برنده های دست چندم یک جشنواره پر ادعا!

سرویس فرهنگی فردا: اگر یک جشنواره بین المللی را چیزی علاوه بر دورهمی عده ای اهل رسانه و بعضا سینما در یک مکان مجلل به خرج دولت فرض کنیم. آنگاه می توان چیزی که برگزار کنندگان جشنواره جهانی فیلم فجر به آن موفقیت در برگزاری می گویند را جور دیگری هم نگاه کنیم. به خصوص وقتی بدانیم در تمام جشنواره های معتبر سینمایی دنیا مهم‌ترین پارامتر برای اعتبار یک جشنواره فیلم، آثار شرکت‌کننده در آن، به خصوص در بخش‌های اصلی مسابقه است.

ملاک اصلی اعتبار یک جشنواره چیست؟

معمولا در جشنواره‌های معتبر چه از گروه الف یا گروه‌های پایین‌تر سعی می‌کنند فیلم‌هایی را در بخش‌های اصلی خود شرکت دهند که قبل از آن در هیچ جشنواره دیگری ( یا لااقل در جشنواره‌های درجه دو و سه ) نمایش نداشته و در نهایت اگر در جشنواره‌ها هم نمایش داشته، تا قبل از جشنواره یاد شده به اکران عمومی درنیامده باشد. براساس همین قاعده، اعتبار جشنواره‌های مختلف فیلم، سنجیده می‌شود. اما در جشنواره ای که میرکریمی دبیر آن بود چه رخ داد؟

چند فیلم از چند فیلم؟

در بخش مسابقه اصلی (سینمای سعادت)، تنها ۱۱ فیلم حضور داشت که سه فیلم آن ایرانی بودند. این در حالی است که معمولا تعداد فیلم‌های بخش مسابقه اصلی جشنواره‌های معتبر مانند کن یا برلین حداقل از ۲۰ فیلم تشکیل شده است. (آیا این قلت فیلم‌های بخش مسابقه اصلی جشنواره امسال به معنای استقبال کم فروغ فیلمسازان از این جشنواره نیست؟)

برنده های دست چندم!

اما از هشت فیلم خارجی بخش مسابقه اصلی، فیلمی به نام «قوچ‌ها»ساخته یک فیلمساز نه چندان مطرح ایسلندی جایزه بهترین فیلم را گرفت. فیلمی اومانیستی که با ساختاری متوسط، تقریبا حرف جدیدی برای گفتن ندارد. اما فیلم «قوچ ها» پیش از این نه تنها در جشنواره‌های درجه دو و سه مانند بالتیک و کمبریج و تسالونیکی و هنگ کنگ و … نمایش داده شده بود بلکه از ۲۸ مه ۲۰۱۵ یعنی اوایل خرداد سال گذشته به اکران عمومی درآمد که شروع آن در ایسلند بوده و پس از آن در ایتالیا، فرانسه، مجارستان، ژاپن، آلمان، یونان، استونی، فنلاند، نروژ، انگلیس، ایرلند، برزیل، لهستان، اسلواکی، استرالیا، سوئد، دانمارک و …نیز نمایش عمومی داشته است!

جایزه بعد از اکران عمومی در ترکیه!

فیلم دیگری به نام «جنون» ساخته امین آلپر از ترکیه جایزه بهترین کارگردانی را دریافت نمود. این فیلم که درباره خشونت‌های سیاسی در ترکیه است، علاوه براینکه در سال ۲۰۱۵ در جشنواره‌هایی مانند تورنتو و پوسان و بلگراد به نمایش درآمد، از ۶ نوامبر ۲۰۱۵ (یعنی اواسط آبان سال گذشته) در ترکیه اکران عمومی گرفت.

