چرا سرمایه‌گذاران خارجی از بورس ایران گریزان هستند؟ +نمودار

باشگاه خبرنگاران جوان: پایگاه اینترنتی المانیتور در گزارشی تحلیلی نوشت: طبق اعلام گزارش سرمایه‌گذاری کنفرانس سازمان ملل متحد درمورد "تجارت و توسعه سال 2015،" ایران در یافتن سرمایه‌گذاری‌های مستقیم خارجی در سال 2014 با مشکلات جدی مواجه بود. طبق اعلام این گزارش، سرمایه‌گذاری‌های خارجی در ایران یک سوم کاهش یافت و در مقابل سرمایه‌گذاری از ایران در خارج از کشور با سه برابر افزایش روبرو شد. بررسی اعداد و ارقام نشان می‌دهد ایران در سال 2014 پذیرای حدود 2.1 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی بود و در مقابل 600 میلیون دلار را به دلیل سرمایه‌گذاری تجار و بازرگانان در خارج از کشور از دست داد. با مقایسه این آمار و استاندارهای جهانی، نتایج به دست آمده برای ایران ناامیدکننده است. مهمترین موانع بر سر راه ورود سرمایه‌های خارجی به بازارهای سرمایه ایران را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد: مشکلات داخلی و مشکلات خارجی. کارشناسان بازار سرمایه ایران معتقدند مشکل اصلی، فقدان یک چشم‌انداز روشن برای چگونگی توسعه و گسترش بازار بدهی در برنامه پنج ساله ششم جمهوری اسلامی ایران (2016 تا 2021) است. این برنامه پنج ساله (1395 تا 1400) از سوی سازمان مدیریت و برنامه تدوین شده است. صدور صکوک اسلامی در هر دو دولت قبلی و کنونی ایران صرفا به معنی حمایت از سازمان‌های دولتی ایران بود که در معرض آسیب مشکلات نقدینگی قرار دارند. به این ترتیب، خرید و فروش وام هرگز موجب نشد تمرکز مالی از روی بانک‌ها به سمت بازار سرمایه جابه‌جا شود. جدول زیر نشان‌دهنده حجم سرمایه‌گذاری‌های خارجی در بازار سرمایه ایران بر حسب میلیارد ریال است: اهمیت دارا بودن بازارهای بدهی عمیق و متنوع نباید دست‌کم گرفته شود. این موضوع می‌تواند تا حد زیادی به جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی سرعت ببخشد و درنتیجه، بازار سهام از آن نفع می‌برد. علاوه بر این، جذب سرمایه‌های خارجی می‌تواند یک راهکار مطمئن در زمان بروز بحران اقتصادی داخلی باشد. با این حال، در ایران توسعه بازارهای مقروض بنا بر برخی سیاست‌گذاری‌های داخلی نادیده گرفته می‌شود. سرمایه‌گذاری خارجی در بازار سهام ایران با ابهامات بسیاری مواجه است. مرکز سپرده‌گذاری اوراق بهادار ایران با ایجاد یک نهاد بانکی نگهبان، شفافیت و صحت مبادلات را برای کارگزاران بازار بورس تضمین می‌کند تا خرید و فروش سهام در چارچوبی امن و قانونی انجام شود. این اقدام از سوی یک نهاد داخلی در ایران انجام می‌شود، حال آنکه به طور معمول در دیگر نقاط جهان، تضمین امنیت مبادلات سهام از سوی شرکت‌های معتبر و سرشناس بین‌المللی صورت می‌گیرد. طبیعی است در این شرایط سرمایه‌گذاران خارجی از حضور در بازار سرمایه ایران اجتناب کنند و ترجیح دهند سرمایه‌های خود را در دیگر بازارها با ابهامات کمتر به جریان اندازند. فقدان اطلاعات و آگاهی کافی در شناخت مشتریان، یکی دیگر از مشکلات جذب سرمایه خارجی در ایران است. بسیاری از نهادهای سرمایه‌گذاری هنگام اقدام برای دریافت مجوز سهام، با خطوط قرمز متعددی مواجه می‌شوند. این خطوط قرمز از سوی سازمان بورس و اوراق بهادار به عنوان تنها نهاد قانونی ایران در انجام امور مربوط به بازار بورس، تعیین شده است. قوانین اعمال شده بر پایه قانون مبارزه با پولشویی تدوین شده در سال 