خسارت محض فرجام ۷۰ روز اجرای برجام

خبرگزاری مهر: پس از مذاکرات طولانی ۱۲ ساله ایران و غرب بر سر پرونده هسته ای ایران، دولت یازدهم با شعار مذاکره برد - برد به منظور رسیدن به توافق با ۱+۵ مذاکرات را به صورت جدی دنبال کرد و در نهایت همه آنچه که در ماه‌های طولانی مذاکرات مورد بحث و مجادله قرار گرفته بود در تیرماه سال ۹۴ روی کاغذ آمد، کاغذی که عنوان توافق نهایی «برجام» را بر روی خود دارد. توافقی که باید پایانی باشد بر تحریم ها، محدودیت های اقتصادی، معاملات بانکی و تجاری توافقی که باید اموال بلوکه شده را برگرداند، سوئیفت ها را باز کند و راه صادرات و واردات را هموار سازد.

مروری بر ۲۰ ماه فراز و نشیب های توافق برد - برد!

مذاکرات رسمی برای طرح جامع اقدام مشترک دربارهٔ برنامه اتمی ایران با پذیرفتن توافق موقت ژنو بر روی برنامه هسته‌ای ایران در نوامبر ۲۰۱۳ شروع شد. به مدت ۲۰ ماه کشورها درگیر مذاکره بودند تا اینکه مذاکرات جدی و امید بخش از آوریل ۲۰۱۵ (فروردین ۹۴ ) در تفاهم هسته‌ای لوزان شکل گرفت. در لوزان سوئیس پس از ۸ روز مذاکرات فشرده در نهایت در ۱۳ فروردین طرفین به چهارچوبی دست یافتند که به گفته مذاکره کنندگان ۱+۵ دو طرف برای به ثمر رسیدنش نرمش زیادی از خود نشان دادند. طبق این تفاهم نامه امریکا ایرانی مجهز به زیرساخت های محدود هسته ای پذیرفت و ایران هم محدودیت های زیادی برای تاسیساتش.

پایان کار لوزان موجب امید دولت و وعده های رنگارنگ به مردم شد. تفاهم نامه لوزان کلیدی شد برای همه قفل ها و مشکلات کشور؛ حتی آب!

اما در ادامه، ماجرا گزارش برگی (فکت شیت) که از سوی کاخ سفید صادر شد و اختلافی که با گزارش برگ ایرانی داشت صدای منتقدان را بلند کرد. بیانه ای که در قبال محدودیت های هسته ای لغو کامل همه تحریم ها را در بر نداشت و همین موضوع بارها تیم هسته ای را به مجلس کشاند.

مذاکرات در ادامه راه به وین رسید. در هتل کوبورگ پس از ۱۷ روزه مذاکره فشرده، سرانجام ایران و ۱+۵ سه‌شنبه ۱۴ ژوئیه (۲۳ تیرماه) موفق به دستیابی به یک توافق جامع و نهایی بر سر آینده برنامه هسته‌ای ایران شدند. ۶ روز بعد نیز شورای امنیت با تصویب قطعنامه ۲۲۳۱ برای لغو تحریم های این شورا علیه ایران مهر تائیدی بر آن (برجام) زد. قطعنامه ای که بندهایی برای محدود کردن برنامه های موشکی و توان دفاعی ایران داشت. اما اعضای تیم مذاکره کننده ایرانی بارها تاکید کردند که نقض این بندها نقض برجام نیست و توضیح می دادند که این بندها الزام آور نیست و تنها از ایران درخواست کرده است.

در ادامه راه در ۱۸ اکتبر ۲۰۱۵ (۲۷ مهر) که با عنوان روز پذیرش توافق هسته‌ای ایران شناخته می‌شود، اوباما، رئیس جمهوری آمریکا دستور آمادگی برای لغو و توقف اجرای تحریم‌های هسته‌ای ایران در «روز اجرای» این توافق را صادر کرد و اتحادیه اروپا هم برداشتن تحریم‌های هسته‌ای از این روز را به تصویب رساند. ایران هم باید تعهدات خود را برای اجرای برجام آغاز می کرد تا آژانس آنرا راستی آزمایی کند.

