حداد عادل: من این هستم

خبرگزاری ایسنا: مراسم رونمایی مجموعه شعر «هنوز هم ...» سروده غلامعلی حداد عادل عصر یکشنبه بیست و نهم فروردین ماه در تالار مهر حوزه هنری برگزار شد. در این مراسم مسئولان فرهنگی و چهره‌های ادبی حضور داشتند که از جمله آنها می‌توان به محسن مومنی شریف؛ رییس حوزه هنری، افتخار عارف؛ رئیس موسسه اکو، علیرضا مختارپور؛ دبیر کل نهاد کتابخانه‌های عمومی، محمد حمزه‌زاده؛ قائم مقام حوزه هنری، فاضل نظری؛ معاون هنری حوزه هنری، علیرضا قزوه؛ مدیر مرکز آفرینش‌های ادبی حوزه هنری، بهاءالدین خرمشاهی، محمدرضا ترکی، عباسعلی براتی‌پور، محسن پرویز و ... اشاره کرد.

در این مراسم، غلامعلی حداد عادل پس از رونمایی از مجموعه شعرش، در سخنانی بیان کرد: خدا را شکر می‌کنم که مسلمان و ایرانی هستم، خدا را شکر می‌کنم که فارسی زبانم و می‌توانم از میراث هزارساله شعر و نثر فارسی بهره ببرم و خدا را شاکرم که می‌توانم به برکت این زبان با همه اندیشه‌ها و عواطفی که طی این هزار سال و بیشتر در گستره اقلیم زبان فارسی به وجود آمده است ارتباط برقرار کنم و از ‌آنها بهره ببرم.

رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با بیان این که زبان فارسی جلوه ارزشمندی از میراث فرهنگی ما است، تاکید کرد: زبان، هویت و تاریخ ما سرمایه بزرگی است که باید قدر آن را بدانیم. شعر در فرهنگ ما نشانه فرهیختگی است و بزرگان ما در هر شغلی که بوده‌اند و هر دانشی که داشته‌اند با شعر بیگانه نبوده‌اند و می‌توان گفت شعر، جلوه هویت روح ایرانی است.

او درباره تأخیر در چاپ‌ کتاب «هنوز هم ...» گفت: برای کسی که دهه هشتم زندگی خود را آغاز کرده انتشار دفتر شعر دیگر دیر است؛ البته این تأخیر جهات مختلفی داشت. یکی اینکه شعر با عالم سیاست نمی‌سازد، همانطور که امام (ره) هم تا زنده بود شعری از خود منتشر نکرد گرچه خواص شاعری امام را می‌دانستند. علت دیگر این بود که دوست داشتم هنگامی که دفتر شعرم منتشر می‌شود سروده‌هایی که درباره افراد مختلف گفته‌ام و به آنها علاقه مندم در این دفتر بیاید. مدتها بود سعی می‌کردم قصیده‌ای درباره پیامبر (ص) را به پایان برسانم که این کار خوشبختانه به انجام رسید و آن قصیده در این مجموعه منتشر شده است. غزل دیگری که دوست داشتم در این مجموعه بیاید نیز غزلی برای امام حسین(ع) بود که همین اواخر آن را تمام کردم.

حداد عادل با بیان اینکه سعی کردم در این دفتر خودم باشم و چیزی را پنهان نکرده باشم، افزود: تمام سروده های این مجموعه براساس اعتقاداتم بود. اگر برای امام (ره) و رهبری شعر گفتم با اعتقاداتم گفتم، اگر برای مادرم، همسرم، زبان فارسی و ... شعر گفتم با اعتقادم همراه بوده است.

این نماینده مجلس شورای اسلامی با تاکید بر این که به زبان شعرو نثر فصیح فارسی عشق می‌ورزد، گفت: از اهمال‌ها و بی‌توجهی‌ها در این زمینه رنج می‌برم. این روزها فکر می‌کردم بعضی‌ها که بی جهت از لغت خارجی استفاده می‌کنند و خودشان هم معنای آن را نمی‌دانند گویی تصور می‌کنند چون به جای کالای ایرانی باید کالای خارجی بخرند در زبان هم باید مصرف‌کننده لغات خارجی باشند.

رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در پایان سخنانش ضمن تشکر از حوزه هنری و انتشارات سوره مهر بیان کرد: از حوزه هنری به دلیل فعالیتهایی که در عرصه فرهنگ، هنر و اندیشه دارد تشکر می‌کنم، آقای مومنی شریف رئیس حوزه هنری سزاوار سپاسگزاری من است و همچنین ممنونم از کسانی که در انتشارات سوره مهر با ذوق و سلیقه تمام در انتشار مجموعه شعر «هنوز هم ...» همکاری کردند به طوری که می‌توانم بگویم در بین کتابهایی که داشته ام، کمترین دشواری را در چاپ این کتاب متحمل شدم.

غلامعلی حداد عادل همچنین در این مراسم شعرهایی از مجموعه شعرش خواند و شعری را نیز با عنوان مادر، خطاب به مادرش که در این مراسم بود خواند:

پرسند اگر که شیرزن کیست / این است کلام آخر من / گویم که یکی است و آن یکی نیز / کس نیست به غیر مادر من

همچنین محسن مومنی شریف، رئیس حوزه هنری، در این مراسم گفت: از آقای حداد عادل متشکرم که برای انتشار کتابش، حوزه هنری و انتشارات سوره مهر را انتخاب کرد. افتخار ما انتشار فرهنگ، ادب و هنر انقلاب اسلامی است.

وی با بیان این که وجه شاعری دکتر حداد عادل برای کمتر کسی پوشیده است، گفت: او از افرادی است که در کنار کارهای بزرگ مدیریتی و سیاسی، همواره نسبت به عرصه فرهنگی اهتمام داشته و سروده‌هایش بارها در دیدار شاعران با رهبر انقلاب خوانده شده است.

مومنی شریف ادامه داد: جا دارد نقل قولی کنم از یکی از بزرگان مبنی بر این که در هیچ دوره ای از حکومتهای ایران، مانند دوران جمهوری اسلامی، شخصیتهای فرهنگی نداشته ایم که در راس حکومت باشند و مسئولان کشور این‌طور ادیب باشند.

وی ادامه داد: البته باید اضافه کنم کمتر کسی است که از حوزه فرهنگ وارد سیاست شده باشد و به فرهنگ پایدار مانده باشد، اما حداد عادل جزو این معدود افراد است به طوری که یاد نداریم در فعالیت‌های سیاسی، به حوزه فرهنگ بی‌توجه باشد و همواره به فرهنگ اهتمام داشته و وزن و شان فرهنگ را رعایت کرده است که امیدواریم در آینده هم این‌چنین این ره، پررهرو باشد.

رئیس حوزه هنری با اشاره به تعصب حداد عادل به زبان فارسی گفت: او نمی‌تواند قبول کند که در حق این زبان ستم و کوتاهی شود و واژه بیگانه‌ای به جای کلمه فارسی استفاده شود.

او در عین حال ابراز تاسف کرد که در و دیوار شهر و رسانه‌های ما آلوده به زبان بیگانه‌اند و گفت: گاهی در اطرافمان جفا و بی احترامی به زبان فارسی را می‌بینیم، امیدوارم به خودمان بیاییم از این کوتاهی دست برداریم چرا که تنها کشورهای بی‌اصالت به زبان و خط خود بی‌توجه‌اند. امیدوارم یکی از پیام‌های این نشست آن باشد که اهتماممان به زبان فارسی بیش از اینها باشد.

مومنی شریف در پایان سخنانش درباره مجموعه شعر «هنوز هم ..» گفت: این کتاب، مجموعه شعر جامع الاطرافی است که به حوزه های مختلف اندیشه، نیایش، موضوعات اجتماعی، وعظ و نصیحت و غزل عاشقانه و ... پرداخته و بسیار خواندنی است.

در بخش دیگری از این برنامه، فاضل نظری، معاون هنری حوزه هنری، در سخنانی درباره مجموعه شعر «هنوز هم ...» با بیان آنکه آنچه از این مجموعه شعر می گوید شرح شیدایی و گزارش تماشا است، اظهار کرد: مجموعه شعر آقای حداد از اتفاقات خوب روزگار ماست. این کتاب به طور حقیقی مجموعه ای از گونه‌های شعری است که این روزها کمتر می توان از آنها سراغ گرفت.

وی گفت: من از حیث زبانی از این دفتر شعر بسیار لذت بردم. در این کتاب با شعرهایی روبه‌رو هستیم که در ادامه شعر قدیم سروده شده و مانند آبی زلال است که از سرچشمه کهن می آید. شعر ایشان از حیث توجه به زبان فارسی بی مایه نیست و بسیار پیراسته و بدون تکلف و عاری از آرایه های اضافی است.

