مبارزه با قاچاق کالا از طرح شبنم تا کد رهگیری

باشگاه خبرنگاران جوان: پدیده قاچاق طی چندسال گذشته مشکلات اساسی در اقتصاد کشور ایجاد کرده و با وجود اینکه در دولت های مختلف، راهکارهایی برای مقابله با آن به اجرا در آمده اما همچنان شاهد بازار پر رونق این پدیده شوم در بخش های مختلف هستیم. بر این اساس اجرای طرح شبنم یکی از این راهکار های مبارزه با ورود غیر قانونی کالا به کشور بود که در زمان دولت پیشین با پيشنهاد و پيگيری ستاد مركزی مبارزه با قاچاق كالا و ارز به منظور شفاف‌سازی گردش كالا و اطلاع از اصالت و قاچاق نبودن آن ،در وزارت صنعت، معدن و تجارت وقت کلید خورد؛ در این طرح متقاضی کالا با پيامك كردن كد مندرج در برچسب شبنم به شماره سامانه طرح و یا به صورت تلفنی و یا ارتباط با سامانه اینترنتی شبنم می توانست از اصل بودن کالای مورد نظر اطمینان حاصل کند. در زمان اجرایی شدن طرح شبنم، منتقدان ایرادات مختلفی را بر این روش وارد دانستند به طوریکه در سال 1392 و پس از گذشت دو سال از اجرایی شدن طرح، مرکز پژوهش های مجلس در گزارشی وجود حفره های اطلاعاتی در این طرح را متذکر شد که نه تنها باعث جلوگیری از کالای قاچاق نشده، بلکه به نحوی در راستای رسمیت بخشیدن به کالای قاچاق بوده است. بر اساس این گزارش در دولت یازدهم نعمت زاده وزیر صنعت معدن و تجارت که معتقد بود ادامه این طرح ضرورتی ندارد چراکه با گذاشتن این کدها بر روی کالاهای وارداتی هم عملا نتوانسته‌اند جلوی قاچاق کالا را بگیرند، اجرای آن را ملغی اعلام کرد؛ وی در خصوص راهکار مبارزه با قاچاق کالا تاکید داشت باید روشی ایجادشود که کنترل بیشتری بر واردات صورت گیرد. اما با گذشت 2.5 سال از کنار گذاشتن طرح شبنم و ایران‌کد، مجددا دولت به ‌دنبال بازگرداندن این طرح‌ ها و یا طراحی ابزاری مشابه آن افتاد چراکه در این مدت بازار قاچاق پر رونق شده بود به گونه ای که انواع کالاها با برچسب های تقلبی کد شبنم و ایران کد با ظاهری موجه خرید و فروش می شد. بر همین اساس گلستانی زاده معاون برنامه ریزی،‌ نظارت و هماهنگی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز به تازگی از آغاز طرح کد رهگیری به عنوان جایگزین "شبنم" و "ایران‌کد" در سال ۹۵ خبر داده است. گلستانی زاده با اشاره به اینکه قاچاق یکی از عوامل اخلال در اقتصاد مقاومتی است افزود: قاچاق از 6 میلیارد دلار در سال 84 با روند رو به رشد به 19 میلیارد در سال 87 و 25 میلیارد دلار در سال 92 رسید که این آمار شامل 17.2 قاچاق ورودی و حدود7.8 میلیارد دلار قاچاق خروجی است. گلستانی زاده افزود: با آسیب شناسی و برنامه ریزی که انجام شد در سال 93 توانستیم ضمن مهار رشد قاچاق درحوزه کنترل و کاهش آن هم اقدامات خوبی انجام دهیم به نحوی که قاچاق در پایان سال 93، با حدود 5 میلیارد دلار کاهش به 19.8 میلیارد دلار رسید. معاون برنامه ریزی،‌ نظارت و هماهنگی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز افزود: کشورمان 100 میلیارد دلار حجم تجارت، 144 گمرک داریم در حالی که در اقتصاد هایی بزرگتر از اقتصاد ما مانند کره جنوبی با 1000 میلیارد دلار حجم تجارت، 59 گمرک وجود دارد که این تعدد گمرک ها منافذی برای ورود و خروج کالا می شود. گلستانی زاده با بیان اینکه بیشترین حجم واردات و صادرات ما از 28 گمرک انجام می شود ادامه داد: از این تعداد تنها در 11 گمرک،‌ دستگاه ایکس ری داریم و کنترل دستی و چشمی ،‌ کامل و کافی نیست. وی گفت: پارسال 52 کانتینر حامل یخچال قاچاق ، 62 کانتینر باتری خودرو، 49 هزار قلم کالا خانگی،‌ 9 کانتینر لوازم خانگی آلمانی، 500 هزار قلم تجهیزات پزشکی به ارزش بیش از 73 میلیون دلار، لنج حامل 32 هزار گوشی موبایل ، 150 تن پوشاک قاچاق کشف شد. معاون برنامه ریزی،‌ نظارت و هماهنگی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز با بیان اینکه امسال هم‌ 9 کانتینر پوشاک قاچاق کشف شد افزود: برنامه ریزی برای برخورد با قاچاق های کلان و سازمان یافته، پیگیری تسهیل تجارت فرامرزی، رفع موانع تجارت سالم و مدیریت تقاضا از رویکرد های این ستاد برای مبارزه با قاچاق است. گلستانی زاده افزود: برای کنترل کالاها طرح کد رهگیری، مطرح و آئین نامه آن نوشته شده است و اجرای آن امسال در برخی کالاها آغاز می شود. حال باید منتظر ماند و دید که اجرای این طرح جدید چه میزان بر کاهش قاچاق موثر خواهد بود و آیا سودجویان روشی برای دور زدن این ابزار پیدا می کنند یا خیر؟