رمزگشايی سخنان ظريف

سرویس اقتصادی فردا؛ روزنامه شرق نوشت: «آمریکا در جریان تحریم‌ها سهم ایران را در بازار نفت ربود». این گزاره، جمله‌ای است که محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران در گفت‌وگوی خود با تلویزیون «روسیا ٢٤» بیان کرده است. این در حالی است که آمریکا هرگز به‌عنوان صادرکننده عمده نفت در جهان مطرح نبوده که حالا بتواند در زمان تحریم‌ها بازارهای نفتی ایران را برباید. این سخن ظریف را که به تعبیر کارشناسان، کنایه‌ای به روسیه نیز داشت، می‌توان این‌گونه تفسیر کرد که آمریکا به‌صورت غیرمستقیم بازارهای نفتی ایران را از چنگ ایران درآورده و در عین حال که قدرت خود را در بازارهای نفت و گاز تحکیم کرده، به رقبای ایران این فرصت را داده که بازارهای نفتی ایران را از آن خود کنند. کارشناسان معتقدند بیان این سخن از زبان وزیر امور خارجه ضمن هشدار به روسیه برای درنظرگرفتن سهم ایران در بازارهای نفتی، می‌تواند جلب حمایت این کشور در آستانه نشست دوحه باشد؛ به این معنا که روسیه برای مستثنا‌کردن ایران از فریز نفتی در این نشست حمایت کند. به گزارش ایسنا به نقل از خبرگزاری رویترز از مسکو، محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران در مصاحبه‌ای که روز جمعه پخش شد... ... گفت: در جریان تحریم‌هاي ضد تهران، آمریکا سهم ایران را در بازار جهانی نفت ربوده است. وی افزود: جمهوری اسلامی ایران برای بازپس‌گیری جایگاه مناسب خود در بازار نفت مصمم است. به گزارش خبرگزاری صداوسیما، ظریف در ادامه مصاحبه با تلویزیون «روسیا ٢٤» گفت: «در حال حاضر ایران (به بازار نفت) بازگشته است و امیدواریم دیگر تولیدکنندگان نیز به این نتیجه برسند و به نظر من، روسیه نشان داده است که شرایط مشخصی را که ایران پس از لغو تحریم‌ها دارد، درک می‌کند». وی افزود: «امیدواریم همه کشورها چه اعضای اوپک یا غیراوپک به این واقعیت اذعان کنند و آن را در نظر بگیرند». برگزاری نشست «فریز نفتی» در اکوادور در همین حال که زمان چندانی تا ١٧ آوریل (زمان برگزاری نشست دوحه با هدف فریز نفتی) باقی نمانده، برخی کشورهای آمریکای جنوبی در پایتخت اکوادور در حال برگزاری نشستی به‌منظور محدودکردن صادرات نفت برای افزایش قیمت هستند. به گزارش فارس به نقل از اسپوتنیک، وزرای نفت کلمبیا، ونزوئلا و اکوادور درحال‌حاضر در پایتخت اکوادور جمع شده و در حال بررسی امکان محدودکردن صادرات نفت از سوی این سه کشور هستند. بنا بر اعلام وزارت نفت اکوادور، این نشست به ریاست کارلوس پارجا، وزیر نفت این کشور در حال انجام است. بنا بر گفته وزیر نفت اکوادور، این نشست در راستای ایجاد یک موضع مشترک در میان کشورهای این منطقه پیش از برگزاری نشست دوحه قطر با حضور کشورهای عضو اوپک و غیر عضو اوپک برگزار می‌شود. عرضه نفت ارزان ایران در بازار آسیا برای بازپس‌گیری سهم ازدست‌رفته در همین حال بلومبرگ در گزارشی اعلام کرده، ایران با زیرپاگذاشتن سنت‌های