دیپلماسی نفتی چالش امروز کشور در پسابرجام / ظریف: اگر برجام نبود امروز کمتر از ۲۰۰‌هزار بشکه نفت می‌فروختیم

سرویس سیاسی فردا: صبح امروز وزیر خارجه کشورمان برای ارائه گزارش در خصوص اجرای برجام و انجام سرمایه ‌گذاری ‌ها در داخل کشور پس از اجرای آن در صحن علنی مجلس حاضر شد. ظریف گفت: اگر بخواهیم دستاوردهای برجام را در زمینه مسائل اقتصادی بررسی کنیم اول باید بر این نکته تأکید داشته باشیم که اگر برجام نبود امروز شرایط اقتصادی ما در چه وضعی قرار داشت که بنده باید اعلام کنم اگر مذاکرات هسته‌ای و برجام نبود، قرار بود که تحریم‌ها افزوده شود، کمااینکه در طول مسیر چندین سال گذشته سال و ماهی نبود که تحریم جدیدی علیه ایران وضع نشود. وزیر امورخارجه ادامه داد: حتی با تحریم‌‌های گذشته اگر روند اجرا علیه فروش نفت ایران ادامه پیدا می‌کرد امروز شاهد فروش نفت کمتر از 200 هزار بشکه بودیم. فروش نفت جمهوری اسلامی ایران در سال 90 را که حدود 2.5 میلیون بشکه بود به تدریج به شکلی پایین آوردند که در سال 92 به بین 850 تا 900 هزار بشکه رسید. در واقع این روند براساس مصوبات تحریمی کنگره آمریکا که آن را غیر قانونی و ظالمانه می‌دانیم، در صورت عدم مذاکرات ادامه پیدا می‌کرد.

این گفته های ظریف در حالی است که آخرین گزارش از اجرای برجام که ردی از آن در گزارش امروز دکتر ظریف نیز وجود دارد نشان دهنده آن بود که وضعیت به هیچ وجه مطلوب نیست و در برخی حوزه ها حتی از زمان تحریم ها هم وضع خراب تر است. در حال حاضر فقط 5 کشور ژاپن، هند، کره جنوبی، چین و ترکیه خریدار نفت ایران هستند. ایران فقط در داخل همین کشورها امکان نقل و انتقال یورو دارد. درباره بدهی های هند هم گفته شده این کشور هفت میلیارد دلار به ایران بدهکار است که تاکنون فقط یک میلیارد آن را از طریق بانکی در ترکیه پرداخت کرده است. در امارات و دوبی هم وضعیت تجاری ایران بدتر از دوران تحریم ارزیابی شده و گفته می شود هیچ رابطه بانکی بین دو کشور نیست. شعب بانک صادرات در امارات به دلایل غیر هسته ای تحریم هستند و شعب بانک ملی هم فقط اسکناس فیزیکی می توانند جا به جا کنند و امکان نقل و انتقال ندارند. جالب اینجاست که حتی چک های صادره از طرف بانک ملی شعبه امارات هم در این کشور فاقد ارزش است و نقد نمی شود. حمایت از اقدامات تروریستی، مهم ترین اتهام ایران در این باره است.

فروش نفت در روزهای اوج تحریم

دکتر ظریف در حالی به کاهش فروش نفت بر اثر تحریم ها اشاره می کند که آمارهای رسمی نهادهای خارجی و بین المللی نشان می دهد به رغم تحریم های نفتی آمریکا (اکتبر 2011) و تحریم های نفتی اتحادیه اروپا (جولای 2012) فروش نفت خام ایران با میانگین 1.1 تا 1.2 میلیون بشکه در روز تداوم یافته و با وجود تاکید تحریم های نفتی آمریکا بر کاهش تدریجی خرید کشورها از ایران، این میانگین تا زمان توافق ژنو (ژانویه 2014- یعنی حدود 1.5 سال) کاهش نداشته است. این بدان معناست که دشمنان ملت بر خلاف ادعاهایشان توانایی حذف نفت خام ایران از بازارهای جهانی را نداشته اند؛ اما آمارهای رسمی بانک مرکزی جمهوری اسلامی نیز نشان می دهد حتی فراتر از آمارهای بین المللی، میزان فروش نفت خام ایران در سال 1392 به طور متوسط 1.6 میلیون بشکه در روز و در سال 1391 (یعنی اوج تحریم های نفتی) 1.8 میلیون بشکه در روز بوده است (با احتساب فروش های رسمی و غیررسمی- دور زدن تحریم ها).

فروش نفت در دولت دهم و بابک زنجانی

در دولت گذشته زمانی که فروش نفت براثر تحریم ها 600هزار بشکه یعنی به یک چهارم قبل کاهش پیدا کرد، وزارت نفت با به کارگیری دیپلماسی نفتی فروش نفت را به 1 میلیون و 600 هزار بشکه افزایش داد و تقریبا با همین مقدار فروش وزارت را تحویل دولت یازدهم داد. جریان بابک زنجانی و معاملات نفتی که توسط وی صورت گرفته بود (که ناشی از سهل انگاری مسئولان وقت بوده) حدود 2 یا 3 درصد از فروش نفت کشور را شامل می شد؛ زیرا در دوره تحریم های نفتی حدود 100 میلیارد دلار توسط شرکت ملی نفت فروخته شد که سهم زنجانی حدودا بین 2 تا 3 میلیارد دلار است.

گفتنی است مفاسد نفتی همیشه در اقتصاد ایران بوده است چه قبل و چه بعد از انقلاب و این موضوع ارتباط ویژه ای به تحریم ها ندارد.

دیپلماسی نفت چالش امروز کشور

گره زدن تمام مشکلات کشور به برجام و انتظار معجزه از آن در حالیست که به نظر می رسد ناتوانی و عدم چانه زنی و مذاکره در حوزه نفت چالش اساسی این روزهای کشور است و مردان نفتی دولت یازدهم برای فروش نفت صرفا به بورس های نفتی اکتفا می کنند. از سوی دیگر نگاه به غرب این دولت نیز در این عرصه کار را دشوار کرده است چندی پیش خبر فروش اولین محموله نفتی پس از برجام به فرانسه در محافل رسانه ای منتشر شد که حدودا 300 هزار بشکه در روز نفت به فرانسه صادر می شود؛ اما این مقدار در برابر بازاری که از کشورهای شرق آسیا از دست دادیم، نا چیز است؛ زیرا تعدادی از آنها بیشتر نیازشان را کشور نفت خیزی غیر از ایران تامین می کنند.