پیام های اجمالی شکست عارف

علی لاریجانی در جلسه علنی امروز (یکشنبه) مجلس شورای اسلامی با 173 رأی از مجموع 281 رأی مأخوذه به‌عنوان رئیس موقت مجلس دهم انتخاب شد و عارف دیگر کاندیدای ریاست موقت توانست 103 رأی را به خود اختصاص دهد. اما تحلیل وضعیت پیش آمده چیست؟ اصلاح طلبان تا دیروز حداکثر 25 رای را برای پیروزی در انتخابات رییس مجلس لازم می‌دیدند و این عدد امروز به 70 رسید و این یعنی اشتباه محاسباتی و خطای برآوردی در مقیاس وسیع. عارف مجددا قربانی بازی قدرت شد و این مساله ای نبود که خاتمی و هاشمی حدسش را نزده باشند . حالا باید دید عارف در ادامه مسیر بازهم با این طناب پوسیده به چاه خواهد افتاد یا نه. ترکیب جدید مجلس به هیچ وجه نمایشی از ثبات برای دو طرف منازعه ندارد و این یعنی امکان ریزش رای برای هر دو طرف محتمل است با این تفاوت که تا امروز کفه اصولگرایان سنگین تر بوده و شیب مثبت به نفع آن ها تعریف شده است. اصلاح‌طلبان نشان دادند همچون گذشته ورود به هر رقابت و موضوعی را از دریچه ژورنالیستی و تبلیغاتی دنبال کرده و همین مساله در تبدیل تبلیغاتشان به وهم، نقش اساسی ای ایفا کرده است. حیثیتی کردن مساله انتخاب رئیس مجلس بزرگترین اشتباهی بود که اصلاح طلبان دچارآن شدند.اصلاح طلبان گویا از فردای انتخابات غافل بودند. میزان رای عارف بیانگر آن است که کاندیداهای اعتدالیون رویه ای جدای از اصلاح طلبان برگزیده‌اند و عملا شکاف قابل پیش بینی در ائتلاف آنان ظهور وبروز یافته است. پیام دیگر این انتخابات آن است که مستقل ها از رنگ خاکستری برون آمده و گرایش آتی خود را تا حد زیادی نشان دادند. نتیجه انتخابات امروز نشان داد که فراکسیون امید در همین ابتدای امر با شکاف قابل ملاحظه ای مواجه بوده و باید چالش های بزرگی را در 4 سال آینده در درون این فراکسیون شاهد بود. نتیجه رای گیری و ترکیب آرا بار دیگر نشان داد که رویکردها و تحلیل‌های صرفا «مرکز گرا» همواره با انحراف تحلیلی و محاسباتی همراه است. تحلیل‌هایی که معتقد بودند پیروزی اصلاح‌طلبان در انتخابات تهران برابر با کل کشور است، اکنون ناکارآمدی خود را در همین آغاز راه مجلس نشان دادند. نخبگان اصلاح‌طلب ما هیچگاه درک درستی نداشتند که چه زمان موعد تحکیم و تثبیت دستاوردها است و چه زمان موعد پیش‌روی و فزون‌خواهی. نتیجه آنکه بار دیگر غره از گشایش‌ 7 اسفند در تهران در دام فزون‌خواهی مخاطره‌آمیز و پرآسیب افتاده‌اند. عارف به نمایندگی از اصلاح طلبان نتوانست جایگاه نهادی ریاست قوه مقننه را از آن خود کند و احتمالا برترین موقعیتی وی در مجلس دهم تنها به ریاست فراکسیون امید خلاصه شود. در چنین شرایطی گمانه زنی ها در مورد شیوه حضور اصلاح طلبان در 96 که اکنون فاقد هر نوع موقعیت رسمی ساختاری در حاکمیت هستند اندکی متفاوت خواهد شد. اصلاح طلبان اکنون قدرت نظارتی ریاست مجلس را از دست داده‌اند و در صورتی که دولت نتواند یا نخواهد منافع آنها را تامین کند، ممکن است تا بار دیگر کاندیداتوری عارف را در 96 مطرح کنند. به نظر می‌رسد چشم دوختن محمدرضا عارف به انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۴۰۰ و سودای عقب نماندن او به لحاظ سرمایه اجتماعی از چهره‌هایی چون محمدجواد ظریف و اسحاق جهانگیری او و اطرافیانش را نسبت به هشدارها کر و کور کرده است. سایر نخبگان اصلاح‌‌طلب نیز ترجیح می‌دهند عافیت‌ پیشه کرده و برای پرهیز از هرگونه سایش با افکار عمومی موضعی صریح که عارف را از این اقدام پرریسک و بی‌حاصل بر حذر دارد اتخاذ ننمایند. اصلاح‌طلبان هنوز پس از دو دهه آنگونه که باید و شاید ساخت قدرت در ایران را درک نکرده و موازنه قوا را نیز نمی‌فهمند. به نظر می‌رسد لاریجانی از هم اکنون با احتیاط بیشتری در تعامل با اصلاح طلبان و اعتدالیونی گام بردارد که گمان می‌کرد ریاست مجلس وی را تضمین خواهند کرد. لاریجانی که اکنون معتقد است ریاست را نه در یک معامله پایا پای که در جریان رقابتی به دست آورده است که در آن مدیون کسی نیست، طبعا جایگاهی ویژه برای خود در مناسبات مجلس قائل خواهد بود. این موضوع شاید سبب بیشتر نزدیک شدن لاریجانی به برخی طیفهای اصولگرا شود.