تغذیه سالم؛ 730 هزار تومان‌!

سرویس اقتصادی فردا؛ روزنامه ابتکار نوشت: تغذیه سالم همیشه نقل تمامی محافلی است که از سلامت خانواده‌های ایرانی صحبت می‌کنند و دلسوزانه نکات سلامتی در تغذیه را به خانواده‌ها گوشزد می‌کنند اما کمتر کسی پیدا می شود که بگوید تغذیه سالم چقدر هزینه بر است و آیا درآمد یک کارمند یا یک کارگر کفاف داشتن یک تغذیه سالم را می‌دهد؟ برای رسیدن به این سوال باید از کجا شروع کرد؟ صحبت‌های مردم را شنید یا با ماشین حساب پای ارقام کلان گوشت و مرغ و ماهی رفت. می گویند چگونگی تغذیه در سلامت و تندرستی انسان به گونه‌ای موثر است که هیچکس نمی‌تواند آن را حتی به اندازه ذره‌ای انکار کند. تغذیه‌ای که بر اساس اصول علمی و با در نظر گرفتن تمامی احتیاجات بدن ما تنظیم شده باشد، سلامت انسان را تامین می‌کند و قوای دفاعی بدن را به صورتی بسیار اساسی و قابل ملاحظه افزایش می‌دهد و اگر خلاف این امر واقع شود اثرات بد این عمل در تمامی اعضاء و دستگاه های بدن منعکس می‌شود و باعث از دست رفتن قوای فعال جسمی و حتی روحی در هر انسانی می‌شود. حالا با این تعاریف لزوم تغذیه سالم بیشتر مشخص می شود. براساس آخرین آمارهایی که معاون وزیر بهداشت اعلام کرده، 47 میلیون نفر در کشور رژیم غذایی ناسالم دارند، 15 میلیون نفر کم تحرکند و چاقی روز به روز در حال افزایش است و به مراتب آن سایه سرطان به دنبال چاقی ایرانیان را تعقیب می کند. ایرانیان همیشه متهم به خوردن غذاهای چرب و چیل اند و اکثر کارشناسان عقیده دارند که الگوی تغذیه ایرانیان ناسالم است و همین الگوی ناسالم سبب شده آنان به بیماری‌های سخت گرفتار شوند. اما آنچه که در شرایط امروزی تغذیه سالم را بیش از گذشته برای ایرانیان لازم و ضروری جلوه می‌دهد خودنمایی انواع و اقسام مواد غذایی پالم دار، مصنوعی و نامرغوب است که به خورد مردم داده می شود و به تغذیه ناسالم آنها دامن می زند و همین باعث می‌شود تا تئوری و نظریه پدر بزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها برایمان درست جلو کند: «نسل‌های روغن نباتی که جانشان به بادی بند است و روحشان به یک تلنگری» مسلما سلامتی موهبتی است که هیچ کس دوست ندارد آن را از دست دهد، که صد البته به خویشتن داری در برابر خوردنی های دوست داشتنی و لذیذ و پرهیز از مضرات وابسته است. اما همان طور که پیداست هر دستیافتنی قیمتی دارد و سلامتی هم قیمتی. نان سنگگ در ماه 18 هزار تومان از قدیم گفتند نان را باید به نرخ روز خورد و امروز نان که مهمترین قوت روزانه مردم است گران تر و گران تر می‌شود. نان و غلات که جزو لاینفک سفره ایرانی است یکی از بدیهیات و الزامات تغذیه سالم نیز محسوب می شود. براساس نظر کارشناسان تغذیه مقدار توصیه‌شده مصرف روزانه نان برای هر فرد بالغ، 310 گرم است. یک واحد از گروه نان و غلات برابر با یک کف دست نان ضخیم مانند نان بربری، سنگک و تافتون است و برابر با 80 کیلوکالری انرژی دارد. این میزان کالری در مورد نان‌های لواش متفاوت است. هر 4 کف دست از نان‌های