بی‌آبی مشکلی بزرگ برای ایران / کمبود آب کدام یک از شهر های کشور را تهدید می کند؟

سرویس اجتمایی فردا؛ بشیر قلی زاده سرچشمه: ایران با ميزان بارش كم درحدود 250 ميليمتر در سال، جز کشورهای خشک و گرمسیری می باشد باتوجه به کاهش بارش در این چند سال اخیر رو به سوی کشوری با شرایط آب و هوایی خشک می رود. بحران کم آبی خیلی زود تر از آنچه که فکرش را می کنیم ما را در گیر خود کرده است. كارشناسان محيط‌ زيست از آغاز خشكسالي در ايران و وقوع خشكسالي شديد در آينده نزديك اظهار نگرانی مي‌كنند. و همچنین گزارش‌هاي سازمان‌هاي جهاني نشان مي‌دهد كه حدود 40سال ديگر، منطقه خاورميانه و از جمله ايران با 30سال خشكسالي شديد مواجه خواهد شد كه اين خشكسالي در سال‌هاي اخير آغاز شده است بر اساس داده‌هاي به دست آمده از مطالعات دماي هواي كشور، تا 90 سال آينده ميزان بارش كاهش و ميزان دما افزايش مي‌يابد ضمن آنكه سفره‌هاي آب زيرزميني نيز از بين مي‌روند.

برخی نقشه‌ها یی وجود دارند که نشان دهندهٔ آب موجود در طبیعت است و کشورهای با حجم پایین‌تر یا بالاتر آب قابل استفاده را مشخص می‌کند. برخی دیگر نسبت آب موجود به جمعیت را دارند. رویکرد معمول رتبه بندی کشورها بر مبنای میزان منابع آب موجود در سال به ازای هر فرد است. برای مثال، با توجه به شاخص تنش آب فالکنمارک، زمانی گفته می‌شود یک کشور یا منطقه «تنش آبی» دارد که منابع آب سالانه آن کمتر از ۱۷۰۰ متر مکعب به ازای هر فرد در سال است. در سطحی بین ۱۷۰۰ و ۱۰۰۰ متر مکعب به ازای هر فرد در سال، کمبود آب دوره‌ای یا محدود را می‌توان انتظار داشت. هنگامی که منابع آب کمتر از ۱۰۰۰ متر مکعب به ازای هر فرد در هر سال باشد، کشور با «کمبود آب» مواجه است. فائو وابسته به سازمان ملل متحد بیان می‌کند که تا سال ۲۰۲۵، ۹/۱میلیارد نفر در کشورها و یا مناطق با کمبود آب مطلق زندگی می‌کنند، و دو سوم از جمعیت جهان تحت شرایط تنش خواهند بود. بانک جهانی می‌افزاید که تغییرات آب و هوایی می‌تواند تغییر الگوهای آینده دستیابی به آب و استفاده از آن را موجب شود، در نتیجه افزایش میزان تنش آب و ناامنی، هر دو در مقیاس جهانی به آب بستگی دارند. یکی دیگر از اندازه‌گیری‌ها، به عنوان بخشی از یک ارزیابی گسترده‌تر از مدیریت آب در سال ۲۰۰۷،با هدف ارتباط در دسترس بودن آب و چگونگی استفاده از منابع در نظر گرفته شد؛ بنابراین کمبود آب به دو بخش «فیزیکی» و «اقتصادی» تقسیم شد. کمبود آب فیزیکی زمانی است که آب برای برآورده کردن تمام خواسته‌ها کافی نیست، از جمله آب مورد نیاز برای کارایی مؤثر اکوسیستم. مناطق خشک اغلب از کمبود آب فیزیکی رنج می‌برند. گاهی نیز به نظر می‌رسد که آب فراوان است اما در جایی منابع بیش از حد مصرف می‌شوند، مانند زمانی که زیرساخت‌های هیدرولیکی برای آبیاری، بیش از حد توسعه یافته‌اند. نشانه‌های کمبود آب فیزیکی عبارتند از: تخریب محیط زیست و کاهش آبهای زیرزمینی. تنش آب به موجودات زنده آسیب می‌رساند زیرا هر موجودی برای زندگی به آب نیاز دارد. استان‌های پربارش و کم‌ بارش کشور رئیس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی از افزایش ۹ درصدی بارش کشور در نیمسال دوم سال ۹۴ خبر داد.