در نهایت در ساعت پایانی ۲۶ دی ۱۳۹۴، آمانو مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که ایران تمام تعهدات خود تحت برجام را اجرایی کرده است و اجرای آنها مورد تأیید آژانس انرژی اتمی است. کمی بعد در ساعت اولیه روز ۲۷ دی ۱۳۹۴ (۱۷ ژانویهٔ ۲۰۱۶)، بیانیهٔ اجرایی شدن برجام و لغو همه تحریمهای اروپا و امریکا و همه قطعنامه‌های تحریمی شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران، در مقر آژانس بین المللی انرژی اتمی در وین، توسط فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران قرائت و برنامه جامع اقدام مشترک اجرایی شد که به موجب آن بلافاصله باید کلیه تحریمهای مرتبط با برنامه های هسته ای ایران برچیده می شد.

تائید مشروط برجام

البته در داخل، برجام به صورت مشروط تائید شد و رهبر معظم انقلاب ( ۲۹ مهرماه) در نامه ای به رئیس جمهور شرایط و الزاماتی را برای برجام برشمردند و بر رعایت آن تاکید کردند:

مرجع بودن متن مذاکرات- در موارد ابهام سند برجام، تفسیر طرف مقابل مورد قبول نیست و مرجع متن مذاکرات است.

نقض برجام با وضع هر گونه تحریم- هر گونه تحریم در هر سطح و هر بهانه‌ای توسط هر یک از کشورهای طرف مذاکرات نقض برجام محسوب می‌شود.

کیفرخواست علیه رئیس‌جمهور آمریکا - اظهارات رئیس‌جمهور آمریکا در نامه به اینجانب مبنی بر اینکه قصد براندازی جمهوری اسلامی را ندارد خیلی زود با طرفداری‌اش از فتنه‌های داخلی خلاف واقع از آب درآمد و تهدیدهای صریح وی به حمله نظامی و حتی هسته‌ای که می‌تواند به کیفرخواست مبسوطی علیه وی در دادگاه‌های بین‌المللی منتهی شود، پرده از نیت واقعی سران آمریکا برداشت.

معامله و تبادل اورانیوم غنی شده - معامله اورانیوم غنی شده موجود در برابر کیک زرد با دولت خارجی در صورتی آغاز خواهد شد که قراردادهای مطمئن در این‌باره همراه با تضمین کافی منعقد شده باشد. معامله و تبادل مزبور باید به تدریج و در دفعات متعدد باشد.

تضمین لغو تحریم‌ها - لازم است تضمین‌های قوی و کافی برای جلوگیری از تخلف طرف‌های مقابل تدارک شود که از جمله آن اعلام کتبی رئیس‌جمهور آمریکا و اتحادیه اروپا مبنی بر لغو تحریم‌هاست.

پایان پرونده پی ام دی - اقدامات مربوط به آنچه درباره نوسازی کارخانه اراک و معامله اورانیوم غنی شده آمده است تنها هنگامی آغاز خواهد شد که آژانس پایان پرونده موضوعات حال و گذشته را اعلام کند.

نوسازی کارخانه اراک - اقدام در مورد نوسازی کارخانه اراک با حفظ هویت آن تنها در صورتی آغاز خواهد شد که قرارداد قطعی و مطمئن درباره طرح جایگزین و تضمین کافی برای اجرای آن منعقد شده باشد.

تحقیق و توسعه- سازمان انرژی اتمی تحقیق و توسعه در ابعاد مختلف را در مقام اجرا به گونه‌ای ساماندهی کند که در پایان دوره هشت‌ ساله هیچ کمبود فناوری برای ایجاد غنی‌سازی مورد قبول در برجام وجود نداشته باشد.

قدردانی از تیم مذاکره‌کننده- لازم می‌دانم از همه دست اندرکاران فرآیند برجام در همه دوره‌ها از جمله هیات مذاکره‌کننده اخیر، منتقدان، رئیس و اعضای کمیسیون ویژه مجلس، اعضای شورای عالی امنیت ملی، رئیس و نمایندگان مجلس، رسانه ملی و نویسندگان مطبوعات کشور قدردانی خود را اعلام دارم.

یکی از مهمترین بندهای نامه ۹ ماده ای، درباره وضع هر گونه تحریم جدید در هر سطح و به هر بهانه‌ای توسط هر یک از کشورهای طرف مذاکره بود که نباید صورت گیرد.

