یارانه‌ها روزگار می‌گذرانند

سرویس اجتماعی فردا؛ رسول عوده زاده: دو کیلومتر از اهواز به سمت جنوب غرب که بروید، زمین نفس تازه می‌کند و خبری از ساختمان‌هایی که مدام رو به آسمان می‌روند نمی‌بینید. در میانه های اهواز و شهرستان نوپای حمیدیه منطقه‌ای با معماری‌ای درهم گون در سمت چپ جاده سر راهتان سبز می‌شود.

«به ناحیه ویژه شهری عین دو خوش آمدید». عین دو از قدیمی‌ترین مناطق اهواز سه خیابان اصلی دارد که 35 هزار نفر در آنها چپانده شده‌اند؛ برخی روستانشین سابق و برخی جنگ زده لاحق؛ هفت کیلومتر مربع مساحت دارد و 70 سال عمر.

این منطقه حاشیه نشین اهواز با حدوداً پنج هزار خانوار پرجمعیت، چندین سال در وضعیتی بین شهر و روستا قرار داشت، تا اینکه سال 92 به شهر اهواز و منطقه 6 شهرداری ملحق شد، اما به دلیل قرار نداشتن در طرح جامع خدمات شهری اهواز از کمترین خدمات شهری محروم است.

زندگی بی‌رنگ در جاده‌های خاکی

به عین دو که رسیدیم با ساکنان که دل پری داشتند، هم‌کلام شدیم. «مزبان» مرد 50 ساله در توصیف مشکلات منطقه می‌گوید: «آسفالت اینجا وضعیت بسیار بدی دارد. بسیاری از معابر و خیابان‌های این منطقه خاکی هستند. اینجا امکانات اولیه زندگی را ندارد.»

تعفن در شبکه آب آشامیدنی

«عبدالزهرا» وسط حرفش می‌آید و می‌گوید: ما 29 شهید تقدیم کرده‌ایم، آیا واقعاً این حق اهالی منطقه است که در آرزوی آسفالت و فضای سبز باشند یا از وجود یک شبکه آب آشامیدنی سالم بی‌بهره باشند؟ مردم عین دو از وجود محیطی سالم و بهداشتی محروم‌اند. از آب آشامیدنی سالم بی‌بهره‌اند و برای تأمین آب آشامیدنی بهداشتی باید هزینه هنگفتی پرداخت کنند. مزید بر این‌ها این روزها شاهد کاهش افت فشار آب در منطقه و بوی تعفن در شبکه آب آشامیدنی هستیم. چند وقت است مردم از این موضوع رنج می‌برند اما متأسفانه هیچ کدام از مسئولان مربوط جوابگو نیستند.

حسرت روزهای صیادی و کشاورزی

«حاج لفته» با دشداشه ای سفید و چفیه آسمانی رنگ وارد بحث می‌شود: خیلی از مردم با پول کمیته امداد و یارانه‌ها زندگی می‌کنند. راننده تاکسی هستم و مثل خیلی از مردم اینجا و در مسیر عین 2 تا سه‌راه مسافرکشی می‌کنم؛ اما این درآمد کفاف خانواده پرجمعیت ما را نمی‌دهد. حسرت روزهای صیادی در تالاب و کشاورزی در زمین‌های اطراف اهواز را می‌خورم از زمانی که آب اینجا را بردند، هر دوی آن‌ها باهم رفتند. سؤال مردم این است که چرا برای همه چیز و همه جا بودجه وجود دارد، اما نوبت به مردم عین 2 که می‌رسد، برای خدمت‌رسانی و اصلاح وضعیت آب آشامیدنی منطقه هیچ بودجه‌ای وجود ندارد؟

«ابو حبیب» یکی دیگر از ساکنان منطقه عین دو با انتقاد از کمبود آب در این منطقه می‌گوید: با وجود نصب پمپ، در بسیاری از مواقع روز اهالی از آب آشامیدنی محروم هستند. کیفیت آب نیز بسیار نامناسب و بسیار بدمزه و بدبوست. درباره آسفالت هم تا زمانی که شبکه فاضلاب اجرا نشده باشد آسفالت خیابان‌ها مشکلی را حل نمی‌کند. زیرا بعد از مدت کوتاهی دوباره برای ساخت شبکه فاضلاب حفاری و تخریب می‌شود. بنابراین از مسئولان شرکت آب و فاضلاب می‌خواهیم که پیش از آسفالت شبکه‌ها و انشعابات این منطقه را اجرا کنند.