به گزارش ایسنا، شاهرخ فاتح با اشاره به اینکه از ابتدای سال آبی (مهر) ۹۴ تا دوم فروردین ۹۵ کل کشور ۱۶۱ میلیمتر بارش دریافت کرده است، گفت: این عدد نسبت به میانگین بلندمدت ۶ درصد کاهش و نسبت به سال گذشته ۹ درصد افزایش داشته است. رئیس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی کشور در ادامه به استان های پربارش از ابتدای سال زراعی ۹۴ تا دوم فروردین ۹۵ اشاره کرد و افزود: استان ایلام نسبت به میانگین بلندمدت ۵۰ درصد افزایش بارش داشت، همچنین استان اردبیل با ۴۰ درصد و کرمانشاه با ۳۸ درصد بارش بیشتری نسبت به میانگین بلندمدت دریافت کرده اند.فاتح همچنین به استان های کم بارش کشور نسبت به سال گذشته اشاره کرد و گفت: امسال استان یزد با ۴۳ درصد، خراسان رضوی با ۲۹ درصد و خراسان جنوبی با ۲۸ درصد کاهش بارش نسبت به سال گذشته مواجه بوده اند. .به گفته وی، درمقابل استان های ایلام با ۱۲۴ درصد، هرمزگان با ۱۱۹ درصد و کرمانشاه با ۱۰۲ درصدافزایش، سه استانی هستند که بیشترین افزایش بارندگی را در مقایسه با سال قبل داشته اند.به گفته فاتح، استان یزد نسبت به میانگین بلندمدت ۴۵ درصد کاهش بارش داشته است، همچنین استان های خراسان جنوبی با ۳۸ درصد و اصفهان با ۳۴ درصد بارش کمتری نسبت به میانگین بلندمدت دریافت کرده اند. رئیس مرکز ملی خشکسالی سازمان هواشناسی در مورد وضعیت بارشی استان تهران اظهار کرد: این استان از مهر ۹۴ تا دوم فروردین ۱۵۸ میلیمتر بارش دریافت کرد که نسبت به میانگین بلندمدت ۱۹ درصد کاهش و نسبت به سال گذشته ۴ درصد افزایش بارش داشته است. فاتح در پایان درمورد پیش‌بینی وضعیت بارش سه ماه آینده کشور، گفت: براساس گزارش پژوهشکده اقلیم شناسی، بارش در سه ماه آینده در اکثر نقاط کشور در حد نرمال و حدود مورد انتظار فصل بهار خواهد بود. بد نيست در پايان به برخي از تبعات و خسارات خشكسالي بر محيط‌ زيست و حيات وحش پرداخت كه در اين باره مي‌توان به كوچ و مهاجرت بي‌رويه حيوانات وحشي به لحاظ كمبود آب و غذاي كافي، افزايش آسيب‌ پذيري شكار، افزايش بيماري و تنش در گونه‌هاي در معرض خطر، كاهش باروري و جمعيت وحوش و انقراض محلي، بروز بيماري‌هاي مختلف در بين حيات وحش و مرگ و مير بيشتر در نتيجه افزايش ارتباطات با توليدات كشاورزي از قبيل استفاده از حيوانات از مزارع و خشك شدن اكثر زيستگاه‌هاي آبي طبيعي و انسان ساخت كه زيستگاه پرندگان مهاجر و كنار آبزي است، اشاره كرد. همچنين بخش اعظمي از اراضي كشور ايران شامل اكوسيستم خشك و نيمه‌خشك با ميزان بارش كم در اندازه 250 ميليمتر در سال تشكيل مي‌دهد كه نتيجه آن كاهش رويش گياهان و كاهش توليد است. اكنون مشاهده مي‌كنيم كه سراسر جهان تنوع زيستي، امنيت غذايي تحت تأثير اين مسئله قرار گرفته است به گونه‌اي كه مسئله بيابان‌زايي، توليد محصولات كشاورزي را كاهش داده و كشور‌ها به ويژه كشور‌هاي در حال توسعه را با خطر جدي مواجه كرده است كه به همين منظور بايد راه کاری جدید براي سازگاري با پديده خشک سالی طراحي كرد. بايد به خاطر داشته باشيم كه بروز پديده خشكسالي تأثير قابل توجهي بر افزايش ريزگردها و توفان‌ها خواهد داشت كه در آينده تهديد بزرگي خواهد بود.