قیمت‌گذاری اقدامات خود در بازار جهانی شدت بخشیده است و این نشان می‌دهد در شرایطی که تولیدکنندگان رقیب در تلاش برای رسیدن به توافق بر سر فریز تولید هستند، تهران به دنبال بازیابی سهم خود از بازار است. به گزارش تسنیم به نقل از بلومبرگ، ایران برای بازپس‌گیری سهم خود از بازار نفت آسیا، قیمت نفت فروزان برای تحویل ماه می ‌در این بازار را سه سنت کمتر از قیمت پیشنهادی از سوی شرکت آرامکو برای نفت عرب مدیوم تعیین کرد. شرکت ملی نفت ایران، نفت خام فروزان خود را برای ماه می‌ در بازار آسیا زیر قیمت پیشنهادی از سوی شرکت آرامکو برای نفت عرب مدیوم عرضه خواهد کرد. این سومین ماهی است که ایران پس از هفت سال نفت خود را پایین‌تر از نفت عربستان عرضه می‌کند. یک مقام رسمی که نخواست نامش فاش شود گفت: شرکت ملی نفت ایران همچنین نفت سبک این کشور در بازار آسیا را ٦٠ سنت کمتر از شاخص‌های نفت خاورمیانه عرضه خواهد کرد. به گزارش مهر، قیمت نفت ایران بار دیگر نزولی شد و تا سطح بشکه‌ای ۳۵ دلار کاهش یافت تا متوسط بهای نفت صادراتی ایران از ابتدای سال ۲۰۱۶ میلادی تاکنون کماکان کمتر از ۳۰ دلار و نصف قیمت سال ۲۰۱۵ باشد، اما با این وجود مؤسسه گلدمن ساکس اعلام کرده قیمت ۳۵ دلار برای هر بشکه نفت رقمی «متعادل» است و پیش‌بینی می‌شود قیمت نفت سال آینده ۶۰ دلار شود. آمريكا با تحريم‌ها، بازارهاي نفت ايران را گرفت محمود خاقاني، كارشناس نفت در گفت‌وگو با «شرق» با اشاره به غيرمستقيم‌خواندن تأثير آمريكا بر بازارهاي نفتي ايران، گفت: در دوران تحريم صنعت نفت ايران و در حالتي كه اقتصاد آمريكا با بحران مواجه بود، آمريكا موفق شد بعد از بحران بانكي سال ٢٠٠٨ قيمت نفت را به طور مصنوعي در محدوده ٨٠ تا صد دلار بالا نگه دارد؛ بنابراين بالانگه‌داشتن قيمت نفت با كمك عربستان، رضايت ديگر توليدكنندگان نفت را نيز به همراه داشت. دراين‌ميان برخي مصرف‌كنندگان ممكن بود ناراضي باشند؛ اما آنها نيز جايزه خود را از آمريكا گرفته بودند؛ زيرا در آن زمان ايران چاره‌اي نداشت، جز اينكه نفت خود را به كشورهايي مانند چين، هند، ژاپن و ديگر كشورها بدهد و در مقابل، اين كشورها به بهانه تحريم ايران، پول نفت را به ايران ندادند. در اين حالت، موقعيتي ايجاد شد كه هم مصرف‌كنندگان عمده در شرق آسيا و هم توليدكنندگان در خاورميانه، آمريكاي لاتين و روسيه راضي بودند ايران، هم تحريم دلاري باشد و هم تحريم نفتي. مدیرکل اسبق امور خزر و آسیای میانه وزارت نفت، درباره رفتار آمريكا در زمان تحريم، تصريح كرد: در اين زمان آمريكا بهره پول را پايين آورد و شروع به چاپ دلار كرد؛ به‌همين‌دليل قدرت خريد دلار كاهش يافت؛ بنابراين هر كسي كه دلار داشت، در شيل‌اويل و شيل‌گس سرمايه‌گذاري كرد و در نتيجه توليد نفت آمريكا حدود پنج ميليون بشكه در روز افزايش يافت. بازي دوسرسود آمريكا در زمان تحريم ايران خاقاني با اشاره به اينكه ممكن است افزايش توليد نفت نامتعارف آمريكا منظور وزير