عدم وجود مراکز فرهنگی از جمله کتابخانه

درد دل‌های شهروندان به حاشیه رفته این منطقه ادامه دارد. «محمد» دانشجوی ادبیات عرب ساکن منطقه عین دو می‌گوید: منطقه عین دو فاقد اماکن کافی برای مطالعه و تحصیلات قشر جوان و به طور کلی بدون کتابخانه است که بیشترین قشر متضرر قطعاً افراد کنکوری هستند. به غیر از مساجد و اماکن دینی جایی برای فعالیت فرهنگی وجود ندارد و اماکن رفاهی قابل ذکری به غیر از یک پارک وجود ندارد. لذا این منطقه نیاز به افتتاح یک فرهنگسرا دارد. منطقه عین دو متأسفانه مورد بی‌لطفی قرار گرفته است، من از همه مسئولان درخواست دارم نسبت به رفع مشکلات فرهنگی و عمرانی این منطقه محروم توجه بیشتری داشته باشند و در مسیر خدمت به این منطقه حرکت کنند.

محروم از حقوق اولیه شهروندی

عضو مجمع مشورتی توسعه استان خوزستان و از فعالان اجتماعی این منطقه معتقد است که نبود زیرساخت‌های فرهنگی مناسب می‌تواند در گرایش جوانان به ناهنجاری‌های اجتماعی تأثیر داشته باشد.

«ابراهیم نصیرنیا سواری» در ادامه می‌گوید: حاشیه شهرها و شهرهای حاشیه‌ای همچون «عین دو» امکانات فرهنگی و زیرساخت‌های مناسب در این زمینه ندارند، ما معتقدیم که در منطقه عین دو اگر زیر بنای فرهنگی درست شود تا به حدی از گرایش به نابه‌هنجاری‌ها جلوگیری می‌شود. وضعیت امکانات فرهنگی و زیرساخت‌های این منطقه به حدی نامطلوب است که حتی بدون کتابخانه‌های مشارکتی و عمومی است و ما به دنبال برقراری و راه‌اندازی یک کتابخانه عمومی در آن هستیم.

او با بیان این مطلب که شهر توسعه یافته در همه ارکان و زوایا به توسعه دست می‌یابد و نمی‌توان در شهر توسعه یافته، شاهد محرومیت و عقب ماندگی بود، می‌گوید: خدمت رسانی به مناطق حاشیه‌ای متأسفانه مورد غفلت واقع شده است. شهرداری وظیفه دارد نیازهای مناطق کمتر برخوردار اهواز را به گونه‌ای برطرف کند تا فاصله زیادی که به لحاظ مزیت‌های نسبی با سایر مناطق دارند از بین رفته و سطح متوسط و قابل قبولی از امکانات و خدمات شهری در اختیار این مناطق قرار بگیرد. شهرداری علاوه بر تنظیف، رفت و روب، جمع آوری نخاله و رسیدگی به فضای سبز مناطق به اصطلاح حاشیه‌ای اهواز به عنوان یک حق اولیه شهروندی، باید بهسازی معابر و اماکن، جدول کاری، آسفالت و ساخت و ایجاد اماکن ورزشی و تفریحی را جزو برنامه‌های خود تعیین کند.

او اضافه می‌کند: وضعیت پروژه‌های در حال ساخت یا نیمه‌کاره در منطقه عین 2 مشکل‌ساز شده و مردم سال‌هاست چشم‌انتظار تکمیل و بهره‌برداری از این پروژه‌ها هستند. احداث فرهنگسرای عین 2 بعد از حدود 8 سال فقط 80 درصد پیشرفت دارد.

این فعال اجتماعی می‌گوید: یقیناً افتتاح این پروژه فرهنگی باعث شکوفایی استعداد جوانان منطقه می‌شود. مشکل اینجاست که این طرح در اختیار فرمانداری اهواز است و حاضر نیست آن را در اختیار شهرداری قرار دهد. شهرداری هم می‌گوید در صورت واگذاری طرح، خیلی زود آن را تحویل می‌دهد.

سواری در ادامه صحبتش از پیگیری‌های ناکام خود و اهالی برای راه‌اندازی مرکز آموزش فنی و حرفه‌ای در منطقه خبر می‌دهد و می‌گوید: عملیات ساخت مرکز آموزش فنی و حرفه‌ای عین 2 صددرصد انجام شده ولی متأسفانه تجهیز نشده و راه نیفتاده است. در طراحی اولیه محل مذکور حداقل 3 کارگاه برای آموزش در نظر گرفته شده، اما فعلاً که این مرکز غیرفعال است.

ورزش حواشی در حاشیه

منطقه عین دو را به گروه‌های تواشیح چون «ثقلین» و «سبطین» و قاریان قرآن در سطح کشوری می‌شناسند؛ اما استعدادهای ساکنان این منطقه محروم در این خلاصه نمی‌شود. در عین دو استعدادهای ورزشی‌ای ساکن هستند که سرمایه‌های استان به حساب می‌آیند.

در چند سال اخیر دیدگاه ضعیف و کم‌رنگ بودن نقش شهرداری در حاشیه‌های شهر اهواز باعث شده بستر ورزش برای سرمایه‌های استان یعنی جوانان حاشیه‌ها به سختی فراهم شود.

