چه ضدآفتابی بزنیم؟ چرا، چقدر، چگونه؟

هفته نامه سلامت: از سوی دیگر، کمبود ویتامین D و انتشار برخی اخبار در مورد این موضوع که استفاده از کرم ضدآفتاب باعث کاهش میزان این ویتامین در بدن می‌شود و حتی زمینه‌ساز سرطان پوست است، باعث شده برخی افراد قید استفاده از کرم‌های ضدآفتاب را حتی در تابستان هم بزنند و به عبارتی، عطای آن را به لقایش ببخشند. با دکتر سیدمسعود داوودی، متخصص پوست و دانشیار دانشگاه علوم‌پزشکی بقیه‌ا...(عج) درباره باورهای رایج درباره ضدآفتاب‌ها گفت‌وگو کرده‌‌ایم. بسیاری از افراد معتقدند در گذشته مردم از ضدآفتاب استفاده نمی‌کردند و میزان ابتلا به سرطان پوست هم کمتر بود. به عبارتی، این باور در ذهن مردم شکل گرفته که کرم ضدآفتاب خود عامل ابتلا به سرطان است! این باور تا چه حد درست است؟ ببینید، به طور کلی، آفتاب برای سلامت بدن لازم و ضروری است. خاصیت ضدعفونی‌کنندگی دارد و در ادامه حیات موثر است اما از سوی دیگر، لایه ازن به دلیل مسائل صنعتی نسبت به گذشته نازک‌تر شده و اشعه‌های مضری که به زمین می‌رسد به نسبت بیشتر از قبل است و به همین دلیل آسیب‌های وارده به پوست افزایش یافته است، ولی در مورد این باور که ضدآفتاب خودش باعث سرطان پوست می‌شود باید بگویم این باور اشتباه از تحقیقی در استرالیا نشات گرفت. بر اساس این تحقیق، افرادی که از ضدآفتاب استفاده می‌کردند بیشتر از افرادی که از آن استفاده نمی‌کردند به سرطان پوست مبتلا می‌شدند، اما واقعیت اینجا بود که استرالیایی‌ها کرم ضدآفتاب به پوست می‌زدند و چون کرم ضدآفتاب مانع سوختگی پوست می‌شود به نسبت مدت طولانی‌تری حمام آفتاب می‌گرفتند و این کار خودش باعث افزایش احتمال ابتلا به سرطان پوست شده بود. به یاد داشته باشید حتی اگر ضدآفتاب به پوست می‌زنید نباید مدت طولانی زیر تابش نور خورشید باشید. استفاده از کرم ضدآفتاب و پوشاندن خود با لباس مناسب و کلاه و عینک، زمینه‌ساز کمبود ویتامینD در بدن نیست؟ نه، گرچه کرم ضدآفتاب جلوی رسیدن اشعه‌های مضر آفتاب را تا حدی می‌گیرد اما فیلتر صددرصد نور آفتاب نیست و به هر حال آفتاب از بخش‌هایی از پوست به بدن می‌رسد. بااین حال توصیه می‌کنیم افرادی که کمبود ویتامین D دارند یا دچار پوکی استخوان هستند، کرم ضدآفتاب نزنند و زمان‌هایی که نور خورشید شدید نیست، از منزل خارج شوند. بدترین ساعات خروج از خانه بین ساعت 10 صبح تا 4 بعد‌از‌ظهر است. بهترین زمان برای پارک و پیک‌نیک ساعت 4 به بعد عصر است. در ضمن، افرادی که کمبود ویتامینD دارند، باید زیر نظر متخصص از قرص یا آمپول ویتامین D استفاده کنند. هنگام خرید ضدآفتاب باید به چه نکته‌هایی توجه کنیم؟ اولین معیار عیار حفاظتی کرم ضدآفتاب یا SPF است. از نظر تئوری، هر چه عیار حفاظتی بالاتر باشد، بهتر است اما تجربه ثابت کرده میزان حفاظت کرم ضدآفتاب با عیار حفاظتی 30 با 100 یکسان است و در کشور ما با توجه بهآب و هوا ، SPF 30 به بالا مناسب است. استفاده از ضدآفتاب با SPF 100 را توصیه نمی‌کنم زیرا باعث احساس سنگینی و چربی پوست می‌شود و به گفته برخی افراد، حتی عرق زیر آن جمع می‌شود. نکته دوم اینکه باید به سن فردی که قرار است از ضدآفتاب استفاده کند، توجه داشت. برای کودکان و افرادی که پوست حساسی دارند، ضدآفتاب‌های