امور خارجه باشد، ادامه داد: وقتي آمريكا به اين هدف رسيد، متوجه شد با يك تير دو نشان زده است. نخست آنكه قدرت اقتصادي ايران را تضعيف كرده و در كنار آن ديگر به عربستان‌سعودي نيز به‌عنوان توليدكننده‌اي كه در زمان بالابودن قيمت نفت، بازار را متعادل مي‌كند، نيازي ندارد. اين كارشناس با بيان اينكه آمريكا متوجه شد اگر قيمت نفت ٥٠ دلار باشد، مشكلي نخواهد داشت، افزود: آمريكا به‌همين‌دليل تصميم جديدي در سال انتخاباتي در ايالات متحده آمريكا براي سرنوشت دلار گرفت. از آنجا كه قيمت نفت با دلار محاسبه مي‌شود، آمريكا اين قدرت را دارد كه با دلار در بازارهاي نفتي بازي كند. در اين زمان آمريكا ممنوعيت صادرات نفت خام را برداشت تا كساني كه در آمريكا نفت متعارف توليد مي‌كنند و مازادي نيز دارند، بتوانند نفت خود را صادر كنند. سپس چاپ دلار بدون پشتوانه را متوقف كرد و بهره بانكي را در آمريكا بالا برد. در اين زمان دلارها راه عكس را در پيش گرفت و از بازارهاي نفت، گاز و طلا به سمت بانك‌هاي آمريكا روانه شد. مدیرکل امور خزر و آسیای‌میانه وزارت نفت در دولت‌هاي هشتم و نهم با اشاره به آغاز سقوط قيمت نفت در اين زمان، اظهار كرد:‌ اگر برجام اتفاق نيفتاده بود، احتمالا قيمت نفت تا ١٠ دلار يا حتي كمتر از آن نيز سقوط مي‌كرد؛ زيرا سقوط قيمت نفت اكنون آسيب جدي به شيل‌اويل‌ها نمي‌زند؛ درعين‌حال سياست آمريكا ضربه هم‌زمان به اقتصاد روسيه نيز هست. آمريكا درعين‌حال ديگر به عربستان نيازي ندارد؛ به‌همين‌دليل عربستان و متحدانش دستپاچه هستند. آمريكا با تحريم نفتي و دلاري نيز با كمك کسانی كه از اين موضوع استقبال كردند، از چند جهت سود برد. نخست آنكه توليد نفت خود را افزايش داد. از سويي جايگاه سرنوشت‌ساز خود را در بازار نفت و گاز و دلار را تحكيم كرد و هم صنعتگران و شركت‌هاي آمريكايي كه در چين، هند و كشورهاي ديگر سرمايه‌گذاري كرده‌ بودند، از تحريم‌ها استفاده كردند و از بازار ايران براي دفن كالاهاي غيراستانداردي كه هيچ‌كجاي دنيا نمي‌توانند بفروشند، استفاده كردند. هشدار ظريف به روسيه اين كارشناس نفت افزود: آقاي ظريف با بيان اينكه آمريكا سهم ايران را در بازار نفت گرفت، به‌‌عنوان يك ديپلمات آينده را پيش‌بيني مي‌كند و به روسيه هشدار مي‌دهد كه آمريكا با جايگاهي كه پيدا كرده، همان‌طوركه جاي ايران را در بازار نفت گرفت، مي‌تواند جاي روسيه را نيز بگيرد. خاقاني با اشاره به اجلاس دوحه براي فريز نفتي افزود: كشورهايي كه توانسته‌اند تاكنون در حداكثر توانشان توليد كنند، اكنون به كشوري كه مي‌خواهد به جايگاه خود در قبل از زمان تحريم‌ها بازگردد، مي‌گويند در سطح توليد يك ميليون بشكه در روز بمان. به‌همين‌دليل از سياست آقاي زنگنه دراين‌باره استقبال مي‌‌كنم. ايران نياز ندارد در نشست دوحه شركت كند و اگر شركت كرد، بايد تأكيد كند اگر به نفت به عنوان يك كالا نگاه كنند، بايد با يكديگر رقابت كنند و در اين صورت قيمت نفت بيشتر كاهش