متولی آسیب‌های اجتماعی دختران جوان کیست؟

باشگاه خبرنگاران: برای زن بی‌سرپرست یا بد سرپرست که بار زندگی خانواری را به دوش می‌کشد یا کودکی که به جای بازی در خانه سر چهارراه فال می‌فروشد یا اسپند دود می‌کند و... برایش فرقی نمی‌کند نام حوزه‌ای که می‌خواهد حمایتش کند، بهزیستی باشد یا کمیته امداد یا هر سازمان حمایت‌کننده دیگری... برای او تنها این مهم است که کدام یک از اینها می‌تواند بار سنگین زندگی که کمرش را خم کرده سبک کند و رضایت‌ نسبی‌اش را برآورده سازد. او نه کاری به ادغام دارد نه توجهی به تفکیک و نه هیچ چیز دیگر اینها برای او نان شب نمی‌شود. او با این ادبیات بیگانه است و درد زندگی بر او چنان چیره شده که نه اسم می‌شناسد و نه رسم؛ او تنها یک چیز می‌خواهد "حمایت". هفته پیش معاون ساماندهی امور جوانان وزارت ورزش و جوانان خبر داده بود که براساس تصمیم شورای اجتماعی کشور، این معاونت متولی اصلی آسیب‌های اجتماعی دختران خواهد بود. اما این گفته پس از مدت کوتاهی از سوی معاون رئیس‌جمهوری در امور زنان و خانواده رد و عنوان شد قرار است برای کاهش آسیب‌های اجتماعی تقسیم کار ملی انجام شود و تصمیم این شورا در این‌باره هنوز نهایی نشده است. طرح این موضوع از سوی شهیندخت مولاوردی، معاون رئیس‌جمهوری در امور زنان و خانواده این شائبه را مطرح کرد که معاونت زنان خود در پی تولیت بحث آسیب‌های اجتماعی دختران است، شائبه‌ای که به نظر می‌رسد منطقی نیست چراکه معاونت زنان و خانواده ریاست‌جمهوری تنها در بحث‌های سیاستگذاری و مواردی مثل امضای تفاهمنامه‌ها ورود می‌کند در امور اجرایی دخالتی ندارد و قطعا امور اجرایی مثل ساماندهی آسیب دختران باید در حوزه کاری وزارتخانه‌ها تعریف شود، بر این اساس اگر قرار است فعالیت اجرایی در حوزه دختران آسیب‌دیده از سوی این معاونت انجام شود قطعا با هماهنگی نهادی است که مسئولیت اجرایی این موضوع را به عهده خواهد گرفت. سال‌هاست مساله آسیب‌های اجتماعی در کشور به موضوعی جدی تبدیل شده در حال حاضر سازمان بهزیستی و وزارت کشور فعالیت‌های پراکنده‌ای را در حوزه آسیب‌های اجتماعی انجام می‌دهند اما هنوز متولی اصلی در این بخش تعریف نشده و به اعتقاد برخی کارشناسان همین موضوع عملکرد‌ها را در این حوزه پراکنده، غیرمتمرکز و در نتیجه بی‌تاثیر کرده است. چندی پیش و برای کاهش بی‌برنامگی‌ها در حوزه آسیب‌های اجتماعی شورای اجتماعی دولت، اقدام به تقسیم کار ملی کرد و بر این اساس22 دستگاه متولی رفع آسیب‌های اجتماعی در کشور معرفی شدند. با این حال به گفته معاون رئیس‌جمهوری در امور زنان و خانواده این تکلیف‌ها و مسئولیت‌ها هنوز نهایی و ابلاغ نشده است. متاسفانه امروز آسیب‌های اجتماعی بیش از گذشته زنان را تهدید می‌کنند؛ از فقر گرفته تا فحشا، از اعتیاد تا بیماری‌هایی مثل ایدز هر روز زنان بیشتری را درگیر خود می‌کنند. سیاوش شهریور، مدیرکل امور فرهنگی و اجتماعی استانداری تهران چندی پیش اعلام کرده بود 70 درصد آسیب‌های اجتماعی زنان و دختران مربوط به تکدی‌گری و اعتیاد است. اما به گفته علی‌اکبر اسکندری روان‌شناس و مشاور خانواده، بحران هویت و همچنین موضوعاتی چون فقدان نشاط اجتماعی از موارد مهمی است که امروز در میان دختران جوان شایع است اما تحقیقات کمی روی آن صورت گرفته است. با توجه به مهم بودن این مسئله در کشور همه‌ی سازمان‌ها و ارگان‌هایی که وظیفه حمایت از قشرهای آسیب‌پذیر و سامان بخشی به آسیب‌های اجتماعی را دارند، باید آستین بالا زده و با هم قراری بگذارند تا با توجه به امکانات خود به جامعه هدف‌شان کمک کنند، در مراحل بعد هر کدام باید براساس تخصص، برنامه‌ها و ابزارهای تعریف شده خودشان پیش بروند نه اینکه در کار هم سرک کشیده و کار را زخمی کنند و بعد هم رها‌یش کرده و جامعه بماند و این همه آسیب اجتماعی. در این راستا حسینعلی حاجی دلیگانی نماینده مجلس دهم معتقد است که باید در این مسئله کار کارشناسی صورت بگیرد و فصول مشترک و متمایز بهزیستی و کمیته امداد مشخص شود و اگر لازم بود در مواردی که همپوشانی وجود دارد تفکیک صورت گیرد. کمی عقب‌تر برمی‌گردیم تا نگاهی به پرونده عملکرد دو حوزه عریض و طویل کمیته امداد متولی پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی و بهزیستی متولی حمایت از افراد آسیب دیده در ارائه خدمات به جامعه هدف بیندازیم. به طور مثال یکی از مسائلی که