رقابت منطقه ای برای جدایی نفت از اقتصاد

سرویس اقتصادی فردا؛ روزنامه ابتکار نوشت: اقتصاد کشورهای وابسته به نفت در حال تغییرات اساسی در برنامه های اقتصادی خود جهت قطع وابستگی به نفت هستند. طی چند دهه ی اخیر، پنج برنامه توسعه برای کشور نوشته شده که در عمل شاید تنها بخش کوچکی از این برنامه ها محقق شده است، که در نهایت آخرین آن برنامه ششم توسعه است که در مراحل مطالعه و تصویب به سر می برد.رویای قطع وابستگی از نفت در سر کشورهای مهم خاورمیانه مانند ایران و عربستان هنوز به عنوان مسئله اساسی مطرح می شود.برنامه ششم توسعه و بودجه سال 95 سعی در حرکت در مسیر تحقق این رویا را دارد و هم زمان با آن در عربستان طرح ایجاد بزرگترین "بزرگترین صندوق سرمایه گذاری دولتی جهان" با اندوخته‌ای به مبلغ دو تریلیون دلار است را داده که مسعولان سعودی می‌گویند تا 20 سال آینده به تدریج محقق خواهد شد.روزنامه ایندیپندنت در این خصوص نوشت: بر اساس این طرح قرار است عربستان یک صندوق سرمایه گذاری ملی (Sovereig- InvestmenFund) به مبلغ دو تریلیون دلار را از طریق فروش دارایی‌های شرکت ملی نفت (آرامکو) تشکیل دهد. این یک اقدام چشمگیر از سوی عربستان متکی به صنعت نفت برای تغییر شکل اقتصادش است.این طرح عربستان واکنشی به کاهش شدید قیمت نفت و احتمالا پی بردن به این است که جهان در تلاش برای فاصله گرفتن از سوخت‌های فسیلی به منظور کاهش میانگین دمای جهانی است. دولت عربستان همچنین به دلیل جنگ خود در یمن و سوریه با هزینه‌های نظامی هنگفتی مواجه است.این صندوق عظیم به حدی اعتبار دارد که می‌توان با آن چهار شرکت بزرگ اول آمریکا یعنی "اپل"، شرکت مادر گوگل موسوم به "آلفابت"، "مایکروسافت" و "برکشایر هاتاوی" را خریداری کرد. اما باید دید کدام یک ازکشورها می توانند مانند نروژ در سال های گذشته به این مهم دست یابد؟ ما نیاز به بانک حامی تولیدکننده داریم مسعود دانشمند در گفت و گو خبرنگار اقتصادی روزنامه «ابتکار» با اشاره به درآمد های بالای عربستان از بخش های مختلف توریست و نفت گفت: عربستان سال هاست به واسطه ذخایر نفتی غنی خود و حجم بالای توریست از درآمد بالایی برخوردار است بنابراین می تواند طی چند سال صندوق سرمایه گذاری خود را با مبلغ قابل توجهی از سرمایه پر کند. وی افزود: اما آنچه که مهم است کارآیی این صندوق است که در مقایسه با کشوری مانند نروژ بسیار متفاوت است، چرا که عربستان در نهایت می تواند از این صندوق به عنوان یک بانک وام دهنده استفاده کند و نه پیش رفتن به سمت اقتصاد تولیدی. عضو اتاق بازرگانی ایران، با بیان این که در منطقه خاورمیانه به بزرگتر بود هر پدیده غیرلازمی اهمیت داده می شود، اظهار کرد: مهم این است که در تولید جهانی تا چه اندازه می توان نقش داشت، تجربه صندوق ذخیره ارزی را ما هم در کشور تجربه کردیم که البته در مدیریت آن خیلی موفق عمل نکردیم. وی تصریح کرد: به نظر می رسد در شرایط فعلی کشور ما نیاز به یک بانک دارد که درآمد حاصل از نفت خود را به صنایع کوچک و متوسط به صورت وام پرداخت کرده و اقساط آن را به شکل ارزی باز پس گیرد.دانشمند ادامه داد: این کار می تواند در کوتاه مدت به صنایع تولیدی ما که بیشترین نقش را در ایجاد اشتغال و تولید ناخالص ملی کشور ما دارد، اثرگذار باشد، هرچند در کوتاه مدت ممکن است به دولت فشاری آورده شود اما در نهایت به ایجاد اشتغال و تولید ملی کمک خواهد کرد. کمبود تکنولوژی در استخراج نفت معضل اصلی کشور است دکتر پرویز جاهد در گفت و گو با «ابتکار» با اشاره به تفاوت های ایران و عربستان در بهره برداری از منابع خود، گفت: تفاوت کشور ما و عربستان در تکنولوژی بهره برداری نفت است که طی سال های گذشته آن ها توانستند استخراج بیشتری از نفت خود و در نتیجه درآمد بیشتری نسبت به کشور ما داشته باشند.وی افزود: ما باید نفت را از تحریم بیرون آوریم و در عین حال بتوانیم با تولید بیشتر بازارهای خود را به دست آوریم که این موضوع نیازمند سرمایه گذاری خارجی و ورود تکنولوژی به کشور است.