فیزیکی مناسب‌تر از انواع شیمیایی است. ضدآفتاب‌های فیزیکی یا مینرال حاوی مولکول‌هایی هستند که نور خورشید را منعکس می‌کند اما رنگ سفیدی روی پوست ایجاد می‌کنند که چندان دلچسب نیست. انواع شیمیایی بی‌رنگ یا حاوی کرم‌پودر هستند. این نوع ضدآفتاب‌ها، حاوی ترکیباتی هستند که با جذب اشعه‌های مضر آفتاب و فعل و انفعالاتی که روی پوست ایجاد می‌کنند باعث ایجاد فیلتری می‌شوند که مانع عبور اشعه ماورای بنفش خورشید می‌‌شود. برخی ضدآفتاب‌ها هم مخلوط این 2 نوع هستند و موثرتر عمل می‌کنند. نکته سوم توجه به جنس پوست است. افرادی که پوست چربی دارند، باید از کرم ضدآفتاب بدون چربی استفاده کنند و افراد با پوست خشک باید کرم معمولی بزنند. حتی افرادی که می‌گویند پوست خشکی دارند ولی جوش می‌زنند باید انواع بدون چربی را انتخاب کنند. میزان استفاده چقدر باید باشد؟ برای پوست صورت یک قاشق چایخوری یا یک بند انگشت کرم ضدآفتاب کافی است و باید تمام سطح صورت، گردن، پشت گردن و لاله گوش را پوشش داد و از کلاه‌های لبه‌دار استفاده کرد. بهتر است کرم ضدآفتاب را به پوست دور چشم که حساس‌تر است، نزنید و به جای آن از کرم‌های مخصوص این ناحیه یا عینک آفتابی استاندارد استفاده کنید. چند بار در روز کرم ضدآفتاب بزنیم؟ دوام کرم ضدآفتاب روی پوست حدود 3-2 ساعت است و با تعریق و انجام ورزش آبی و نیروی جاذبه از روی پوست پاک می‌شود. اگر اهل ورزش‌های آبی و شنا هستید، بهتر است از انواعی استفاده کنید که ضدآب هستند و اصطلاحا به کرم ضدآفتاب ورزشی معروف‌اند. استفاده از نسل جدید کرم‌های ضدآفتاب که خودشان به ساخت ویتامینD در بدن کمک می‌کنند را تایید می‌کنید؟ در مورد این نوع کرم‌ها اطلاعات چندانی ندارم اما به نظر بیشتر شعار تجاری می‌رسند زیرا اگر ویتامین D به کرم اضافه شده باشد که مسلما قابل‌جذب نیست و اگر آنزیمی به آن اضافه شده باشد که سازنده ویتامین D در بدن باشد، باز هم قابل‌جذب نیست. آیا ترکیب‌هایی در کرم‌های ضدآفتاب وجود دارد که مضر باشد و هنگام خرید باید به آن توجه داشته باشیم؟ دی‌اکسید تیتانیوم از جمله ترکیبات حساسیت‌زایی است که بهتر است در کرم ضدآفتابی که می‌خریم، وجود نداشته باشد. ضدآفتاب‌هایی که ویتامینD می‌سازند! شرکت استرالیایی نکسیدوس ادعا می‌کند نوعی کرم ضدآفتاب ساخته که به ساخت ویتامین D در بدن کمک می‌کند. این ضدآفتاب از سازمان غذا و داروی آمریکا تایید گرفته و به زودی وارد بازار کانادا و آمریکا می‌شود. گروهی از محققان دانشگاه پزشکی بوستون در تحقیقی روی این کرم ضدآفتاب که به درخواست شرکت نکسیدوس انجام و مشروح آن در مجله پلاس‌وان منتشر شد، به این موضوع اشاره کردند که کرم solar D می‌تواند به تولید پیش‌نیاز ویتامین D یا d3 در بدن تا 50درصد کمک کند. البته تحقیقات دیگری در همین رابطه نشان داده حتی افرادی که مرتب از کرم ضدآفتاب استفاده می‌کنند هم دچار کمبود ویتامین D نیستند زیرا همیشه قسمت کوچکی از پوست از قلم می‌افتد و همان ناحیه کافی است تا به واسطه تابش نور خورشید، ویتامین D در بدن ساخته شود. با این حال، به افراد حساس جامعه یعنی کودکان، نوزادان، خانم‌های باردار و افراد بالای 50 سال توصیه می‌شود آزمایشات تشخیصی لازم را انجام دهند و در صورت لزوم از مکمل ویتامین D بهره ببرند