پايان كابوس مين
امسال «مين» به‌طور كامل برچيده خواهد شد و «سرباز خفته‌ي دشمن» ديگر سايه‌ي خود را از سرزمين كشور برخواهد داشت.
کد خبر :
518246
همشهری پایداری: بنا بر اعلام يك مقام ارشد نظامي، با پاكسازي كامل ميدانهاي آلوده در مناطق عملياتي جنوب، سايه‌ي شوم «مين» از كشور پاك خواهد شد. پس از آنكه انفجار مين 170 شهيد و 750 مجروح تنها از ميان نيروهاي ارتشي گرفت و بسياري از نيروهاي تخريب‌چي سپاهي، بسيجي و كشاورزان مناطق مرزي را گرفتار خود كرد، اينك خبر خوش پاكسازي منطقه‌ي عاري از مين به گوش ميرسد و خبر از پايان كار مين مي‌آيد.
«مين» 35سال است بر پهنه‌ي كشورمان سايه انداخته است. سلاحي جنگي كه در دوران تهاجم دشمن به كشورمان و درست از زماني كه دشمن بعثي رو به نزول بود، به عنوان ابزاري براي جلوگيري از پيشروي خيرهكنندهي نيروهاي ايراني توسط ارتش عراق در مناطق وسيعي از فكه، شلمچه و طلاييه كار گذاشته شد و از آن پس به عنوان «سرباز خفته‌ي دشمن» نقش ايفا كرد و جان بسياري از هموطنانمان را گرفت. علي‌رغم برقراري آتشبس، جنگ اما با وجود پنج ميليون «مين» پايان نيافت. اينك زماني است كه پس از 27 سال، كشور در مناطق مرزي به سوي آرامش گام بردارد.
سرهنگ فرمان اسعدي، مسئول كميته‌ي پاكسازي نزاجا خبر خوش پايان عمليات مين‌زدايي در كشور را ميدهد و سال جديد را سال جشن بدون مين اعلام مي‌كند. اين درحالي است كه مينروبي توسط سه بخش ارتش، سپاه و بخش خصوصي در حال انجام است. وي اعلام مي‌كند: «تا آنجايي كه من خبر دارم كار پاكسازي ميدانهاي مين در بخش سپاه و نيز بخش خصوصي رو به پايان است و مي‌توان سال جديد را سال بدون مين اعلام كرد.»
در حال حاضر، مركز مين‌زدايي كشور متصدي پاكسازي يك ميليون و 700 هزار هكتار باقي مانده‌ي مناطق مين‌گذاري در ايران است. اين مقام ارتش، همچنين خبر از تخريب پنج ميليون و 230 هزار عدد مين داده و مي‌افزايد كه شش ميليون و 320 هزار گلوله‌ي عمل نكرده، بمب و راكت نيز توسط نيروهاي تخريب رسته‌ي «مهندسي» نزاجا جمعآوري و منهدم شده است.
فرمان اسعدي اعلام مي‌كند كه 2300 هكتار منطقه‌ي مين‌گذاري به ارتش محول شده و به خواست خدا به‌زودي كار آن به پايان خواهد رسيد.
در مجموع، دو ميليون و 470 هزار هكتار از مناطق آلوده به مين به ارتش واگذار شده است.
پايان كار در شش ماهه نخست
فرمانده‌ي قرارگاه پاكسازي نزاجا هم با اشاره به اينكه مسئوليت كلي مين به عهده مركز مين‌زدايي كشور بوده كه زيرمجموعه وزارت دفاع است، ميگويد: «آخرين جمعبندي كه مركز مين‌زدايي كشور ارائه كرده، چيزي حدود 14هزار هكتار منطقه‌ي مين‌گذاري باقي مانده است. اين ميزان براي تمام نيروهايي است كه مشغول مين‌زدايي هستند. مناطق باقيمانده هم مناطق آبگرفتگي است كه كار مين‌زدايي با كندي پيش ميرود و هم مناطقي‌اند كه در دست اقدام است.»
«ميسر ارجمند» در عين حال تاكيد مي‌كند: «مناطقي كه مربوط به ارتش ميشود، به ياري خداوند در شش ماهه‌ي نخست امسال كار را تمام خواهيم كرد. مناطقي كه آبگرفتگي است، در صورتي كه خشك شود مي‌توان نسبت به پاكسازياش اقدام كرد.»
امير اضافه مي‌كند: «ما ميتوانيم عملكردمان را گزارش كنيم كه طبق برنامه امسال كارمان تمام خواهد شد، اما رويكرد كلي مركز مين‌زدايي كشور و تدبير وزارت دفاع هم همين است كه امسال كار پاكسازي مين و مواد منفجره در مناطق عملياتي كشور تمام شود.»