این جشنواره های مهجور

جایزه بهترین فیلمنامه در این بخش به فیلم «وقتی یک درخت می‌افتد» ساخته «اسیرآلتونا ایزا» از اسپانیا رسید. فیلمی که پیش از این در جشنواره‌های مهجوری همچون ریکیاویک، ترومسو، کوسموراما، گوادالاخارا، کینو آئرو لاپلیکولا و … نمایش داشته و از ۱۶ اکتبر ۲۰۱۵ یعنی اواسط مهر پارسال ابتدا در اسپانیا به اکران عمومی درآمد و سپس در ژانویه سال گذشته یعنی دی ۱۳۹۴ هم در فرانسه اکران شد!

گم نام تر از گمنام!

دیگر فیلم‌های بخش مسابقه اصلی جشنواره موسوم به جشنواره جهانی فیلم فجر نیز به همین شکل انتخاب شدند؛ یعنی از گمنام‌ترین فیلم‌های تولیدی یا فیلم‌هایی که در جشنواره‌های درجه چندم اروپایی و آسیایی و آفریقایی نمایش داده شده و یا مدت زیادی است که در کشورهای مختلف به اکران عمومی درآمده‌اند.

جلوه گاه شرق بعد از اکران در امارات

برخی از فیلم‌های یاد شده مانند «گنج» در سال ۲۰۱۵ در دهها جشنواره از ترانسیلوانیا و کارلو ویواری و زوریخ گرفته تا ملبورن و گنیدو و سان سباستین و… نمایش داشته و حتی در صربستان نیز به اکران عمومی درآمده‌اند یا فیلم «۳۰۰۰ شب» حتی در امارات متحده عربی نیز اکران عمومی داشته و در جشنواره‌ای در سودان نیز نمایش داده شده و اینک در جشنواره جهانی فیلم فجر! در بخش مسابقه جلوه‌گاه شرق قرار می‌گیرد!

هیئت داوران ویژه

وضعیت داوران جشنواره از این هم اسف‌بارتر بود. به جز مجید مجیدی (فیلمساز مطرح سینمای کشورمان) و یکی دو نفر دیگر مانند ژوانگ ژوانگ تیان، حضور یک مستند‌ساز اسپانیایی (آن هم برای داوری فیلم‌های بلند داستانی!)، یک صداگذار استونیایی، یک مدیر تشریفات و خواننده هندی، یک برنامه‌ریز جشنواره‌ای و بالاخره یک حقوق‌دان از رده خارج معمم که در رزومه‌اش سابقه حضور حتی در یک جشنواره را نداشته (از میزان فیلم دیدن ایشان بی‌خبریم!) و… از جمله اعضای هیئت‌های داوری جشنواره امسال بودند!

مجله سینمایی در بازار فیلم

بگذریم که در بازار فیلم که بایستی نقطه قوت هر جشنواره بین‌المللی باشد، تقریبا نام و عنوان معروف و معتبری از کمپانی‌ها و استودیوهای تولید فیلم جهان به چشم نمی‌خورد؛ از حدود ۱۴۰ موسسه و شرکت و دفتر شرکت‌کننده در این بازار، حدود ۳۰ شرکت ایرانی بودند و بقیه بیشتر به نمایندگان جشنواره‌های خارجی اختصاص داشتند و نکته شگفت‌انگیز حضور برخی مجلات و نشریات سینمایی در این بازار بود که به نظر می‌رسد یا معنی و مفهوم بازار فیلم از جانب آنان فهم نشده و یا این مفهوم ازطرف برگزار‌کنندگان دگرگون شده و فارغ از تهیه‌کننده و عرضه‌کننده یا خریدار فیلم، هر علاقه‌مند به فیلم و سینما را دربر می‌گیرد!

یک هفته فیلم نسبتا بی اعتبار نتیجه آن می‌شود که پس از صرف هزینه فراوان از بیت‌المال و راه‌اندازی دم و دستگاه عریض و طویل و تعیین مدیران ریز و درشت و ایجاد لابی‌های بسیار برای دریافت فیلم در نهایت کل فیلم‌های بخش مسابقه اصلی، هشت فیلم اکران شده دست چندم و متوسط و ضعیف خواهد بود که جشنواره‌ای را با ادعای بسیار، به یک هفته فیلم کم اعتبار تقلیل می‌دهد!