2008 اجرایی می‌شود. گذشتن از این مراحل و کاغذبازی‌های متداول در آن، بسیار زمان‌بر است و احتمالا به دلیل ناآشنایی متقاضیان خارجی با اسناد و مدارک موجود در بورس ایران است که آنها را از ورود به آن منصرف می‌کند. روند کُند بررسی سوابق کیفری صادرکنندگان چک برای کسانیکه خواستار آغاز دریافت مجوز سهام هستند نیز به مشکلات یاد شده اضافه می‌شود. غیرشفاف بودن و وجود تناقض در آمار و اطلاعات منتشر شده از سوی شرکت‌های حاضر در بورس، پاشنه آشیل دیگری در ناکامی ایران برای جذب سرمایه‌های خارجی است. در مدت اعمال تحریم‌های اقتصادی، بسیاری از شرکت‌های ایرانی از پیروی استانداردهای جهانی در ارائه امار و ارقام سرباز زدند. مشکل بعدی آئین نامه بورس تهران است. در شرایط کنونی، مالکیت غیراستراتژیک بیش از 10 درصد سهام از هر شرکت ممنوع اعلام شده است. علاوه بر آن بازار بورس تهران از مشکل پایین بودن میانگین نسبت شناور نقدینگی رنج می‌برد، درحالیکه حتی در حجم نقدینگی پایه هر شرکت نیز محدودیت‌هایی وجود دارد. معیار مورد استفاده برای تعیین ارزش هر سهم به حد نصاب سهام و حجم داد و ستد روزانه بستگی دارد. در داد و ستدهای روزانه نیز هر سهم نمی‌تواند بیش از 5 درصد سود یا زیان کند. وقتی سری به صفحات آنلاین بازار بورس تهران و یا شرکت‌های حاضر در آن می‌زنید، متوجه خواهید شد فاقد پلتفورم انگلیسی مناسب و قوی هستند. المانیتور در ادامه نوشت: ایراد دیگری که به بورس ایران وارد است، فقدان طبقه‌بندی صحیح حوزه‌های کاری است. به عنوان مثال، "نزدک،" به عنوان بزرگ‌ترین بازار معامله الکترونیک سهام در آمریکا، میزبان 1800 شرکت است. این حجم 3 برابر بیشتر از شرکت‌های حاضر در بورس تهران است. بازار مزدک با این تعداد از شرکت‌های فعال فقط به 10 قسمت متنوع تقسیم شده است، حال آنکه این آمار برای بازار بورس تهران 30 قسمت مختلف است. این موضوع برای سرمایه‌گذاران خارجی گیج‌کننده است به ویژه آنکه سرمایه در گردش بازار بورس تهران، کمتر از یک درصد از سرمایه در گردش نزدک است. حجم سرمایه‌گذاری نقدینگی موجود در بازار بورس تهران در بخش‌های مختلف اقتصادی به شرح زیر است: در بررسی مشکلات خارجی نیز، مشکلات متعددی بر سر راه سرمایه‌گذاران وجود دارد. موانع محدودکننده بسیاری وجود دارد که مانع از فعالیت بدون دردسر سرمایه‌گذاران خارجی در بازار بورس ایران می‌شود. در صدر این مشکلات تحریم‌های اقتصادی آمریکا قرار دارد. امضای توافق هسته‌ای نیز موجب نشد آمریکا تحریم‌های اعمال شده علیه ایران را لغو کند. تحریم در بخش بانکداری مهمترین عامل بازدارنده تعامل این کشور با شرکای خارجی است. مشکل بعدی، تحریم دفتر خزانه داری آمریکا در بخش کنترل دارایی‌های خارجی است که مانع از انجام تبادلات تجاری ایران با دلار می‌شود. تبلیغات منفی لابی‌های ضد ایرانی که این کشور را مجاز به در اختیار داشتن دانش هسته‌ای نمی‌دانند را نیز باید به فهرست مشکلات بازار سرمایه ایران اضافه کرد. باوجود اینکه ایران یکی از بازارهای توسعه یافته و پرسود در منطقه خاورمیانه است؛ این لابی‌ها تلاش می‌کنند سرمایه‌گذاران خارجی را از ورود به آن برحذر کنند. المانیتور در پایان نوشت: مشکلات یاد شده فقط بخشی از دلایلی هستند که موجب شده است ایران از لحاظ قبول سرمایه‌های خارجی در رتبه 118 جهان قرار بگیرد. ورود سرمایه‌های خارجی به ایران، انقلابی در اقتصاد این کشور و پیشرفت شاخص‌های تجاری آن بوجود می‌آود.