اقداماتی که ایران انجام داد

اما تحت این توافق، ایران ذخایر اورانیم غنی شده متوسط خودش را پاکسازی و ذخیره‌سازی اورانیوم با غنای کم را تا ۹۸ درصد قطع کرد. همچنین ایران متعهد شد که تعداد سانتریفیوژها را حدود دوسوم و حداقل به مدت ۱۵ سال کاهش دهد و موافقت کرد که تا ۱۵ سال بعد، اورانیوم را بیش از ۳.۶۷درصد غنی‌سازی نکند و تأسیسات غنی سازی اورانیوم جدید یا رکتور آب‌سنگین جدیدی نسازد. یعنی ۹ تن اورانیوم غنی شده به ۳۰۰ کیلو رسید، تعداد سانتری فیوژهای نطنز از ۱۹ هزار به ۵۰۶۰ کاهش یافت و قلب راکتور اراک هم خارج شد.

در همین راستا برای نظارت و تأیید اجرای توافقنامه توسط ایران، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) به تمام تأسیسات اتمی ایران دسترسی منظم خواهد داشت.

اقداماتی که امریکا انجام داد!

اما از همان روز شروع اجرای توافق هسته ای (برجام) آمریکا با پیش گرفتن روند جدید، به دنبال بهانه‌های تازه برای اعمال تحریم های جدید علیه ایران می‌گشت و با اعمال سیاست های جدید در پی آن بود که اثرات رفع تحریم ها را خنثی کند. وضع قانون صدور روادید آمریکا یکی از این سیاست بود که برای سفر هیات‌های خارجی به ایران مانع ایجاد می‌کرد.

پس از این شیطنت یانکی ها بند محدودیت آزمایش موشکی ایران که در قطعنامه ۲۲۳۱ آمده بود را دستاویز جدیدی برای اعمال تحریم های جدید علیه ایران قراردادند و وزارت خزانه‌داری آمریکا دو شرکت را به بهانه ارتباط با برنامه موشکی ایران تحریم کرد. این وزارتخانه‌ همچنین دو فرد و شرکت مستقر در انگلیس و دو شرکت مستقر در امارات را به بهانه کمک به هواپیمایی ماهان تحریم کرد. علاوه بر این وزارت دادگستری آمریکا ۷ ایرانی را متهم کرد که در سال‌های گذشته مؤسسات مالی آمریکا را هک کرده‌اند.

اقدامات اخیر آمریکا واکنش وزارت خارجه ایران را هم برانگیخت و جابری انصاری در بیانیه ای تاکید کرد که برنامه موشکی ایران ارتباطی با برجام ندارد. سخنگوی وزارت خارجه ایران در اعتراض به این تحریم ها گفت که آزمایش موشکی ایران اهدافی کاملا دفاعی دارد و هیچ اقدامی قادر نخواهد بود ایران را از حقوق مشروع و قانونی‌اش برای تقویت بنیه دفاعی و امنیت ملی خود محروم کند.

همچنین سفیر و نماینده دائمی ایران در سازمان ملل نیز در نامه‌ای خطاب به شورای امنیت اعلام کرد: آزمایش‌های موشکی اخیر ایران قطعنامه اخیر شورای امنیت(۲۲۳۱) را در تأیید توافق هسته‌ای نقض نمی‌کند.

البته رئیس جمهور نیز در اولین جلسه هیات دولت در سال ۹۵ با اشاره به توانمندی های دفاعی و موشکی کشور تاکید کرد: «هر اقدامی که برای تقویت بنیه دفاعی کشور لازم باشد، دنبال می‌کنیم و این یک سیاست راهبردی ماست.»

نتیجه ۷۰ روز اجرای برجام

اما امروز بیش از ۷۰ رو از اجرای برجام می گذرد. آش همان آش و کاسه همان کاسه! و همچنان شاهد تحریم هایی جدیدی از سوی امریکا هستیم که به هیچ وجه با روح برجام هماهنگی ندارد.

رهبر معظم انقلاب در سخنان نوروزی خود در حرم رضوی ضمن تبیین آنچه که تاکنون از اجرای برجام صورت گرفته است، بیان داشتند: «هرگونه توافق با آمریکا به معنای ناگزیر بودن ایران به انجام تعهدات و بد عهدی و خدعه و تقلب آمریکا در انجام تعهدات این کشور است که این مسئله را اکنون به عینه می بینیم و این یعنی «خسارت محض». »

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در اثبات این مسئله به توافق هسته ای به عنوان یک نمونه اشاره کردند و گفتند: «در همین توافق نیز آمریکاییها به آنچه وعده داده بودند، عمل نکردند و به تعبیر وزیر محترم امور خارجه، بر روی کاغذ تعهداتی را انجام دادند اما در عمل و از طریق راههای انحرافی مانع از تحقق آن تعهدات شدند. اکنون با وجود توافق هسته ای، همچنان معاملات بانکی ما دچار مشکل است و پولهای ایران نیز بازگردانده نشده است زیرا کشورهای غربی و کشورهای تحت تأثیر آنها، از آمریکاییها هراس دارند.»

