گزارش ویژه روزنامه عمانی از عمان و جشن نوروز

خبرگزاری تسنیم: مقاله «النیروز، حکایت الخیر والنور» روزنامه الزمن توسط طاهره اللواتیه و با همفکری رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در مسقط (عمان) و در راستای سیاست تعامل با رسانه‌های بومی تهیه و منتشر شده است. در ادامه تیترهای برگزیده این مقاله می‌خوانید: 1. چهار سال پیش بیست و یکم ماه مارس توسط یونسکو به عنوان نوروز میراث شرقی ثبت شده است. 2. نوروز در عراق از پنج هزار سال پیش آغاز شده است. 3. سعید الغزیلی: قریات نوروز را با اعتدال هوا و بازگشت ساحل نشینان به خانه‌های خود جشن می‌گیرند. 4. اکبری: نوروز روز صلح، دوستی و ارتباطات انسانی و همگرایی میان ملت‌های همسایه است. 5. الفارسی: در دوران کودکی ما نوروز را در مسندم و ساحل (منطقه) باطنه جشن می‌گرفتند. این مقاله در دو صفحه روزنامه همراه تصاویر نوروز در کشورهای مختلف و در هفت بخش تدوین و منتشر شده است: 1. نوروز و عرب‌های کهن: در این بخش پس از استشهاد به بیت شعر از البحتری (وقد نبه نوروز فی غسق الدجی / أوائل ورد کن بالأمس نوما) می‌نویسد: نوروز یا "روز جدید در فرهنگ ایرانی و کردی ترکی و افغانی وباکستانی و آسیای مرکزی، از مشهورترین و قدیمی‌ترین اعیاد شناخته شده در مشرق زمین و مصادف با فصل بهار در (21 مارس) است که ایرانی‌ها آن را آغاز سال شمسی نهاده‌اند. مقاله با ذکر منابعی همچون دیوان العرب از رحمان خلیفة بشار نقل می‌کند: احیاء نوروز از عهد اموی بوده است، و نصوص تاریخی و ادبی متفکرانی همچون بیرونی و نویری و جاحظ و قلقشندی و مسعودی و ثعالبی و مقریزی و طه ندا و أحمد محمد خوفی و جرجی زیدان و خالصی و حسن ابراهیم حسن و محمد غنیمی هلال و دیگران از علمای معاصر و قدماء در باره این جشن تالیفاتی دارند. 2. عراق در آغاز و میان تموز و عشتار: نگارنده می‌نویسد: سلیم مطر و نصرت مردان معتقدند که عید نوروز یا عید بهار از 5 هزار سال پیش در مناطق سومر و بابل و نینوی و تا زمانی که مسیحیت وارد آن مناطق می‌شود؛ در عراق جشن گرفته می‌شده است. سومری‌ها این عید را (زکموک) و در بابل و نینوى (اجیتو - الحج) یا عید آغاز سال می‌نامیده اند. و عراقی‌ها آن را روز نخست از ماه (نیشان) أی یوم ظهور نیشان و نشانه بهار می‌دانند و این عید ده روز ادامه می‌یابد. سپس این سنت فرهنگی با انتقال میراث سومری به سامی به منطقه شامات نیز گسترش می‌یابد و عباسی‌ها آن را به عنوان عید بهار و با عنوان فارسی (نوروز) به رسمیت می‌شناسند. از این رو؛ نوروز در بغداد زمان عباسی أمری شائع و رسمی شناخته می‌شود و برخی گفته‌اند؛ (نوروز)، ترجمة (یومو نیشان) أی (یوم التفتح والتجدد) است. 3. جمشید و کاوه و پیروزی نیکی بر شر: نگارنده در این بخش می‌نویسد: دکتر بهمن أکبری وابسته فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در عمان می‌گوید: یونسکو عید نوروز به عنوان عیدی تاریخی و مهم برای ملتها تمدن‌های شرقی کهن ثبت جهانی کرده است، نوروز ارزشی در میراث مشترک انسانی دارد و روز صلح و دوستی و تفاهم و برادری میان ملتها و دولت‌های همسایه است. نوروز یکی از بهترین تجارب انسانی است که میان ملتهای جهان در تمام عرصه‌ها به‌ویژه فرهنگی تمدنی و اجتماعی