شرق اوکراین؛ جولانگاه پوتین

دیپلماسی ایرانی: در ماه مارس یک مجله آلمانی مقاله ای را منتشر کرد و در آن به موضوع مناطق جدا شده از شرق اوکراین پرداخت. به نوشته این مقاله روسیه در این مناطق به قدری اعمال نفود می کند که گویی این سرزمین ها جزئی از سرزمین های روسیه هستند.

اسنادی که به دست نشریه «بیلد» رسیده بود، گزارشی از نشست اکتبر میان وزرای روسیه در مورد تدارک کمک های بشردوستانه برای مناطق آسیب دیده در جنوب شرق دونتسک و لوهانسک بود. این گزارش نشان می دهد که شرکت کنندگان در این نشست تنها به روی ارسال کمک های بشردوستانه متمرکز نبوده اند، بلکه به نوعی در قالب یک حکومت در سایه عمل می کرده اند. کارگروه های مختلفی در همکاری با مقامات روسیه تشکیل شده بودند تا امور مالی این منطقه، سیاست های اقتصادی آن، اوضاع زیرساخت های حمل و نقل و انرژی و موضوع تجارت را مدیریت کنند.

این نشست با نظارت چهار تن از اعضای پلیس مخفی روسیه و به ریاست سرگئی نظروف، سیاستمدار روس برگزار شد. مقامات اسمی جمهوری لوهانسک و دونتسک در این نشست حضور نداشتند. در واقع تنها اوکراینی حاضر در این جلسه نماینده شرکت بزرگ دی-تک متعلق به رینات آخمتوف، ثروتمندترین الیگارش این کشور بود.

موضع رسمی مقامات کرملین در مذاکرات، حفظ وحدت اوکراین، در عین اعطای خودمختاری به جدایی طلبان و به رسمیت شناختن حق وتوی آنها در قانون گذاری های ملی است. این مهم مستلزم اصلاح قانون اساسی اوکراین است. این اصلاح را می توان تغییر در ساختار بنیادی کشور دانست که پس از کشته شدن نزدیک به 10 هزار نفر احتمال وقوع آن به لحاظ سیاسی نزدیک به صفر است. کرملین وعده داده است که در مقابل تغییر قانون اساسی اوکراین، کنترل کی یف بر این سرزمین ها را به رسمیت خواهد شناخت.

در مقام نظر، مذاکرات میان دولت کی یف و رهبران مناطق جدایی طلب برگزار شده است. اتحادیه اروپا در حال اعمال فشار بر همه طرف ها، از جمله روسیه است و رفع تحریم های اقتصادی را ما به ازای حمایت کرملین از تلاش ها برای برقراری صلح قرار داده است.

روسیه پیشنهاد داده است که حاضر است از نفود خود- به تعبیر مقامات روسی، نفوذ محدود خود- برای راضی کردن جدایی طلبان به همکاری استفاده کند. اما اگر همانطور که بیلد در مقاله خود به نقل از اسناد مربوط به نشست مذکور مدعی شده، روسیه کنترل مناطق تجزیه طلب را عملا در دست گرفته و در حال ادغام آن در اقتصاد خود است، نمی توان کرملین را به عنوان یک بازیگر خارجی در نظر گرفت که صرفا سعی در اعمال نفود دارد. باید این واقعیت را پذیرفت که نمایندگان حاضر در مذاکرات، عروسک های خیمه شب بازی روسیه هستند و طرف های اصلی روسیه و اوکراینند.

این نکته ای است که مقامات کی یف دیر زمانیست به آن آگاهی دارند، بنابراین برای آنها جای تعجب ندارد. اما درک این موضوع می تواند بر دیدگاه مقامات اروپایی که سعی در تسهیل فرآیند صلح دارند، موثر باشد.

روسیه سعی می کند با برجسته کردن عدم تمایل کی یف به اجرائی کردن شرایط مینسک 2، میان اروپا و اوکراین اختلاف بیندازد. پیامی که کرملین سعی در مخابره آن دارد اینست که کی یف دولتی ضعیف است که حتی توانایی اجرای توافقی که خود امضا کرده است را ندارد. طبق این روایت، مشکل اصلی ناکارآمدی سیاسی اوکراین است، در حالی که روسیه خواهان صلح است و ناعادلانه بار تحریم ها را به دوش می کشد.

البته این احتمال نیز وجود دارد که روسیه دعاوی بیلد را رد کند. روسیه معتقد است که این نشریه متعلق به دست راستی های آلمان است که رویکردی ضدروسیه دارند.

اما نشریه بیلد تا حالا نشان داده که قابلیت های ویژه ای در امور تحقیقاتی دارد. از آن جمله می توان به افشای احیای اقتصاد دونباس از سوی روسیه، پرداخت حقوق کارکنان و بازنشستگان و تلاش برای ایجاد اشتغال نام برد. خبرنگاران بیلد همه تلاش خود را بکار برده اند که صحت اخبار چاپ شده مربوط به این نشست را ثابت کنند و در عین حال از معرفی منبع خود اجتناب ورزند. اگرچه روسیه سعی می کند دعاوی مطرح شده را رد کند، اما آنچه بیلد آشکار کرده قوی تر از آنست که بتوان آن را کتمان کرد.