آمار ازدواج؛ هر روز بد‌تر از دیروز

روزنامه صبح نو: نخستین بار نیست که مسوولان در رسانه‌ها از کاهش آمار ازدواج صحبت می‌کنند. این پنجمین سال پیاپی است که آمار ازدواج آب می‌رود. از سال ۸۶ تا ۸۹ همواره شاهد افزایش آمار ازدواج بودیم و در آستانه ثبت رکورد ۹۰۰ هزار ازدواج در سال؛ اما از سال ۸۹ تا امروز ورق برگشت و هر سال با کاهش ثبت ازدواج‌ها روبهروییم و حالا بعد از ۵ سال نزدیک به ۲۲۰ هزار ازدواج کاسته شده و به رقم ۶۸۰ هزار ازدواج در سال رسیده است؛ اما در روزهایی که ظاهراً دستگاههای گوناگون مردم را به ازدواج ترغیب می‌کنند، چرا باید نرخ ازدواج دچار کاهش شود؟ چرا جوانان دست و دلشان به ازدواج نمی‌رود؟ وام ازدواج چه بخشی از هزینه های ازدواج را به دوش می‌کشد؟ بیلبوردهای شهر و تریبونهای رسمی همگی در حال تبلیغ ازدواجاند ولی گویا غیر از این تبلیغ‌ها اتفاق دیگری برای ترغیب جوانان رخ نمی‌دهد. چند وقتی است که مجلس هوس کرده بعد از چند سال، وام ازدواج را از سه میلیون تومان به ده میلیون تومان افزایش دهد ولی با تصویب افزایش وام ازدواج صدای خیلی از مسوولان دولتی و بانکی بلند شد و مدعی شدند پولی برای اعطای وام ندارند؛ اما برای گرفتن همین وام سه میلیونی راه دشواری جلو پای جوانان گذاشتهاند و صف بلندی از متقاضیان وام ازدواج قرار دارد. قیمت‌ها در این چند سال منتظر مصوبه مجلس نماندهاند و حالا ساده‌ترین جهیزیه نزدیک به ۱۵ میلیون تومان هزینه داشته و این رقم برای یک جهیزیه متوسط به رقم ۲۵ تا ۳۰ میلیون تومان هم خواهد رسید. اجاره کوچک‌ترین خانه در جنوبی‌ترین قسمت پایتخت هم حداقل ۲۰ میلیون تومان پول پیش لازم دارد. اگر یک مراسم ازدواج هم بخواهید بگیرید باید ۱۰ میلیون تومانی هزینه کنید و این یعنی به عبارت ساده‌تر ازدواج روی کاغذ بدون داشتن ۵۰ میلیون تومان شدنی نیست! اما هنوز بانکهای ما در اعطای وام ۱۰ میلیون تومانی دچار شک و تردیدند. بازار کار هم روی خوشی به داماد‌ها نشان نمی‌دهد. تورم دست از سر اقتصاد کشور برداشته ولی رکورد از طرف دیگر به جان اقتصاد افتاده تا خبری از رونق و اشتغال نباشد. امید برای ازدواج کمتر شده است خیلی‌ها آقای حسین باهر را به عنوان کار‌شناس برنامههای تلویزیونی می‌شناسند. او جامعه‌شناسی است که ریشه کاهش ازدواج را در مسائل اقتصادی و حتی سیاسی دانسته و به ما می‌گوید: «اوایل دوره دولت فعلی صحبت از امید به میان آمد و جوانان زیادی به آینده امیدوار شدند. حتی برخی روند سیاسی و تحولات هستهای را عامل رونق امید در جامعه می‌دانستند اما اتفاق خاصی در این زمینه رخ نداد و وضعیت فعلی نشان می‌دهد در داخل دچار چالش هستیم و در خارج هم اتفاق خاصی رخ نداده و جوان امروزی وقتی شرایط اقتصادی و روانی را مد نظر قرار می‌دهد، نه از تدبیر خبری است و نه از امید چیزی مانده. آمار طلاق هم اگر مورد بررسی قرار بگیرد، همین نتایج از آن حاصل می‌شود و شاهد افزایش آمار طلاق هستیم.» دکتر باهر در پاسخ به این سؤال که تا چه میزان می‌توان از اثرگذاری فاکتورهای اقتصادی در میل به ازدواج کاست، پاسخ می‌دهد: «امروز اقتصاد دچار رکود است و پسران باید توفیق داشته باشند بتوانند کار پیدا کنند، دختران هم شاید باید نگاه‌شان به ازدواج را واقعگرایانه کنند. واقعیت جامعه ما با رویای جوانان فاصله زیادی دارد و باید این فاصله را در ذهن آنان کم کنیم. امروز به رشتههای تحصیلی دانشگاه نگاه کنید. خواهید دید که اکثر رشته‌ها نیاز به استخدام دولتی و... دارند و خبری از مهارتهای کاربردی نیست. امروز وقتی من وارد دانشگاهی می‌شوم، باید به انبوهی از درخواستهای استخدام پاسخ دهم.» روابط مجازی و حقیقی احساس نیاز را کم کرده است دکتر امیرحسین بانکیپور که سابقه تالیفات و پژوهشهای زیادی در حوزه ازدواج دارد، به ما می‌گوید: «عوامل بسیار زیادی در این سال‌ها در روند ازدواج مؤثر بوده و لیست بلندی از عوامل در کاهش ازدواج‌ها موثرند. تغییر شرایط جوانان موجب شده امروزه ارتباط دختران و پسران در فضای مجازی و غیره افزایش پیدا کند و از طرفی احساس نیاز هم کاسته شده است. این یک واقعیت است که هرچه محدودیت‌ها کاسته شود میل به ازدواج بیشتر خواهد شد.» بانکیپور معتقد است که سطح توقعات جوان نیز در شرایط فعلی تغییر کرده و مسائلی چون مدرک تحصیلی، تجملات و حتی تغییر نقش زنان در فضای جامعه توانسته از آمار ازدواج بکاهد. او می‌گوید: «همه این عوامل در شتاب روند ازدواج مؤثر است و اگر هر فاکتوری را اصلاح کنیم، زمان نیاز داریم تا بر روند ازدواج اثر مثبت بگذارد.» اشتغال و اقتصاد مانع جدی ازدواج خانم لاله افتخاری، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس نیز معتقد است فرهنگ و اقتصاد دست به دست هم دادهاند تا آمار ازدواج را از نفس بیندازند. افتخاری درباره دلایل کاهش نرخ ازدواج می‌گوید: «جوانان این روز‌ها وضعیت مناسبی در دریافت وام ازدواج ندارند و دولت نیز در پیگیری این وام تعلل می‌کند. اشتغال هم روزبهروز وضعیتش نامناسب‌تر از گذشته می‌شود. مسائل فرهنگی نیز به بیمیلی به ازدواج کمک می‌کند. شبکههای اجتماعی ما امروز چه سبک زندگی را ترویج می‌کنند؟ این سبک زندگی که این روز‌ها در رسانه‌ها تبلیغ می‌شود، هیچ میلی به ازدواج نداشته و آن را یک محدودیت می‌داند.»