عطوان: اردوغان باید غرور خود را کنار بگذارد

خبرگزاری تسنیم: «عبدالباری عطوان» نویسنده و تحلیلگر برجسته جهان عرب در مقاله ای به بررسی علل عقب نشینی رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه از مواضع تازه خود درقبال روسیه و تاثیر سیاست هایش بر منطقه پرداخت و نوشت: روز سه شنبه را باید روز "صرف نظر کردن" ترکیه از "عقب نشینی" خود در قبال روسیه قلمداد کرد. رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه در نامه ای به ولادیمیر پوتین همتای روس خود به خاطر سرنگون کردن یک جنگنده روس در مرز سوریه با ترکیه عذرخواهی کرد. این عذرخواهی دو شرط باقی مانده روسیه برای بهبود روابط با ترکیه بود. روسیه خواهان عذرخواهی و دریافت غرامت برای خلبان روس کشته شده و آغاز اقدامات حقوقی برای محاکمه عاملان سرنگون کردن جنگنده روس شده بود. اندکی از اعلام خبر عذرخواهی اردوغان در نامه به همتای روس خودش نگذشته بود که ابراهیم کالین سخنگوی اردوغان تکذیب کرد که وی هرگونه عذرخواهی از پوتین کرده است. کالین گفت که اردوغان فقط برای خانواده خلبان روس کشته شده ابراز تاسف و اندوه عمیق کرده است و روی سخن او فقط با اعضای این خانواده بوده است؛ نه ریاست جمهوری روسیه. بن علی یلدریم نخست وزیر ترکیه نیز به نوبه خود از اظهاراتش درخصوص عزم کشورش برای پرداخت غرامت به روسیه به خاطر سرنگونی این جنگنده و کشته شدن خلبان آن عقب نشینی کرد و گفت: پرداخت غرامت مطرح نیست و ما فقط ابراز تاسف کردیم. عطوان خاطرنشان کرد: عذرخواهی و صرف نظر کردن از سیاست هایی که شکست خود را ثابت کرده است و نتایج معکوسی بویژه در پرونده سوریه به همراه داشته است، عیب نیست زیرا این سیاست ها، باعث بروز گسست و تروریسم و انفجار در عمق خاک ترکیه شده و بیش از 20 میلیارد دلار فقط برای بخش گردشگری ترکیه زیان به همراه داشته است و با این وضعیت، باید این سوال را مطرح کرد که چرا ترکیه اینگونه کج خلقی و از مواضع خود عقب نشینی می کند؟ عطوان با اشاره به سراسیمگی و تناقض گویی مسئولان ترکیه درباره عذرخواهی از روسیه نوشت: سخنگوی ریاست جمهوری ترکیه می گوید که نامه حاوی عذرخواهی نبوده بلکه ابراز همدردی بوده است و این نامه برای پوتین فرستاده نشده بلکه برای خانواده خلبان ارسال شده است. ضرب المثلی هست که می گوید "دیوانه حرف می زند و عاقل می شنود". این سوال مطرح است که اگر نامه عملا برای خانواده خلبان فرستاده شده است پس چرا خطاب به ریاست جمهوری روسیه بوده است؟ کِی رئیس یک کشور خارجی، یک خانواده را از میان یک ملت خطاب قرار می دهد و می گوید که "ما در سرنگون کردن هواپیمای فرزند شما اشتباه کردیم و ما را مواخذه نکنید"؟ نمی خواهیم به این تناقض گویی ها و سراسیمگی پشت پرده در بالاترین سطوح ترکیه بپردازیم بلکه می خواهیم به پس پرده این عذرخواهی ها و بازتاب آن بر منطقه بپردازیم و اینکه بعد از این اقدام غیرمنتظره ترکیه، در منطقه چه روی خواهد داد؟ ما از عذرخواهی کردن استقبال می کنیم و آن را گامی شجاعانه می دانیم که می تواند به نجات ترکیه از همان طرحی شود که باعث ویرانی عراق و سوریه و لیبی شد و نیز قتل و جنگ های بیهوده در منطقه را متوقف و با فتنه طائفه ای مقابله کند. یعنی همان فتئه ای که آنها را در بر خواهد گرفت و همه آنها را به کشورهای شکست خورده در سایه جنگ های داخلی تبدیل خواهد کرد. دولت ترکیه باید به همتای روس خود غرامت خوبی بدهد زیرا عواید اقتصادی و تجاری آشتی با روسیه - براساس توافقنامه های امضا شده بین دو کشور- چه بسا یکصد میلیارد دلار در طول پنج سال آینده خواهد بود. نخست وزیر ترکیه مردی دانا است که می خواهد سیاست های پراگماتسیمی دنبال کند تا به کشورش برای برون رفت از بحران هایش کمک کند اما همانطور که ما احساس می کنیم، به نظر می رسد که رئیس او یعنی اردوغان نمی خواهد در مسیر این سیاست ها گام بردارد و در همه امور کوچک و بزرگ دخالت می کند؛ باوجود اینکه اختیارات قانونی برای اینکار را ندارد. چه بسا همین دخالت ها بود که احمد داود اوغلو نخست وزیر سابق ترکیه را مجبور کرد تا استعفا داده و برای عزت نفس خودش هم که شده به تدریس در دانشگاه بازگردد. خوب می دانیم که پایان آمدن رئیس جمهور ترکیه از بالای درخت سربه فلک کشیده غروری که در پنج سال پیش از آن بالا رفته است، دشوار است. او اشتباه فکر می کرد که رویایش در احیای امپراطوری عثمانی در آستانه تحقق است. باید بین غرور شخصی و منافع عالی بیش از 80 میلیون شهروند ترکیه تفاوت قائل می شد. یعنی همان مردمی که از افزایش میانگین بیکاری، تروریسم و کاهش سطح معیشتی، کاهش میانگین رشد و توسعه، سقوط ارزش پول ملی، افزایش اردوگاه دشمنان در اطراف کشورشان و قرار گرفتن کشورشان در لبه پرتگاه و جنگ داخلی طائفه ای و نژادی رنج می برند. اگر ترکیهِ اردوغان خواهان افزایش دوستان و کاستن از تعداد دشمنان است، باید به طور کامل و واضح عذرخواهی کرده و غرامت بپردازد زیرا مجالی برای استفاده از عبارات مبهم نیست.