لواش برابر با یک واحد و 80 کیلوکالری انرژی است. با این تفاسیر می توان گفت هر فرد در ماه نیاز به 3 نان سنگگ دارد. با توجه به این که قیمت نان سنگک بسته به ابعاد آن 1300 تا 1500 تومان است، هر فرد باید در ماه 4 هزار و 500 تومان بابت خرید نان بپردازد. بنابراین هزینه خرید نان در یک خانواده 4 نفره برابر با 18 هزار تومان خواهد بود. البته براساس گفته‌های کارشناسان با توجه به فقر آهن در میان ایرانیان بهترین نان، نان سبوس دار است که خرید این نوع نان از عهده هر خانواده ای بر نمی‌آید چرا که هم کم است و هم قیمت بالایی دارد. در کمترین حالت هر بسته نان سبوس‌دار 3500 هزار تومان است که بیشتر خانواده‌های ایرانی از خرید آن به طور مداوم انصراف می‌دهند. سبزی 43 هزار تومان در ماه سبزی اصل دوم در تغذیه سالم است. کارشناسان تغذیه معتقدند که هر فرد باید در روز پنج بار از سبزیجات استفاده کند. در فرهنگ غذایی ما ایرانیان که حالا خبری از نخود پخته، هویج و... نیست، وجود سبزی خوردن و سالاد کاهو هم نعمتی است که آن هم این روزها از سفره‌های ایرانی رخت بسته است. متخصصین تغذیه توصیه می کنند که افراد بایستی روزانه حدود 2 فنجان که معادل 400 گرم است سبزی مصرف کنند که این مقدار به غیر از سیب زمینی و ذرت است و توصیه می شود که این مقدار به صورت 1 فنجان سبزیجات پخته شده و 1 فنجان سبزیجات خام مصرف شود که البته هر فرد ایرانی نصف این مقدار یعنی نصف میانگین سرانه جهانی سبزی مصرف می‌کند. با این تفاسیر هر فرد باید در ماه 12 کیلو سبزی مصرف کند که 6 کیلوی آن به صورت خام و 6 کیلوی آن به صورت پخته باشد. با توجه به ذائقه ایرانیان، سبزی که به صورت پخته در غذا مصرف می شود سبزی قرمه است و تنها سبزی که به صورت خام در وعده ‌های غذایی مرسوم است، سبزی خوردن. قیمت انواع سبزی‌ها عموما در بازار تفاوتی با هم ندارند و قیمت هر کیلو سبزی در حدود 700 تا 900 تومان است و در مجموع قیمت 12 کیلو سبزی برابر با 10 هزار و 800 تومان است. البته باید گفت که اگر به دنبال سبزی تازه و دستچین باشید باید برای هر کیلوی آن 1200 تومان هزینه کنید که در این صورت باید 14 هزار و 400 تومان برای 12 کیلو سبزی بپردازید. حالا فکر کنید که یک خانواده 4 نفره چقدر باید بابت گنجاندن سبزی در وعده‌های غذایی خود هزینه کند؟ با یک ضرب ساده می توانید به جواب برسید. یک خانواده 4 نفره در کمترین حالت باید 43 هزار و 200 تومان بابت تناول سبزی در ماه بپردازد. 136 هزار تومان برای چشیدن طعم میوه میوه یکی از خوشمزه ترین میان وعده‌‌هایی است که کم و بیش ایرانیان به آن علاقه مندند. کارشناسان توصیه می‌کنند که افراد روزانه 3 تا 4 واحد میوه یعنی 400 تا 500 گرم میوه با رعایت تنوع در بین وعده های غذایی مصرف کنند. به عنوان مثال بهتر است یک واحد میوه را در میان وعده صبح مصرف کرد و دو واحد دیگر را در میان وعده بعدازظهر و یا لااقل دو ساعت فاصله از هم مصرف کرد. با این تفاسیر هر فرد باید در ماه حدود 15 کیلو میوه مصرف کند. ما در این گزارش دو