این شاعر همچنین گفت: مجموعه شعر آقای حداد از نظر موضوعی ما را واقعا غافلگیر می کند و افق دیگری پیش رویمان باز می کند. استفاده نو ایشان از مضامین کهن را اگر از ویژگی های شعر بعد از انقلاب بدانیم در این دفتر به خوبی می توان از آنها سراغ گرفت. در این اشعار با مضامینی روبه‌رو هستیم که در شعر شاعران گذشته وجود دارد ولی شاعر به بهانه آنکه دیگران از آنها استفاده کرده اند، خود را از آنها منع نکرده بلکه سعی کرده نگاهی نو به این مضامین داشته باشد.

فاضل نظری تاکید کرد: هنر آقای حداد در بیان هنرمندانه این مضامین است و او روایت دولت‌ورزی و عشق را در این اشعار بیان کرده است.

همچنین دیگر سخنران این مراسم علیرضا مختارپور، دبیر کل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، بود که در سخنانی گفت: آقای حداد بسیار مقاوم‌اند که خلاف اخلاق در دوران آشوب های سیاسی به وجودشان وارد نمی‌شود و اجازه نمی دهند کژی به فارسی وارد شود. ایشان از جمله مسئولینی است که عاشق ملت و کشورمان هستند و هرگز علم و فلسفه و تاریخ را فراموش نمی کنند. ایشان از مسئولیتی نیستند که وقتی در نمایشگاه کتاب از آنها سوال می کنند آخرین اثری که خواندنی چه بود بگوید پنج سال است کتاب نخوانده ام.

مختارپور ادامه داد: یک بار در برنامه ای در صدا و سیما از من پرسیدند که چرا در اوایل انقلاب، مردم بیشتر از امروز کتاب می‌خواندند. من برای این سوال چند عامل برشمردم از جمله اینکه وقتی مردم در آن سالها می‌دیدند همه مقامات کشور از رهبری و رئیس جمهور گرفته تا سیاسیون اهل کتاب هستند به خواندن تشویق می‌شدند اما الان شاهد مسئولانی هستیم که قسم می خورند ۱۰ سال است مطالعه نداشته‌اند. هرچند امروزه هم داریم مسئولانی که اهل کتاب‌اند و با دیدنشان به یاد کتاب می‌افتی مانند دکتر حداد عادل که کتاب هیچگاه از دستشان نمی‌افتد و این ویژگی او قابل ستایش است.

محمدرضا ترکی، عضو هیئت علمی دانشکده ادبیات دانشگاه تهران، نیز در سخنانی گفت: همه ما خوشحالیم از اینکه زبانمان فارسی و فرهنگمان ایرانی است، سایه حافظ و سعدی و مولانا بر سرمان است و مفتخریم به پیروی از اهل بیت.

وی ادامه داد: پرسش دنیای امروز این است که چرا داعش که تمام پیرامون ایران و حتی کشورهای غربی را فراگرفته در کشور ما نفوذ نکرده است؟ پاسخش به نظر من باور ما به مکتب اهل بیت(ع) و آغشته بودن فرهنگمان با حافظ و سعدی است. با این حال متاسفم که باید بگویم قدر این نعمت را نمی دانیم و متاسفانه تکنوکرات های حاکم بر کشورمان هم قدر فرهنگ و ادب و شعر فارسی را درک نمی کنند و نمی دانند اگر اینها نبود چه سرنوشت تلخی داشتیم.

ترکی در ادامه با اشاره به دفتر شعر حداد عادل گفت: زبان روان و شیوه سهل به‌کار بردن واژه ها به اشعار این دفتر همچون یک جویبار زلالی داده است. تمامی این اشعار در اوج سلامت زبان سروده شده است. آقای حداد در کوره ذوقشان واژه ها را ذوب کرده و در نهایت اعتدال، غزلی ناب سروده اند که گاهی نیز با چاشنی طنز آمیخته شده است و اگر فردی بخواهد حداد عادل را بدون تعارف ببیند باید به این اشعار مراجعه کند. ایشان به ضرورت و با وظیفه وارد پوست شیر سیاست شده و مطمئنیم که اگر خواست خودشان بود ترجیح می داد تنها به فلسفه و ادبیات بپردازد.

این شاعر در پایان تاکید کرد: لطافت اشعار دکتر حداد عادل را در طرح جلد کتاب «هنوز هم ...» نیز می‌توان دید که از سوی انتشارات سوره مهر منتشر شده است و جا دارد بگویم از حوزه هنری متشکریم که با مشکلاتی که ممکن است در عرصه انتشار کتاب وجود داشته باشد، آثار خوبی منتشر می‌کند و هنوز هم آثاری چون «هنوز هم ...» به دست اهل ادبیات می‌رسد.