رییس انجمن اقتصاددانان ایران، برنامه های توسعه ای را در کشور ما آرزو محور دانست و اظهار کرد: طی چند دهه ی گذشته اکثر برنامه های توسعه کشور محقق نشده و تنها به بیان آرزوهای ما پرداخته در حالی که عربستان می تواند برای راه اندازی صندوق سرمایه گذاری ظرف مدت 5 سال به مبلغ مورد نظر خود برسد.وی تصریح کرد: مزیت هایی انسانی و جغرافیایی که ایران نسبت به عربستان دارد نمی تواند در سرمایه گذاری نقش زیادی داشته باشد، چرا که مسئله ی امروز ما کمبود تکنولوژی است.جاهد با بیان اینکه برای رسیدن به تولید نفت بالا نیازمند سرمایه ای حدود 500 میلیون دلار هستیم، اظهار کرد: برای سرمایه گذاری نیاز به زمان داریم و حداقل تا دوسال آینده نمی توان به ایجاد تحول در این خصوص امید داشت.وی ادامه داد: برای ورود شرکت های اروپایی نیاز به مطالعه ی آن ها و در نهایت سرمایه گذاری این شرکت ها می باشد که در عین حال بازار های از دست رفته ما در دنیا نیز خود مزید بر علت است. نوسانات بهای نفت سرمایه گذاری در آن را نامطمئن کرده است مجید رضا حریری در گفت و گو با «ابتکار» با بیان اینکه طی چند سال گذشته عربستان سعی در کاهش وابستگی اقتصاد خود به نفت داشته است، اظهار کرد: کشوری که حدود 12 میلیون بشکه نفت خود را صادر می کند بعید نیست که بتواند بزرگترین صندوق سرمایه گذاری جهان را تاسیس کند.وی با اشاره به نقش تعیین کننده نفت در معاملات جهانی گفت: اگرچه دنیا به سمت حذف سوخت های فسیلی است اما به طور حتم نمی شود گفت که نفت طی چند سال آینده اهمیت خود را از دست خواهد داد.رئیس کمیسیون واردات اتاق ایران، تصریح کرد: در عین حال نوسانات بهای نفت در جهان بسیاری از کشورها را به این نتیجه رسانده که اختیار بازار بیشتر از آنکه دست عرضه باشد به تقاضا بستگی دارد، بنابراین تلاش کشورها جدایی بند ناف اقتصاد خود از نفت است.وی با اشاره به کمبود تکنولوژی دراستخراج نفت ایران، گفت: عربستان طی سال های گذشته با درآمد نفتی غنی خود که ماحصل تکنلوژی آن ها در استخراج نفت بود، توانست زیرساخت های سرمایه گذاری خود را قوی کند که ما از این موضوع عقب افتادیم، بنابراین در بحث سرمایه گذاری نیز ما احتیاج به فراهم آمدن زیرساخت های لازم هستیم. ا یجاد صندوق سرمایه گذاری عربستان روی کاغذ میسر است هادی حق شناس در گفت و گو با ابتکار، با اشاره به هدف مشترک اکثر کشورهای نفتی در قطع ارتباز اقتصاد با نفت، گفت: تجربه ی ایجاد صندوق سرمایه گذاری در برخی از کشورها از جمله کشور ما و نروژ نیز تجربه شد، اما این نروژ بود که توانست موفق عمل کند. وی افزود: این کشور توانست منابع حاصل از فروش نفت و گاز خود را وارد اقتصاد نکند و تنها سود حاصل از آن را مورد بهره برداری قرار دهد.این استاد دانشگاه، با بیان اینکه اقتصاد عربستان به شدت وابسته به نفت است، گفت: عربستان با هزینه های جاری زیادی روبرو است که با تولید بیش از 11 میلیون بشکه نفت بودجه سال گذشته خود را با کسری بسته است، که بخش قابل توجهی از آن صرف جنگ یمن و ماجرا جویی های او شده است.وی تصریح کرد: به نظر می رسد ایجاد این صندوق تنها روی کاغذ امکان پذیر باشد و به طور قطع زمان زیادی برای بهره برداری ازآن صرف خواهد شد.حق شناس، موقعیت استراتژیک عربستان را مناسب دانست و اظهار کرد: وجود کعبه مقدس که بیش از یک میلیارد مسلمان مشتاق برای زیارت آن در جهان وجود دارد خود یک امکان مناسب اقتصادی برای عربستان محسوب می شود.وی ادامه داد: زیرساخت های مناسب این کشور مانند فرودگاه ها، هتل ها و... ناشی از فروش نفت بوده که توانسته اند طی سال های گذشته فراهم کنند، اما این توسعه درون زا نبوده و می تواند با یک حادثه از هم بپاشد. این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: کشورهایی مانند هنگ کنگ، سنگاپور و یا تایلند به لحاظ پتانسیل از دو جزیره کیش و قشم ما و یا جزیره مکران، ضعیف تر هستند که با سرمایه گذاری در پتانسیل های بالقوه می توان از لحاظ اقتصادی از تمام کشورهای منطقه پیش بیفتیم.