كانادا هم به پسابرجام دستبرد زد

سرویس سیاسی فردا؛ کبری آسوپار : كانادايي‌ها 13 ميليون دلار از اموال غيرديپلماتيك ايران را براي آنچه پرداخت غرامت به آسيب‌ديدگان عمليات گروه‌هاي تروريستي مي‌خوانند، مصادره كردند. واكنشي از دولت ايران در دست نيست و در دست هم باشد، چيزي را تغيير نمي‌دهد. مبنا بر مذاكره گذاشته شده و تجربه نشان داده كه مذاكره اين مصادره‌ها را حل نمي‌كند. تازه اگر نگوييم كه آن اصرار بر مذاكره‌ها جسارت مصادره‌ بيشتر را بخشيد! همزمان خبر مي‌رسد كه وزير خارجه کانادا، آغاز مذاکرات رسمي با مقامات ايراني درباره از سرگيري روابط با اين کشور را تأييد کرد. كانادا در شهريور 91 به بهانه‌هايي واهي از جمله عدم تأمين امنيت ديپلمات‌هايش، روابط خود را با ايران قطع و ديپلمات‌هاي ايراني را از كانادا اخراج كرد. اموالي كه هميشه بلوكه است سال‌ها پيش وقتي قرار بود بعد از 444 روز، گروگان‌هاي امريكايي در ايران آزاد شوند، اموال بلوكه‌ شده‌ ايران هم قرار بود آزاد شود. اتفاقي كه نيفتاد و آن اموال چند دهه بعد باز موضوع مذاكره ميان ايران و غرب شد. اين بار البته ايران پول را نقدي و در چمدان تحويل گرفت. عدم آزاد‌سازي اموال بلوكه‌ شده‌ ايران در واقع مصادره‌ چندباره‌ اموال ايران بود؛ مصادره‌اي كه به موازات مذاكرات پيش مي‌رفت. اين روزهاي پسابرجامي باز همان دو خط ادامه دارد؛ مذاكره و مصادره. اين‌سو دلارهاي موضوع مذاكره دستمان نمي‌رسد، آن‌سو موضوعات خارج از برجام همچون موشك‌ها را هم تحت عنوان روح برجام، داخل بازي مي‌كند. اين‌سو مطابق آنچه مذاكره شده، رآكتوري بتن‌ريزي مي‌شود، آن‌سو 2 ميليارد دلار از دارايي‌هاي ايران را برمي‌دارد و ديگر كسي هم فكر روح برجام نيست. حالا دامنه‌ مصادره‌ها و مذاكره‌ها از امريكا گذشته و به متحدانش رسيده؛ كانادا اين باب مذاكره‌اي را كه خود بسته بود، مي‌گشايد؛ آن‌سو اموال ايران را با بهانه‌اي كه فقط مي‌تواند لبخندي تلخ را بر لب بنشاند، مصادره مي‌كند. هنوز مصادره و مذاكره با هم پيش مي‌رود. و جالب اينكه گرچه طرف كانادايي سؤال در مورد محل مذاكره را جواب نمي‌دهد و صرفاً به عبارت «كشور بي‌طرف» اشاره مي‌كند، اما گمانه‌زني‌هايي وجود دارد كه مي‌گويد اين كشور بي‌طرف، ايالات متحده امريكاست! (اينكه گفته مي‌شود طرف كانادايي اين را نگفته، نه از اين روست كه طرف ايراني اطلاعات متفاوتي ارائه داده؛ نه، طرف ايراني كلاً خبررساني نمي‌كند! و «غلامعلي خوشرو»، سفير ايران در سازمان ملل متحد از تأييد يا رد آغاز مذاکره با طرف کانادايي امتناع کرد.) با اين حساب، گرچه مذاكره ادامه مي‌يابد، اما مصادره هم ادامه دارد... دولت يازدهم چه مي‌كند؟ همه‌ سه سال گذشته، دولت يازدهم فخر بلد بودن تعامل با دنيا و حل همه‌ امور از اين طريق را فروخته است، خود را آغازگر تغيير در روند ديپلماسي خارجي ايران دانسته و معتقد بوده اينگونه چالش‌هاي بزرگ ما با غرب حل مي‌شود. با اين همه، چون سوي تغيير را اشتباه تشخيص داده و ندانسته كه براي حل مشكلات و چالش‌هاي ميان ايران و غرب، اين غرب است كه بايد تغيير كند و نه ايران؛ نه تنها تغيير محسوسي در رفتار غرب با ايران ديده نمي‌شود، بلكه مصادره اموال هم بيشتر شده است. از اين مذاكره با كانادا هم دولت ايران لابد استقبال مي‌كند. در كل دولت ايران از هر مذاكره‌اي استقبال مي‌كند و هر دستي را گرچه دستبرد زده به اموال ايران، در سايه‌ ديپلماسي لبخند به غرب مي‌فشارد. دولت يازدهم و شخص رئيس دولت برجام را فتح‌الفتوحي دانستند كه براي وقوع آن بايد شاد بود و شكر خدا كرد. حجم تمجيد و تحسين‌هاي دولتي