این منطقه با گنجایش 700 بازیکن امروز باعث شده 20 تیم بزرگسال و 13 تیم فعال در بخش جوانان داشته باشد. اما نکته قابل توجه اینجاست که عین دو زمین مختص برای فوتبال ندارد. فقط هفت زمین خاکی شخصی دارد که تیم‌ها قدم روی هر کدام می‌گذارند، مشکل دارند.

ورزشکاران و مربیان زیادی از محله عین دو وارد فوتبال شدند. محبوب‌ترین آن‌ها در بین اهالی منطقه «موسی سواری» است. سواری در مقطعی در رده نوجوانان هدایت تیم ملی را بر عهده داشت اما امروز هم سمت نسبتاً خوبی را تجربه می‌کند. او توانسته با جلب اعتماد نعیم سعداوی به عنوان دستیار سرمربی فولاد برای فصل آینده انتخاب شود.

دیگر ورزشکار «مرتضی ساعدی» است. ساعدی بازیکن سابق استقلال اهواز و در یک مقطع هم برای تیم ملی بازی کرده است. همین طور «طالب رکابی» از دروازه‌بان‌های استقلال اهواز و «محمد شریفی» از دروازه‌بان‌های تیم دیهیم اهواز که در مقطعی مقابل تیم ملی هم بازی کرد.

این منطقه فقط 2 سالن ورزشی بوکس و بدن‌سازی دارد؛ یک فعال ورزشی در این زمینه بیان می‌کند: سالن بدن‌سازی شخصی است و تمام هزینه‌ها را یک نفر پرداخت می‌کند. این افراد به سختی و بدون اینکه از سازمان‌ها و ارگان‌های دولتی کمکی داشته باشند، با هزینه شخصی سالن‌ها را مدیریت می‌کنند. به نظر من اگر از این افراد حمایت نشوند، سالن‌های موجود هم روزی تعطیل می‌شوند.

«طارق سواری» می‌گوید: اداره ورزش در دولت قبل یک زمین فوتبال برای اهالی منطقه عین دو در دستور ساخت گذاشت که امروز فقط 10 درصد پیشرفت فیزیکی دارد.

کمبود نیروی خدمات شهری

در این میان مسئول ناحیه خدمات شهری عین دو از کمبود نیروی خدماتی در این منطقه خبر می‌دهد و می‌گوید: وظیفه اصلی ما رفت و روب و جمع‌آوری زباله است که با ۲۴ نفر در حال انجام است. این در حالی است که حداقل به ۵۰ نفر برای انجام این کار نیاز داریم.

«عقیل عبیات» ادامه می‌دهد: ما با ۲ ماشین و یک خاور روزانه ۱۶ تن زباله از عین ۲ جمع می‌کنیم؛ اما متأسفانه امکانات موجود کافی نیست و نیروها هم باید افزایش یابند.

به گفته عبیات، مسائلی چون آسفالت و فضای سبز بر عهده شهرداری منطقه ۶ است، این در حالی است که بیش از ۱۰ خیابان در این منطقه آسفالت نشده است.

مسئول ناحیه خدمات شهری عین دو می‌افزاید: مردم خدمات می‌خواهند و بیشترین مراجعه آنها به شهرداری، برای آسفالت و گرفتگی فاضلاب است که در زمستان خیابان‌ها را به برکه‌های گل‌ولای تبدیل می‌کند.

عبیات می‌گوید: مشکل گرفتگی فاضلاب در عین دو تبدیل به بحران شده و اداره آبفا هم تاکنون اقدام خاصی انجام نداده است و با این مشکل به صورت سطحی برخورد می‌کند.

چالش‌های بهداشتی عین دو

وضعیت بهداشتی این منطقه گویی به نسبت مشکلات دیگر آن بهتر است. رئیس بهداشت غرب اهواز از اضافه شدن ساختمانی دو طبقه به مرکز بهداشت منطقه عین دو خبر می‌دهد و می‌گوید: این ساختمان دو طبقه با اعتباری بالغ بر یک میلیارد تومان در زمینی به مساحت هزار مترمربع در حال ساخت است و در 6 ماه آینده به بهره‌برداری می‌رسد.

«مهرداد شریفی»، مرکز سلامت جامعه عین دو را از بهترین مراکز بهداشتی در سطح کشور می‌داند و می‌گوید: 6 پزشک مجرب در 2 شیفت صبح و بعد از ظهر در این مرکز خدمات ارائه می‌دهند.

شریفی ادامه می‌دهد: به تازگی در این مرکز دو کارشناس تغذیه، کارشناس سلامت روان، کارشناس بهداشت حرفه‌ای، کارشناس مامایی، کارشناس بهداشت خانواده، کارشناس محیط مبارزه با بیماری‌ها و کارشناس امور دارویی مشغول به کار شده‌اند.

