آیا عربستان آماده واگذاری امتیازات اساسی است؟

خبرگزاری تسنیم: سیگنال‌های بحران‌های منطقه‌ای نشان می‌دهد سعودی ها در پی بن‌بست اقدامات نظامی، مواضع متناقضی در رابطه با کاستن از سقف مطالبات حداکثری خود برای رسیدن به حل بحران ها مطرح می‌کنند. به گزارش پایگاه خبری العهد، تزلزل عملکرد عربستان سعودی اخیرا به نکته قابل توجهی تبدیل شده است. علاوه بر عقب‌نشینی‌های متوالی عربستان در خصوص پرونده‌های یمن و سوریه به ویژه در محافل سیاسی و مذاکرات انجام شده، اظهارات متناقضی مطرح می‌شود که سقف سعودی ها را بالا و پایین می‌کند. تمام این اتفاقات در شرایطی رخ می‌دهد که نیروهای مقاومت در تقابل با تکفیری‌ها در سوریه و عراق به پیشروی‌های قابل توجهی دست پیدا کرده‌اند. عقب‌نشینی سعودی‌ها تنها در چارچوب کمیته‌های وابسته به آن که به نیابت از مخالفان وابسته به ریاض در یمن و سوریه تشکیل شده، محدود نمی‌شود؛ بلکه به سطح قله حاکمیت در خاندان حاکم عربستان نیز رسیده است. در همین چارچوب اختلافات بین دو شاخه پادشاهی یعنی ولیعهد و جانشین ولیعهد ادامه پیدا کرده است. در ابعاد میدانی ارتش عراق و نیروهای مردمی پیشروی‌های خود را برای آزادسازی فلوجه به عنوان یکی از مراکز اصلی استقرار داعش در استان الانبار در غرب عراق ادامه می‌دهند. ارتش سوریه و متحدانش نیز عملیات نظامی خود را برای آزادسازی شهر الرقه پایتخت خودخوانده گروه تروریستی تکفیری داعش در استان الرقه واقع در شمال سوریه در 160 کیلومتری شرق شهر حلب دنبال می‌کنند. در یمن نیز ارتش و جنبش مردمی انصار الله در برابر تجاوزات سعودی‌ها ایستاده و موشک‌های بالستیک را به مواضع سودی شلیک می‌کنند. تازه‌ترین این موشک‌ها چند روز پیش شلیک ‌شده و یک موقعیت نظامی سعودی در نجران را هدف قرار داد. اذعان ریاض به شکست در جنگ یمن به این واقعیت‌ها باید پژوهشی که یکی از افسران ارشد وزارت دفاع عربستان سعودی تهیه کرده و مجتهد فعال افشاگر شد و آن را فاش کرده نیز اضافه کرد، این پژوهش در رابطه با عملکرد نیروهای نظامی عربستان طی مدت تجاوز به یمن است. در این گزارش که برخی، آن را به گزارش کمیته وینوگراد رژیم صهیونیستی در پی شکست در جنگ 33 روزه در جنوب لبنان شبیه می‌دانند، آمده است که ارتش عربستان عزم و اعتقاد جدی برای مبارزه نداشته و در زمینه آموزش و تمرین کاملاً ضعیف عمل می‌کند. براساس این گزارش روحیه ارتش بسیار پایین بوده و آمادگی مبارزاتی پایین و عملکرد اطلاعاتی ضعیفی دارد. این گزارش می‌افزاید که ارتش عربستان در سطح فرماندهی و تسلط بر نیروها نیز با مشکلات عمده‌ای مواجه است. نتایج این مطالعه در زمینه تجاوز به یمن مصیبت‌بار توصیف شده است، در حالی که تنها از میان ارتش اسرائیل بدون در نظر گرفتن سایر نیروهای ائتلاف بالغ بر 10 هزار نفر کشته و زخمی شدند. ارتش عربستان در این حملات 1200 تانک و خودروی زرهی و خودروی سبک خود را از دست داده و این خودروها به صورت کامل یا جزئی تخریب شده اند. عربستان همچنین 5 جنگنده خود را نیز از دست داده است. پشت پرده مذاکرات در ابعاد سیاسی عربستان و ابزارهای آن در سوریه و یمن و عراق امتیازات اساسی را واگذار کردند. استعفای مذاکره‌کننده ارشد مخالفان وابسته به ریاض در مذاکرات ژنو و محمد علوش نماینده جماعت جیش الاسلام مورد حمایت عربستان، خارج از چارچوب خودکامگی‌هایی بود که عربستان در عرصه سوریه از خود نشان می‌داد. استعفای علوش می‌تواند نشان دهنده آغاز آمادگی عربستان برای پیشبرد روند سیاسی جهت حل مسالمت‌آمیز بحران سوریه باشد. به این ترتیب امروز در محافل مخالفان سیاسی صحبت از تجدیدنظر در تشکیلات هیئت معارضان مطرح است، به ویژه بعد از آن که بسیاری از دولت‌های بزرگ و کوچک منطقه‌ای نسبت به مشارکت تروریست‌ها در مذاکرات سازش اعتراض دارند. همچنین مخالفان وابسته به ریاض در یمن