تحریم بخشی از واقعیت سیاست خارجی و امنیتی امریکاست و این کشور الگوهای برگشت‌ پذیری را در قالب تحریم‌ها در دستور کار قرار داده است. سیاست خارجی ایالات متحده به گونه‌ای است که همواره از ابتکار عمل لازم برای انجام اقدامات یکجانبه‌گرایانه برخوردار است. تحریم‌هایی که نه شورای امنیت آن را مورد پذیرش قرار داده و نه اینکه از سوی ایران می‌تواند مشروعیت لازم را داشته باشد؛ اما به خاطر نفوذی که آمریکا بر اقتصاد جهانی دارد می‌تواند برخی از شرکت‌های بین‌المللی را وادار کند که محدودیت‌هایی را در رابطه با ایران ایجاد کنند که اظهارات اخیر رئیس جمهور اتریش نیز گواهی است بر این مطلب.

رئیس جمهور اتریش در مصاحبه اخیر خود با خبرنگار صدا و سیما در وین با بیان اینکه «هنوز همه تحریمهای ضد ایرانی برداشته نشده است»، گفت: در مورد سوئیفت باید بگویم که هنوز در این زمینه مذاکراتی در جریان است. باید به این مساله توجه داشت که هنوز همه تحریمهای ضد ایرانی برداشته نشده اند. تا آنجا که من می دانم اروپا نیز به تنهایی نمی تواند چنین کند بلکه این جامعه بین المللی است که باید این موضوع را مورد رسیدگی قرار دهد. در این زمینه آمریکا نیز نقش آفرین است. وی در ادامه ابراز امیدواری کرد که همه طرفها به طور کامل به توافق (هسته ای) پایبند باشند تا در نهایت همه تحریمهای ایران در موعدهای مقرر و تعیین شده نیز برچیده شوند.

رهبر انقلاب اسلامی در ادامه سخنان نوروزی شان دشمن اصلی ایران را «آمریکا» نامیدند و با اشاره به دیگر عهدشکنی و فریبکاری این کشور در قبال ایران، بیان داشتند: «سیاستمداران آمریکایی و وزارت خزانه داری این کشور از یک طرف تحریم را با روشهای خاص و پیچیده، عملاً حفظ می کنند و با دشمنی محض از تهدید به تحریم سخن می گویند و از طرف دیگر در کاخ سفید سفره هفت سین می اندازند و با روشهای «بچه گول زن»، در پیام نوروزی برای اشتغال جوانان ما دلسوزی می کنند! »

البته شواهد نقض برجام تنها به این موارد خلاصه نمی شود. پایگاه اینترنتی کاخ سفید هم به نقل از جاش ارنست کاخ سفید نوشت که: نگرانی های ما درباره حمایت ایران از تروریسم، نقض مستمر حقوق انسانی مردم این کشور، ادامه توسعه برنامه موشک های بالستیک و ادامه تهدید علیه نزدیک ترین متحد آمریکا یعنی اسرائیل، باعث شده واشنگتن برای انزوای ایران بکوشد.

سخنگوی کاخ سفید با تاکید براینکه «تحریم های عمده تجاری علیه ایران همچنان به قوت خود باقیست» به تحریم ها اخیر امریکا علیه ایران اشاره کرد و گفت: واشنگتن در خصوص مقابله با برنامه موشکی ایران بسیار جدی است. علاوه بر این؛ در اخرین نقض عهد طرف غربی، امریکا، انگلیس، فرانسه و آلمان در نامه ای به شورای امنیت با ادعای اینکه موشکهای ایران توانایی حمل کلاهک هسته ای دارد برخورد با ایران را خواستار شدند.

و اما فرجام برجام از زبان رهبر فرزانه انقلاب؛ «به تعبیر وزیر محترم امور خارجه، بر روی کاغذ تعهداتی را انجام دادند اما در عمل و از طریق راههای انحرافی مانع از تحقق آن تعهدات شدند.» حضرت آیت الله خامنه ای ۹۵/۱/۱