همیشه مدنظر مسئولان و مردم قرار دارد بحث پرداختن به برخی از آسیب‌های اجتماعی مثل تکدی‌گری است که 12 دستگاه متولی در این زمینه وجود دارد ولی به دلیل پراکندگی نهاد‌ها و شفاف نبودن وظایف آنها هر کدام کار را بر عهده دیگری گذاشته و تا امروز ما شاهد بروز و رواج گسترده آسیب‌های اجتماعی بویژه در این زمینه هستیم که نه تنها کاهش نیافته بلکه روز به روز از حاشیه شهرها به داخل آنها گسترش می‌یابد. از طرفی با وجود اینکه سال‌هاست جامعه با این نوع آسیب‌ها دست به گریبان است اما آمار مشخص و دقیقی در این زمینه وجود ندارد، اگرکمی منصف باشیم می‌دانیم که رفع مشکلات و آسیب‌های اجتماعی نیاز به یک بودجه هنگفت و امکانات زیاد دارد که با توجه به بودجه این دو حوزه کار کمی دشوار می‌شود و این را هم می‌دانیم که با توجه به وضعیت موجود این دو دستگاه متولی تاکنون خدمات خوبی ارائه دادند ولی بالاخره چه؟ اینکه مشکلات را به کمبود بودجه و اعتبار و امکانات حواله دهیم شایسته نیست بویژه درباره جامعه هدف، به نظر می‌رسد با یک مدیریت واحد و برنامه ریزی منسجم می‌توان با همین بودجه نیز بسیاری از آسیب‌ها را مدیریت کرد. نکته‌ای که باید به آن توجه داشت این است که بلاتکلیفی وظایف این دو متولی مزید برعلت شده و کار را پیچیده‌تر کرده است، در حالی‌که رئیس سازمان بهزیستی کشور از رصد آسیب‌های اجتماعی خبر می‌دهد و رئیس کمیته امداد به زنانه شدن فقر هشدار می‌دهد به دنبال این اتفاق تلخ باید به فکر بود تا بیش از این جامعه با انواع آسیب‌ها درگیر نباشد. معاونت زنان یا وزارت کشور؛ متولی آسیب‌های اجتماعی دختران جوان کیست؟ پیشنهادی که چندی پیش از سوی اعضای کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی مطرح شده در حالی کلید خورد که پرویز فتاح رئیس کمیته امداد امام خمینی(ره) با ارائه گزارشی از وضعیت موجود این کمیته در کمیسیون برنامه و بودجه گفت که در حال حاضر 4 میلیون نفر تحت پوشش کمیته امداد و 2 میلیون نفر هم به صورت موردی کمک دریافت می‌کنند، وی معتقد است که باید به سمتی برویم که جامعه هدف را تحت پوشش خدمات تأمین اجتماعی قرار دهیم که آنها نیز بتوانند از حق بازنشستگی برخوردار باشند. در این راستا زهرا ساعی مشاور استاندار تهران در امور بانوان در گفتگو با باشگاه خبرنگاران جوان با اشاره به اینکه دامنه مشکلات زنان آسیب‌دیده وسیع است، اظهار کرد: در راستای رفع مشکلات این دسته از زنان از سه مرکز مشاوره زنان آسیب‌دیده که وابسته به دانشگاه علوم پزشکی است بازدید کردیم و توانستیم به خوبی ورود پیدا کنیم و از آنجایی که تاکید استاندار بر استقرار قرارگاه آسیب‌های اجتماعی است، این طرح با کمک شهرداری به تصویب شورای اجتماعی کشور رسیده است. وی افزود: امیدواریم با همکاری دستگاه‌های اجرایی بتوانیم در حوزه زنان تدابیر خوبی را بیندیشیم. ساعی اضافه کرد: از جمله اقداماتی که تاکنون صورت گرفته مشاوره روان پزشکی، چکاب ماهیانه بهداشتی و مشاوره‌های گروهی برای افرادی است که به این مراکز مراجعه کرده‌اند اما باید گفت این امکانات موجود کافی نیست. مشاور استاندار در امور بانوان با بیان اینکه مهم‌ترین دغدغه‌ برای این گروه از زنان مسائل اقتصادی، معیشتی و فرهنگی است، تصریح کرد: باید با یک وحدت به این موضوع نگریسته شود تا زنان آسیب پذیر هم بتوانند در این قرارگاه تحت پوشش قرار بگیرند. ساعی خاطر نشان کرد: با توجه به اینکه مسائل و مشکلات زنان آسیب دیده روزبه ‌روز بیشتر می‌شود اقدامات جزیره‌ای مشکلی را رفع نخواهد کرد و در این زمینه نیازمند همکاری بیشتر دستگاه های مسئول هستیم. مشاور استاندار تهران در امور بانوان در پایان گفت: با حکم وزیر کشور مدیران بانوان استانداری عضو شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر استان شده‌اند و می‌توانند مسائل زنان معتاد استان که قطعا مصوباتی را هم در پی دارد ،بررسی کنند که درحال حاضر هم مشغول تکمیل ظرفیت و ساماندهی زنان آسیب ‌‌‌پذیر استان هستیم . با این اوصاف باید قبول کنیم که امروزه یکی از دلایل رشد آسیب‌های اجتماعی همین پراکندگی دستگاه‌های متولی است که موجب شده چرخه کار بدرستی نچرخد. سازمان بهزیستی و کمیته امداد امام خمینی(ره) شباهت‌های زیادی در ارائه خدمات به جامعه هدف دارند و این امر موجب شده وظایف هر کدام کاملاً مشخص نشود و خروجی کار آنها در هاله‌ای از ابهام باشد.