نیز در مذاکرات انجام شده در کویت امتیازات زیادی را واگذار کردند. بعد از چندین هفته از مذاکرات با مانع‌تراشی ها انجام شده در مسیر رسیدن به مقدمات مشترک جهت توافق سیاسی، هیئت مورد حمایت ریاض سقف مطالبات خود را پایین آورده و بسیاری از تلاش‌هایش برای مانع‌تراشی در روند مذاکرات را متوقف کرده است. مخالفان وابسته به ریاض متاثر از تحولات میدانی و برای عمل به دستورات واضح سعودی‌ها موافقت خود را با پیشنهادات مطرح شده در زمینه حل بحران موجود اعلام کردند. پیشنهاداتی که برای اولین بار و بعد از دو ماه سهل انگاری و تلاش برای به تعطیلی کشاندن مذاکرات، به صورت جدی بین دو گروه مذاکره‌کننده مطرح شده است. پیشنهادات مربوط به راه‌حل بحران یمن شامل انتقال اختیارات عبده ربه منصور هادی رئیس‌جمهور مستعفی و برکناری علی محسن الاحمر معاون وی و تشکیل دولت توافقی و تشکیل کمیته بی‌طرف نظامی ناظر بر اجرای اقدامات لجستیک است که تمامی این موارد دستاوردهایی برای انصار الله و متحدانش به شمار می‌رود. کنار گذاشتن هادی و معاون وی و تشکیل دولت توافقی مطالباتی بود که هیئت ملی یمن از آغاز مذاکرات آن را مطرح کرده بودند. به این ترتیب سیر درگیری‌های میدانی بر روند مذاکرات تأثیر گذاشته است. محمد بن نایف ولیعهد عربستان و وزیر کشور سکان‌دار روند عقب‌نشینی‌های دیپلماتیک عربستان است و این اقدامات را استراتژیک توصیف می‌کند. وی در سخنانی در حاشیه نشست مشورتی سران کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس که پنجشنبه در شهر جده برگزار شد، اذعان کرد که تجاوز عربستان به یمن موسوم به توفان قاطعیت از حد پیش‌بینی ها خارج شده، چرا که دولت‌های عضو ائتلاف به مأموریت‌های واگذار شده به آنها عمل نکردند. در سوریه بن نایف سخت‌گیرتر از عملکرد عربستان بود. این مرد که در رقابت برای اثبات خود در برابر ارباب آمریکایی بر ضد محمد بن سلمان فرزند پادشاه و جانشین ولیعهد قرارداشت، خواستار تجدید نظر در سیاست‌های عربستان در منطقه و ارائه امتیازات دردناک از سوی این کشور بود. وی در این زمینه گفت: پیش بینی می‌شد دولت اسد با کمک ترکیه و آمریکا فروپاشی کند و ما محاسبات زیادی را بر روی این پیش‌بینی‌های قطعی انجام داده بودیم. اما این وعده‌ها محقق نشد. متأسفانه جهان عربی در دو سال گذشته چالش‌ها و بحران‌های زیادی را شاهد بوده است ، تمامی این مسائل ما را مشغول می‌کند که در سیاست‌ها و محاسبات خود تجدیدنظر کنیم و اگر نیاز باشد در صورتی که به دنبال کشاندن جهان عرب به ساحل امنیت و نجات دادن آن از درگیری‌ها و واگرایی هستیم، امتیازات واقعی و دردناکی را در تمامی پرونده‌هایی که نام بردیم، واگذار کنیم. اظهارات بن نایف بلافاصله و دقایقی بعد از اقدام روزنامه‌های بزرگ عربستان برای انتشار آن، از صفحات اینترنتی حذف شد. اما پیام این اظهارات به طرف‌های داخلی و خارجی مخابره شد. این پیام به ویژه به واشنگتن رسید که با نزدیک شدن به پایان ریاست جمهوری باراک اوباما در آستانه مرحله جدیدی قرار گرفته است. در همین رابطه برخی رسانه‌ها چهارشنبه گذشته خبری منتسب به حسین امیرعبداللهیان معاون وزیر خارجه ایران در امور عربی و آفریقایی منتشر کردند. این خبر نشان می‌داد که یک میانجی سعودی که خواستار کمک ایران در رسیدن به راه‌حل سیاسی یمن بود، به تهران سفر کرده است. البته این خبر پنجشنبه بعد از اینکه در بسیاری از شبکه‌های ماهواره‌ای منتشر شد ، تکذیب شد. صرف نظر از مطالبی که به امیر عبداللهیان نسبت داده می‌شود، تعدادی از میان جی های عربی و اروپایی در حال حاضر در دو خط فعال هستند. اول خط بحران دیپلماتیک بین تهران و ریاض و دوم خط پرونده‌های فراوان و متداخل بین دو کشور که اولین آنها یمن نبوده و آخرین آن نیز سوریه نخواهد بود. آیا زمان آن فرا رسیده که عربستان از درخت منطقه پایین بیاید؟