نوع میوه را در نظر گرفته ایم. سیب و پرتقال که در دسترس ترین میوه‌ها در ایران محسوب می شوند. هر سیب 120 گرم و هر پرتقال برابر با 200 گرم است. با توجه به اینکه هر واحد میوه ۱۰۰ گرم میوه تازه است که بعد از پوست گرفتن و جدا کردن قسمت های غیر قابل مصرف به دست می آید، هر فرد در روز می تواند یک سیب و یک پرتقال مصرف کند. با این شرایط در ماه هر فرد به طور میانگین باید 7 کیلو و نیم سیب و 7 کیلو و نیم پرتقال بخورد که قیمت هر کیلو سیب در بازار برابر با هزار و 500 تا 2 هزار و 500 تومان و هر کیلو پرتقال رسمی برابر با هزار و 500 تا 2 هزار تومان است که با این تفاسیر در مجموع 34 هزار تومان هزینه میوه هر فرد در ماه خواهد شد. هزینه خرید میوه برای یک خانواده 4 نفری در ماه برابر با 136 هزار تومان در ماه است. 320 هزار تومان برای خوردن گوشت گوشت به خاطر درصد زیاد آهن و ویتامین های B1 و B6 و B12 در تغدیه سلام اهمیت دارد. مصرف 300 تا 600 گرم در هفته کافیست و این مقدار برابر با 2 کیلو و نیم در ماه خواهد بود. هر کیلو گوشت گوساله در بازار برابر با 32 هزار تومان و گوشت گوسفند 28 هزار تومان است. با این تفاسیر هر فرد اگر بخواهد در ماه 2 و نیم کیلو گوشت گوساله مصرف کند باید هزینه ای در حدود 80 هزار تومان هزینه کند. این در حالی است که یک خانواده 4 نفره باید مبلغی بالغ بر 320 هزار تومان هزینه کند. 130 هزار تومان بابت نوشیدن شیر آمارها می گویند که سرانه مصرف شیر در ایران 70 کیلوگرم و در کشورهای توسعه یافته 500 کیلوگرم است. این آمار در حالی است که متخصصان تغذیه معتقدند هر فرد بالغ روزانه به 2 لیوان شیر نیاز دارد که این میزان در ماه برابر با 60 لیوان یا 15 لیتر است. برای خرید هر پاکت شیر یک لیتری در بازار باید 2 هزار و 300 تومان هزینه کند که این میزان در ماه برابر با 34 هزار و 500 تومان است. بنابراین یک خانواده 4 نفره باید در ماه 130 هزار تومان کنند. البته تغذیه سالم نیازمند اقلام دیگری نیز هست که بابت هر کدام آنها نیز باید هزینه‌های بسیاری پرداخت. مثلا یکی از اصول تغذیه سالم پرهیز از قند است. برای این منظور مواد غذایی دیگری مانند خرما یا توت باید جایگزین شوند که هر دوی آن هزینه‌های بسیاری دارند. هر بسته خرما 3 هزار و 500 تومان و هر کیلو 38 هزار تومان است. روغن یکی از مواد مورد نیاز هر غذایی است چه غذای ایرانی باشد و چه خارجی. حالا برای داشتن تغذیه سالم باید چه روغنی را جایگزین روغن های جامد پالمدار کنیم؟ روغن 50 هزار تومانی زیتون یا روغن 30 هزار تومانی هسته انگور؟ برای خوردن برنج طارم شمال ایران که محبوب ترین غذای ایرانیان محسوب می شود باید در ماه 12 هزار تومان پرداخت و برای خوردن هر از گاهی ماهی برای تقویت فسفور باید حداقل کیلویی 8 هزار تومان هزینه کرد. حالا در مجموع هزینه تغذیه سالم در ایران برای یک خانواده 4 نفره بالغ بر 730 هزار تومان آب می خورد. این در حالی است که براساس آمارهای وزارت کار حداقل دستمزد ماهیانه در ایران 800 هزار تومان است.