همچنین علیرضا قزوه، مدیر مرکز آفرینش‌های تادبی حوزه هنری، در سخنانی گفت: باید آقای حداد را غنیمت شمرد که با مشغله‌هایی که داشته و کمبود وقت، برای شعر هم وقت گذاشته و از این حیث به نظر من، او شق القمر کرده است.

او اظهار کرد: ما روزگاری در دهه ۶۰ ادبیات انقلاب را خلق کرده و سبک شعری تازه ای به وجود آوردیم که تثبیت شد. بعد از آن با ظهور شعر عرفانی حضرت امام (ره) شاهد بودیم که مردم بار دیگر با شعر آشتی کردند و هوای ادبیات ما نیز عوض شد؛ اما کم کم پس از آن دیدیم ترانه و برخی از اشعار جدید به جان شعر انقلاب افتادند تا جایی که دیگر امروز شعر ما از حماسه فاصله گرفته و عمدتا سانتی‌مانتال شده است.

این شاعر افزود: در روزگار ما شاعران جوانی رشد کرده اند که یک دفتر شعرشان در مقابل یکی از غزل‌های این مجموعه رنگ می بازد و کتابهایی چاپ می‌شود که از هر ۱۰۰ عنوان ۹۰ جلدش را باید کنار گذاشت.

قزوه با بیان این که شعرهای آقای حداد در این کتاب برای ما درس است، ادامه داد: بهتر است تعارف را کنار بگذاریم و کمی صریح باشیم. کتاب «هنوز هم ...» دکتر حداد عادل شعرهای خوبی دارد اما اگر بگوییم در این روزگار تنها ایشان و چند نفر دیگر شاعران خوبی هستند دروغ گفته ایم. با این حال اگر از ۱۰۰ غزل روزگارمان بخواهیم انتخابی داشته باشیم از این کتاب هم غزلی برمی‌گزینیم که به نظر من چیز کمی نیست و بسیار مبارک است.

او همچنین گفت: در این مجموعه بخشی با عنوان قطعه آمده است؛ قالبی که کمتر به آن پرداخته شده است و جا دارد آن را زنده کنیم همانطور که شاعران انقلاب بسیاری از قالب‌ها را زنده کردند، مثلاً قیصر غزل و سیدحسن حسینی رباعی را.

علیرضا قزوه در ادامه درباره شخصیت سیاسی حداد عادل نیز گفت: روزگار ما در عرصه سیاست به گونه ای شده که انگار تیم ملی ما حذف شده و به جای آن می‌گویند تیم ملی امید زرگنده به میدان برود! من نمی دانم ما چطور راضی شده‌ایم امثال دکتر حداد و آقای توکلی را در عرصه سیاست از دست بدهیم. با این حال، امیدواریم سایه دکتر حداد عادل بر سر فرهنگ و ادبیات ما باشد.

بهاءالدین خرمشاهی، حافظ‌پژوه و شاعر، هم یکی دیگر از سخنرانان این مراسم بود. وی با بیان این که کتاب «هنوز هم ...» را خوانده و یادداشت مفصلی درباره آن نوشته که به زودی منتشر می‌شود، گفت: حسن سلیقه و صبر ۴۰ ساله آقای حداد را در منتشر نکردن این اشعار که منجر به نقش کردن چنین دفتر زلال و ظریفی شد تبریک می گویم.

خرمشاهی افزود: این کتاب، دفتری است دیوان وار، خواندنی و ماندنی و من در مقابل آن احساس احترام و مسئولیتی بالا حس می‌کنم.

خرمشاهی در ادامه توجه حداد عادل به انتخاب اسمی نو و تازه برای کتابش، توجه فراوان به ردیف در شعر و آسانی بیان، پرداخت به معنا بیش از مضمون، ملاحت هندی‌وار داشتن در شعر و طنز را از ویژگی‌های این کتاب دانست و بیت‌هایی را به عنوان مثال از این تعاریف خواند.

در مراسم رونمایی مجموعه شعر «هنوز هم...» غلامعلی حداد عادل که علی درستکار اجرای آن را بر عهده داشت و خانواده حداد عادل نیز حضور داشتند، نماآهنگی از یکی از شعرهای حداد عادل با صدای علیرضا قربانی پخش شد.