از برجام زيادتر از آن است كه در اين مجال بگنجد، اما در تازه‌ترين اين اظهارات، حسن روحاني مي‌گويد برجام هر روز يك گشايش تازه ايجاد مي‌كند و در سخناني ديگر حتي بهره‌مندي از فرصت ماه مبارك رمضان را به فضاي پسابرجامي مرتبط مي‌كند اما در واقع امر، ركود كارخانه‌هاي ما را تهديد مي‌كند؛ كارگران ما بيكار مي‌شوند؛ اموال ما مورد دستبرد واقع مي‌شود و نمونه‌هاي بسيار مي‌توان نام برد كه از روح برجام و شايد خود برجام چيزي باقي نمي‌گذارد. موضوع آنقدر جدي است كه علاءالدين بروجردي، نماينده مجلسي كه اغلب با عنوان رئيس كميسيون امنيت ملي مجلس شناخته مي‌شود، به صراحت اعلام مي‌كند كه «هيئت نظارت بر اجراي برجام به صورت شفاف مواضع خود را به اطلاع ملت شريف ايران برساند.» او در گفت‌وگو با خبرنگار صداوسيما اقدام دولت کانادا درخصوص مصادره 13 ميليون دلار از دارايي‌هاي غيرديپلماتيک ملت ايران را به بهانه‌هاي واهي در راستاي اقدامات ظالمانه امريکا و متحدانش خواند و تصريح کرد كه «يکي از مهم‌ترين وظايف وزارت امور خارجه لزوم انجام دادن اقدامات لازم در زمينه حفظ منابع ملي کشورمان است و اين وزارتخانه بايد از اعمال چنين ظلم‌هايي در حق ملت ما جلوگيري کند. او تأكيد مي‌كند: «بايد از تمام ظرفيت‌هاي خود براي جلوگيري از تضييع حق ملي مردم کشورمان در عرصه جهاني استفاده کنيم.» بروجردي برجام را يک تصميم ملي خواند و اضافه مي‌كند كه «هدف اصلي برجام رفع تحريم‌ها به عنوان يکي از بزرگ‌ترين ظلم‌ها پس از پيروزي انقلاب اسلامي در حق ملت بود.» بروجردي با اشاره به بدعهدي‌هاي امريکا در اجراي برجام تأکيد مي‌كند كه «بايد حتماً با جديت تحقق مجموعه حقوق خود را دنبال کنيم. امروز بزرگ‌ترين مانع اجراي برجام و تحقق تصميمات اتخاذشده خود امريکايي‌ها به عنوان دشمن قسم خورده ملت ايران هستند؛ لذا بايد در راستاي استيفاي حقوقمان اجازه ندهيم تا امريکايي‌ها بيش از اين به ملت ما ظلم کنند. با توجه به مصوبه مجلس نهم مبني بر پذيرش مشروط برجام طبيعتا بايد بتوانيم در جهت تحقق اهدافمان در اين عرصه از اين ظرفيت بالقوه نيز استفاده کنيم.» كانادا همان كاناداي قبلي است روزي كه دولت جديد كانادا بر سر كار آمد، داخل ايران كساني خوشحال(و بعضاً ذوق‌زده) بودند كه اين دولت جديد رويكرد متفاوتي در برابر ايران دارد و از مذاكره و بازگشايي سفارت سخن مي‌گويد اما زماني نگذشت كه واقعيت عيان شد؛ مصادره‌ 13 ميليون دلاري دارايي ايران فقط يكي از اين واقعيت‌هاست. دولت جديد هم مي‌گويد كه قرار نيست نام ايران از ليست سياه حاميان تروريسم که با تأييد دولت قبلي كانادا در آن گنجانده شد، حذف شود. وزيرخارجه كانادا مي‌گويد: «قصدي براي تغيير اين مسئله نداريم. تا مادامي که ايران به يک دموکراسي قابل احترام تبديل نشود!» علاوه بر اين، او درباره نوع رابطه‌اي که مجدداً بين اتاوا - تهران برقرار خواهد شد، اظهار نظري نکرد اما تصريح کرد که بازگشايي سفارت کانادا اولين قدم نخواهد بود. كانادا همان كاناداي قبلي است؛ فقط تصميم گرفته در پسابرجام، مذاكره و مصادره را همزمان پيش ببرد. هم ژست مذاكره و تعامل بگيرد و توپ تقصير چالش‌ها و اختلافات را به زمين ايران بيندازد و هم منافع خود را بجويد و منافع ايران را زير سؤال ببرد و وقتي در مقابلش، كساني نيستند كه با رسيدن خبر مصادره‌ 13 ميليون دلاري، از پاي ميز مذاكره برخيزند، چرا كانادا مصادره و مذاكره را همزمان پيش نبرد؟ وقتي غربي‌ها مذاكره مي‌كنند؛ دولت ما هم مذاكره مي‌كند. وقتي غربي‌ها مصادره مي‌كنند، دولت ما مي‌پرسد چرا باز هم مذاكره نكنيم؟

*روزنامه جوان