وی اضافه می‌کند: تجهیزات دندان‌پزشکی و واحد آزمایشگاهی هم که به تازگی راه‌اندازی شده است، جزو استانداردترین‌هاست. برای خدمات پاراکلینیکی مثل رادیولوژی نیز با بیمارستان‌های مرحوم آیت‌الله علامه کرمی و شهید بقایی قرارداد بسته‌ایم.

رئیس بهداشت غرب اهواز اضافه می‌کند: در حال حاضر 436 قلم داروهای مورد نیاز تیم‌های سلامت در عین دو وجود دارد و مراجعان برای تهیه دارو به بیرون از مرکز مراجعه نخواهند کرد. این داروها با فرانشیز 30 درصد پرداخت می‌شوند.

نبود آمبولانس و دست و پنجه نرم کردن مردم عین دو با تجمع زباله و نخاله

شریفی در رابطه با نبود آمبولانس در منطقه عین دو با توجه به جمعیت زیاد اهالی و آمار بالای تصادفات می‌گوید: تأمین آمبولانس در حوزه بهداشت نیست و در حوزه فوریت‌های پزشکی استان است.

شریفی، مشکل اصلی این منطقه را دفع غیر بهداشتی زباله، تجمع نخاله‌های ساختمانی و جمع‌آوری نشدن زباله می‌داند و می‌گوید: در جلسات متعددی که با شرکت آبفا و شهرداری منطقه 6 داشتیم، قرار است به وضعیت فاضلاب و زباله در این منطقه رسیدگی شود. ما نیز همچنان در این مورد نظارت و مداخله خواهیم داشت.

رسیدگی به عین دو جزو وظایف شهرداری نیست!

اما شهردار اهواز، رسیدگی به عین دو را جزو وظایف و تکالیف شهرداری نمی‌داند و می‌گوید: این منطقه در محدوده خدمات شهری نیست و فقط در حریم شهر است؛ البته ما در بهبود اوضاع این منطقه همکاری خواهیم کرد.

«سیدخلف موسوی» می‌افزاید: ما حاضریم خیابان اصلی را منوط به اصلاح شبکه فاضلاب توسط آبفا آسفالت کنیم. ما کارهای زیادی در عین دو از جمله احداث میدان ورودی و نصب نماد در آن، احداث ایستگاه آتش‌نشانی و آسفالت خیابان‌ها انجام داده‌ایم.

او درباره وضعیت زمین‌های خاکی فوتبال نیز می‌گوید: در صورت اهدای زمین به شهرداری، ما آمادگی تبدیل آن به زمین چمن مصنوعی را داریم؛ البته قرار است معاونت فرهنگی و ورزشی شهرداری در عین دو زمین برای این منظور تهیه کند.

موسوی به فرهنگسرای نیمه‌تمام عین دو اشاره می‌کند و می‌گوید: اداره کل ارشاد حاضر به تحویل پروژه فرهنگسرا به شهرداری نیست. در صورتی که اگر این مهم محقق شود، ما قادر به تکمیل آن هستیم.

وی در ادامه با اشاره به لزوم همکاری شرکت آب و فاضلاب اهواز برای اجرای شبکه فاضلاب این منطقه پیش از آسفالت می‌گوید: مشکلات فاضلاب باعث شده که پروژه آسفالت و بهسازی معابر با کندی روبه‌رو شود.

بن بست حاشیه نشینی در اهواز

عین دو منطقه‌ای که فقط چند 100 متر با مرکز استان فاصله دارد، وضعیت مدیریتی مشخصی ندارد. ساکنان این منطقه در همسایگی کارون تشنه هستند و در سایه صنایع بزرگ نفت، فولاد و نیشکر بیکار. اینجا سیستم دفع زباله مناسبی ندارد و فاقد امکانات تفریحی است و صحبت از بیکاری، آسیب‌های اجتماعی، نبود امنیت، آلودگی آب، هوا و خاک و مشکلات بی‌شمار محیط زیستی اینجا، زیره به کرمان بردن است.

مدیریت صنایع در طول این سال‌ها می‌توانستند با راه‌اندازی آموزشگاه یا کارگاه فنی‌وحرفه‌ای برای جوانان منطقه مهارت‌های لازم برای جذب شدن و شرایط کار در صنایع را فراهم کنند؛ اما این چنین نشد. اکنون بومی‌ها از کار باز مانده‌اند و این ناکامی به عدم رضایت از زندگی منجر شده است. حالا که اهواز بعد از مشهد دومین شهری است که بیشترین میزان حاشیه‌نشین را دارد به نظر می‌رسد وارد بن بستی کور شده است. اما مدیریت استان و مدیریت شهری اهواز ظاهراً قرار نیست کاری برای آنها بکنند.