روح انسجام و دوستی را گسترش داده است. نوروز در ایران روزی است که مردم دشمنی‌های خود با برادران و خواهرانشان را فراموش می‌کنند و به دوستی و صلح می‌رسند. نوروز در ایران روز نظافت و پاکی است پاکی باطن و ظاهر و در آغاز سال همگان دست به دعا برداشته می‌خوانند: یامقلب القلوب والأبصار، یامدبر اللیل والنهار، یامحول الحول والأحوال، حول حالنا الی أحسن حال. در ادامه مقاله نویسنده به ذکر اساطیر ایرانی و کردی در باره نوروز می‌پردازد. 4 . شم النسیم و نوروز: نویسنده از حسن مجدی در مجلة الیوم السابع نقل می‌کند: عیدشم النسیم، از أعیاد مصر فرعونی بوده است، علت تسمیة آن به "شم النسیم" به کلمة فرعونی "شمو"، به معنای بعثت زندگی برمی گردد. زیرا مصری‌های کهن معتقد بودند که آغاز آفرینش در آن روز بوده است و بر اثر مرور زمان واژه "النسیم" به آن اضافه شده است به سبب اینکه با اعتدال هوا، و طراوت نسیم مرتبط است. 5. عمان و جشن نوروز: نویسنده در این بخش از گفتار سعید الغزیلی؛ نماینده مردم استان قریات در مجلس شورای عمان در باره نوروز در منطقه قریات از توابع مسقط را نقل می‌کند و سپس از مجلة العربی ذکر می‌کند: جشن نوروز در ولایت قریات مرسوم است و در واقع پایان سال مردمان دریاست؛ به این سبب گاو یا گوسفندی را ذبح و با برنج پخته کرده میان مردم توزیع می‌کنند و اعتقادشان بر این است که این صدقه موجب افزایش روزی سال آینده آنان در دریا است. نویسنده در ادامه جشن نوروز را در استان مسندم (نزدیک‌ترین نقطه مرزی عمان به ایران در تنگه هرمز) از قول خانم الفارسی نقل می‌کند: بسیاری از خانواده‌ها نوروز را در مسندم جشن می‌گیرند و روز دعا و تقرب می‌دانند تمام خانواده دور سفره هفت سین جمع می‌شوند هفت چیزی که رمزی است برای رشد و تجدید حیات و خیر و برکت را در سال آینده آرزو می‌کنند این جشن‌ها در دوره کودکی ما شایع‌تر بود اما اینک کاهش یافته است اما جشن‌های نوروزی در قریات تاکنون ادامه دارد و تا ساحل منطقه باطنه گسترش یافته است و با نام نوروز شناخته می‌شود. 6 . نوروز دیگر در مصر و خلیج (فارس) و عمان: نگارنده در باره جشن نوروز در مصر و خلیج (فارس) و عمان می‌نویسد: گذشتگان ما فی عمان و خلیج روشی نو برای تعیین سال جدید را پی ریزی کرده بودند تا موسم صید و غواصی و زراعت و کشت و برداشت و تکثیر ماهیان را تعیین کنند و آن را (الدرور) یا (نوروز) یا حساب دریایی می‌نامیدند. و آن یک حساب فلکی قدیم در منطقة بوده است، که برابر آن حساب فلکی هر سال را به چهار فصل تقسیم می‌کردند: الصفری و الشتاء و الصیف و القیظ، و مقابل آن فصول چهارگانه پاییز، زمستان، بهار و تابستان (خریف و شتاء و ربیع و صیف) قرار داشت که شمارش دهه نخست از اول نوروز، شروع می‌شده است. 7. آرمان بشر برای نجات نویسنده در پایان مقاله عالمانه (و بدون تصریح) به تعریف نوروز در اندیشه‌های دینی و شیعی که در روایات مأثوره آمده است اشاره می‌کند و می‌نویسد: نظریه نوروز، اندیشه پیروزی خوبی بر بدی و نور بر تاریکی و خیر بر شر است زیرا در این روز نور محمدی ظهور می‌کند و روز رهایی و نجات آدمیان از ظلم و طغیان و فساد است؛ آرمانی که همه ادیان به آن بشارت داده‌اند که همن "روز رهایی موعود"(الخلاص المنتظر) است.