امير ارجمند در ادامه گفت: «كل مناطق آلوده‌ي كشور از شمال‌غرب تا جنوب كشور چهار ميليون و 200 هزار هكتار است كه مناطق عملياتي دفاع‌مقدس بوده و رژيم بعث عراق در طول جنگ تحميلي 16ميليون مين را در كل مناطق ميان دو كشور كاشته بود.»
او با تشريح مسئوليت سپاه و ارتش ميگويد: «غير از منطقه‌ي تفحص چزابه كه سپاه مسئوليتاش را به عهده گرفته، مناطق عملياتي شمال‌غرب و كردستان در اختيار سپاه گذاشته شده و مناطق عملياتي ايلام، كرمانشاه و خوزستان به ارتش واگذار شده تا پاكسازي را انجام دهند. البته مرحله‌ي كوبش مين توسط وزارت دفاع انجام ميشود.»
فرمانده‌ي قرارگاه پاكسازي نزاجا با اشاره به شهداي مين گفت: «170 شهيد ارتش، آماري است كه متعلق به مهندسي ارتش است و قربانيان ديگر از جمله نگهبانان يا كشاورزان محلي كه در برخورد با مين به شهادت رسيدند، در اين آمار نيامدهاند. همچنين آمار شهداي سپاه را بايد به آن اضافه كرد.»
مرحله‌ي مين‌زدايي
«زاويه‌ي كوشك» منطقهاي است واقع در ناحيهاي ميان دو منطقه‌ي عملياتي طلاييه و شلمچه كه توسط ارتش مراحل پاياني مين‌زدايي در آن انجام مي‌گيرد كه مراحل نفسگيري دارد.
دو مرحله عمليات پاكسازي در مناطق مين‌گذاري شده انجام ميشود؛ ابتدا عمليات دستي و سپس عمليات مكانيزه. در پاكسازي دستي، شناسايي فني معابر انجام مي‌گيرد و آرايش زمين و تركيب ميدان مين مشخص ميشود و با دستگاه «ماينكس» تا عمق 30سانتي‌متر پاكسازي ميشود. مينهايي كه در عمق بيش از 30سانتي‌متر تا پنج متري زمين هستند به وسيله‌ي دستگاه عمقياب يا «فركس» بعد از مرحله‌ي دستي انجام مي‌گيرد و اما عمليات «كوبش» با بولدوزر در پنج مرحله اجرا ميشود؛ كوبش شخم جلو، تار كوبش، پود كوبش، شخم تار، شخم پود.
پس از اين مرحله، نيروهاي تخريب‌چي بار ديگر براي بازنگري به منطقه ميآيند تا مرحله‌ي پاياني را چك كنند تا احيانا مينهايي كه به وسيله‌ي شخم از زير خاك درآمدهاند، جمعآوري شوند.
پايان كابوس
شايد «پايان كابوس مين» كمي با واقعيات «مين» در كشور فاصله داشته باشد، اما مي‌توان اميد داشت مناطق وسيعي كه رژيم حاكم بر عراق بدون كمترين ملاحظه مين كار گذاشته بود و بخش قابل توجهاي از خاك كشور را در بر گرفته بود بار ديگر مورد استفاده عمومي قرار داد و از ذخاير بيكران زيرزميني و نيز زمينهاي كشاورزي آن بهره برد. مناطقي كه پس از پايان جنگ، 28 سال درگير كابوس آن هستند؛ به‌ويژه آنكه ديكتاتور عراق مينهايي را از كشورهاي غربي دريافت كرده و در سرزمينهاي ايران كاشته كه 50 سال عمر تخريب آنها بوده است.
چند مطلب در حاشيه «مين»:
1-تعداد مين در جهان
۱۲۰ تا ۱۴۰ ميليون مين در جهان كار گذاشته شده كه چهار ميليون آن باقي‌مانده‌ي جنگ جهاني دوم است و ۲۳۰ ميليون مين نيز در زرادخانه‌ها وجود دارد. سرعت مين‌گذاري چهار برابر بيش از سرعت خنثي‌سازي مين‌هاست و پيشبيني ميشود گردآوري مين‌هاي كارگذاشته شده‌ي كنوني به ۳۰۰ ميليارد دلار هزينه و هزار سال زمان نياز دارد! همچنين عراق در ايران بيش از 16 ميليون مين در مناطق مختلف عملياتي كار گذاشته كه تا 50 سال قدرت تخريب دارند.
