سیاست تحریم‌ها، شکستی آشکار

دیپلماسی ایرانی: سلاح آمریکا برای مبارزه با مخالفان خود از ایران گرفته تا روسیه، آفریقا و کره شمالی تحریم های اقتصادی بوده است. اما طی یک سال اخیر، این متحدان آمریکا بوده اند که بیشتر در مضیقه قرار گرفته اند و همین موضوع باعث شده واشنگتن به این فکر بیفتد و این سوال را مطرح کند که آیا سلاح مورد علاقه اش بیش از اندازه استفاده شده و در بعضی موارد به ناکاریی و حتی اثرات منفی منجر شده است.

به گفته «آدام ژوبین»، معاون وزیر خزانه داری آمریکا کسب اطمینان از کارایی تحریم ها و عدم استفاده بیش ار حد از آنها بسیار مهم است. آمریکا باید بین سود و هزینه رژیم تحریم ها با در نظر گرفتن منافع خود، تعادل ایجاد کند.

آدام ژوبین مسئولیت امور مبارزه با تروریسم و اطلاعات مالی را در وزارت خزانه داری به عهده دارد. «جک لو»، وزیر خزانه داری نیز در ماه مارس به کنگره هشدار داد و تاکید کرد که اگر تحریم ها محیط تجارت را بیش از اندازه پیچیده و غیرقابل پیش بینی کنند یا بیش از اندازه با جریان سرمایه در عرصه جهانی تداخل داشته باشند، ایالات متحده در مبادلات مالی دور زده خواهد شد.

جک لو هشدار داده است که خطر استفاده بیش از حد از حربه تحریم ها می تواند منجر به تضعیف جایگاه رهبری آمریکا در اقتصاد جهانی شود و کارایی تحریم ها را نیز از بین ببرد.

به طور مثال تنش هایی که به موجب تحریم های اعمال شده علیه روسیه و جدایی طلبان اوکراینی به وجود آمد، متحدان آمریکا را در اروپا که پیش از قرار گرفتن در معرض اثرات دومینو وار جریمه های اقتصادی با مشکلات اقتصادی رو به رو بودند، به دو بخش تقسیم کرد. روز پنجشنبه مجلس عوام فرانسه به توافق غیرالزام آور در خصوص رفع تحریم های اروپا علیه روسیه رای داد.

به گفته «دبورا برگامینی»، وکیل ایتالیایی و نماینده پارلمان اروپا سیاست تحریم ها یک شکست آشکار بوده است. به گفته وی کشورش از 2014 تا کنون 1.25 میلیارد یورو که پیش تر از طریق صادارت به روسیه تامین می شد را از دست داده و اروپا در حال پرداخت هزینه سنگینی است که باید بدان اعتراف کرد.

با این حال «دانیال فرد»، هماهنگ کننده سیاست تحریم ها در وزارت امور خارجه آمریکا ادعای برگامینی را رد کرده و مدعی است که تحریم تنها ابزاری بود که باعث شد توافق آتش بس مینسک در 2014 به امضا برسد.

پژوهشی جدید از سوی مرکز امنیت آمریکای نوین و موسسه کیتو این سوال را مورد بررسی قرار داده است که تحریم ها دقیقا چه اندازه کارایی دارند و نشان می دهد که شواهدی وجود دارد که حکایت از اثرات منفی و مخرب تحریم ها دارد.

به گفته «اما اشفرد» تحلیلگر موسسه کیتوف تحریم ها علیه روسیه یک شکست آشکار بوده که مردم عادی روسیه را با مشکل کمبود موادغذایی و مشکلات اعتباری مواجه کرده است و در نهایت به اقتصاد آمریکا و منافع ژئوپلتیکی آن لطمه می زند.

وزارت خزانه داری آمریکا در مقام پاسخ معتقد است که تحریم ها و کاهش قابل توجه قیمت نفت هزینه های زیادی را بر جایگاه روسیه تحمیل کرده و تنها اثرات محدودی بر اقتصاد کلان آمریکا و اقتصادهای اروپایی داشته است.

اقتصاد روسیه از سال 2014 یعنی از آغاز تحریم های اروپا و آمریکا علیه آن دچار رکود شده است. در سال جاری، ارزش روبل در مقابل دلار به پایین ترین حد خود رسید. صندوق بین المللی پول معتقد است که روسیه تا سال آینده در شرایط رکود باقی خواهد ماند.

در اواسط دهه اول قرن بیست و یک، آمریکا به همراهی سازمان ملل و اتحادیه اروپا برای تغییر رفتار ایران در زمینه برنامه هسته ای، تحریم های شدیدی را به ایران تحمیل کردند. در 2012 و با کند شدن روند مذاکرات میان تهران و کشورهای غربی، تحریم ها علیه ایران تشدید شدند و در نتیجه آن ارزش ریال کاهش یافت و صادرات نفت ایران نیز به کمتر از نصف تقلیل یافت.

اثرات مالی تحریم ها و به روی کار آمدن دولتی میان رو در تهران، روح تازه ای به کالبد مذاکرات دمید. در جولای 2015 قدرت های بزرگ جهان توافق کردند که در ازای محدود کردن برنامه هسته ای ایران، تحریم ها علیه این کشور را بر طرف کنند. جک لو در دفاع از سیاست تحریم ها علیه تهران گفته بود که توافق هسته ای با این کشور نشان داد که چگونه همکاری همه جانبه برای تحریم، در کنار دیپلماسی می تواند به موفقیت منتج شود. اما نباید از یاد برد که همین توافق هسته ای نیز با واکنش منفی علیه آمریکا از سوی عربستان و اسرائیل یعنی دو متحد مهم آمریکا در خاورمیانه مواجه بوده است. در کنگره نیز برخی با تصویب تحریم های جدید در صدد نابودی توافق هستند. ایران هم از توافق هسته ای و نحوه اجرای تعهدات از سوی آمریکا راضی نیست.

وزارت خزانه داری آمریکا در مجموع 28 برنامه تحریم در پهنه جهانی در حال اجرا دارد که برخی کشورها و مناطق خاص و برخی افراد خاص را نشانه رفته اند. بررسی این تحریم ها نشان می دهد که در اکثر موارد این برنامه ها نتوانسته اند به اهداف اصلی خود دست برسند. تحریم های آمریکا علیه کره شمالی، نتوانست مانع از آزمایشات هسته ای پیونگ یانگ شود. در مورد سودان جنوبی، دولت اوباما بارها تهدید کرده است که رئیس جمهور و رهبران مخالفان را به خاطر عدم پایبندی به آتش بس مورد تحریم قرار خواهد داد. با این حال علی رغم تحمیل تحریم به مردم، این دو نفر مورد تحریم فردی قرار نگرفته اند.

تحریم های آمریکا در سومالی اثرات مخربی به جا گذاشته است. کارشناسان مدعی بودند که ایجاد محدودیت در ورود منابع مالی به سومالی می تواند جلوی تامین مالی گروه تروریستی الشباب را بگیرد. اما گزارشی که در 2015 از سوی مرکز توسعه جهانی منتشر شد نشان داد که حتی نقل و انتقالات مالی مجاز به گروه های امدادی و افراد عادی نیز با محدودیت جدی مواجه بوده است.