مي‌يابد. تحریم‌های آمریکا، بازارهای نفتی ایران را تحت‌تأثیر قرار داد حمید حسینی، عضو هیأت‌مدیره اتحادیه صادرکنندگان فراورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی نیز در گفت‌وگو با «شرق» گفت: تحریم‌هایی که آمریکا علیه ایران وضع کرده است و محدودیت‌هایی که این کشور برای ایران قائل شده بود، سبب شد ایران بازارهای نفتی خود را از دست بدهد. حتی ریشه تحریم‌های اروپا نیز در تحریم‌های آمریکا نهفته بود. در نتیجه می‌توان سخنان آقای ظریف را از این زاویه تعبیر کرد. حسینی تصریح کرد: تحریم‌هایی که بانک‌های آمریکایی برای شرکت نفت ایران گذاشتند، سبب شد بازارهای خود را از دست بدهیم و کشورهایی مانند روسیه، عربستان و عراق بازارهای ایران را بربایند، اما درعین‌حال آمریکا در بازارهای نفتی صادرکننده محسوب نمی‌شود که بتواند به‌ صورت مستقیم تأثیری بر بازار ایران داشته باشد. این کارشناس با اشاره به وضعیت آمریکا در بازارهاي نفتی گفت: آمریکا چیزی حدود ١٨ میلیون بشکه نفت در روز مصرف دارد که از این میزان ٩ میلیون آن را از طریق متعارف تولید می‌کند و چهار تا پنج‌ میلیون آن را نیز از طریق شیل‌اویل‌ها تولید می‌کند و هنوز حدود پنج‌ میلیون نیز وارد می‌کند و نمی‌توان این کشور را در دسته صادرکنندگان نفت گنجاند که حالا بخواهد سهم بازار نفت ایران را بگیرد. اخیرا آنچه از سوی آمریکا روانه بازارهای جهانی شده میعانات گازی بوده که توانستند در این زمینه صادرکننده باشند. اگر آمریکا بخواهد از منطقه‌ای نفت صادرکند باید در منطقه‌ای دیگر نفت وارد کند که بتواند نیاز این کشور را تأمین کند. این کشور هنوز تراز منفی در نفت دارد و هنوز در گروه واردکنندگان نفت جای می‌گیرد. چانه‌زنی برای نشست دوحه حسینی در پاسخ به این پرسش که علت بیان این مسئله از سوی ظریف در مصاحبه با تلویزیون روسیه چه می‌تواند باشد، گفت: این رفتار آقای ظریف را می‌توان نوعی چانه‌زنی در مسئله فریز نفتی تعبیر کرد. روسیه پیش‌تر اعلام کرده بود احتمالا بتوان در مسئله فریز نفتی ایران را مستثنا کرد. قاعدتا سخنان وزیر امور خارجه در این راستا به علت نزدیکی نشست دوحه برای فریز نفتی بوده است که بتوانیم دیگر کشورها را برای بازگشت خود به بازارهای نفتی جهان قانع کنیم. به‌این‌ترتیب، با توجه به کاهش قیمت نفت، مصرف در دنیا افزایش می‌یابد، بنابراین امکان پیداشدن بازار برای ایران و در کنار آن اگر دیگران بازار نفت خود را افزایش ندهند، امکان متعادل‌شدن بازار وجود دارد و سخنان آقای ظریف را می‌توان نوعی جلب همسویی روسیه در نشست دوحه دانست. آمریکا بازارهای نفتی ایران را نگرفته است نرسی قربان، کارشناس نفت در گفت‌وگو با «شرق» درباره ربودن بازار نفت ایران در زمان تحریم‌ها، از سوی آمریکا گفت: آمریکا هرگز صادرکننده نفت نیست که بتواند بازار نفت ایران را بگیرد. در زمان تحریم‌ها، روسیه بازارهای اروپایی ایران را گرفته و بازارهای شرق آسیا را هم عربستان و عراق گرفته‌اند.