2- انواع مين
رژيم بعث از سه نوع مين استفاده ميكرد؛ مين ضد نفر، مين ضد تانك و مين ضدخودرو كه مين‌هاي ضد نفر شامل مين گوجهاي، وي‌اس50 گوجهاي، والمرا، چهار سوزني، نمره‌ي چهار اسرائيلي و مين‌هاي ضد تانك شامل؛ تي‌ام 46، سببي، فيلتري، وي‌اس22، پي‌تي3 كه ساخت كشورهاي مختلف بودند. مين‌هاي ضد خودرو هم داراي انواع مختلف هستند.
3- مناطق آلوده به مين در ايران
رژيم بعث از سال1360 كار مين‌گذاري در مناطق فكه و سپس طلاييه و شلمچه را براي جلوگيري از پيشروي نيروهاي ايراني آغاز كرد. پس از پايان جنگ تحميلي تا سالها منطقه‌ي شلمچه آلودهترين نقطه‌ي جهان به «مين» شناخته ميشد، اما در سال 92 اين منطقه كاملا عاري از مين اعلام شد.
4- اولين شهيد
پس از پايان جنگ تحميلي، يحيي عبدالمحمدي اولين شهيد گروه تفحص شهدا بود كه در 25 اسفند 69 در منطقه‌ي حاجعمران واقع در ارتفاعات پيرانشهر، حين انجام وظيفه بر اثر انفجار مين به شهادت رسيد. اين سرباز وظيفه از نيروهاي تيپ26 انصار گردان شمال‌غرب بود.
5- نماد ضد مين
«سيدمرتضي آويني» را مي‌توان نخستين شهيد شاخص «مين» دانست. اگر او به عنوان چهره‌ي برجسته‌ي هنري كشور مطرح نبود، ميشد او را به عنوان نماد مبارزه با «مين» در كشور معرفي كرد. او پيش از اين با ساخت مجموعه‌ي ديدني «روايت فتح» و نيز سردبيري مجله‌ي «سوره» موجب جريانسازي در عرصه‌ي فرهنگ‌وهنر شده بود. آويني 21فروردين72 در منطقه‌ي عمومي فكه حين ساخت ادامه‌ي «روايت فتح» روي مين رفت و پر كشيد.
6- شهداي تفحص
شهداي تفحص نخستين كساني بودند كه جان خود را در كف اخلاص گذاشته تا بقاياي شهداي دفاع‌مقدس را بيابند. در مجموع 51 نفر از گروه تفحص به خيل شهدا پيوستند؛ سيدعلي موسوي، عليرضا حيدري، سعيد شاهدي، محمود غلامي، عباس و حسين صابري، علي محمودوند، مجيد پازوكي، عليرضا شهبازي و محمد زماني را مي‌توان نام برد كه در دهه‌ي 70 مظلومانه آسماني شدند.
7- اولين فيلم راجع به «مين»
بحث گذر از ميدان مين و معبر همواره در فيلمهاي ژانر دفاع‌مقدس ديده شده، اما «عبور از ميدان مين» ساخته شده در سال 1362 به كارگرداني جواد طاهري نخستين و شايد تنها فيلم سينمايي كشور باشد كه موضوع كلي آن «مين» بود. آخرين فيلمي كه به گونهاي بحث گذر از ميدان مين را پيش كشيده «اخراجي‌هاي1» بود كه در سال 86 ساخته شد.
8- پيمان اُتاوا
آسيب‌هايي كه مين‌هاي ضدنفر پس از پايان مخاصمات نظامي بر افراد غيرنظامي به‌ويژه كودكان وارد ميكرد، باعث شد برخي كشورها در فكر محدود كردن استفاده از مين‌هاي زميني ضدنفر بيفتند و سرانجام دسامبر۱۹۹۷ ميلادي در اتاواي كانادا گردهم آمدند و مواردي را به تصويب رساندند كه به «پيمان اتاوا» معروف شد. در اين پيمان كه 157 كشور تاكنون عضو آن شدهاند، كشورهاي عضو بر منع به‌كارگيري مين‌هاي ضدنفر، انهدام ذخاير مين‌هاي ضدنفر، جلوگيري از گسترش، توليد، فروش يا انتقال به صورت مستقيم و غيرمستقيم تاكيد كردند.
9 ـ مناطقي كه مين‌گذاري ميشوند
نيروي انتظامي بخشهايي از منطقه‌ي صفر مرزي را كه احتمال گذر اشرار و قاچاقچيان موادمخدر و سلاح ميرود، مين‌گذاري مي‌كند. اين مناطق بيشتر در شرق كشور و در استان سيستان‌وبلوچستان است. به دليل گستردگي مرز و بدون كنترل بودن آن و عدم توانايي كشورهاي همسايه پاكستان و افغانستان، ايران مجبور به مين‌گذاري در بخشهايي از مرز شد.