دولت برنامه مدون برای پس از تحریم ندارد/ تاثیر برجام بر اقتصاد تا این لحظه روانی است!

سرویس اقتصادی فردا: سال ۹۴ در حالی به پایان رسیده که اقتصاد کشور در شرایط خاصی قرار گرفته است. در حالی که بیش از ۲ ماه از اجرای برجام می‌گذرد و تا به حال تغییرات چندانی در وضع اقتصادی کشور ایجاد نشده، اما دولتمردان وعده می‌دهند که سال ۹۵ تاثیرات اجرای برجام در اقتصاد کشور آشکار خواهد شد. بعضی از دولتمردان مانند وزیر اقتصاد و رئیس کل بانک مرکزی پیش بینی کرده‌اند که سال آینده رشد اقتصادی بین ۴ تا ۵ درصد خواهیم داشت. اما اقتصاددانان نظرات مختلفی را در این زمینه دارند. برخی از آن‌ها معتقدند که برجام در سال آینده هم گره رکود اقتصادی را باز نمی‌کند. برخی دیگر هم معتقدند که می‌توانیم در سال آینده رشد و رونق اقتصادی را حس کنیم. میثم موسایی از جمله اقتصاددانانی است که معتقد است امکان رخ دادن تغییرات مثبت هست به شرطی که دولت برنامه مدون اقتصادی برای پس از برجام داشته باشد که البته این مساله را تا امروز نشان نداده است. او معتقد است برای خروج از رکود باید مشکلات رکود در طرف عرضه و تقاضای اقتصاد کشور را برطرف کرد. مشروح گفتگوی خبرنگار «فردا» با میثم موسایی، کار‌شناس اقتصادی و عضو هیات علمی دانشگاه تهران به شرح زیر است: فردا: بیش از دو ماه از اجرای برجام می‌گذرد، به نظر شما اقتصاد ایران چه تاثیری از اجرای برجام گرفته است؟ اجرای برجام تا به این لحظه تنها تاثیرات روانی بر اقتصاد کشور گذاشته و آرامشی را به بازار حاکم کرده است. به نظر می‌رسد اجرای برجام در دراز مدت سیاستهای پولی و مالی را تحت تاثیر قرار داده و می‌توانیم منتظر تاثیر در بخشهای واقعی اقتصاد کشور باشیم البته به شرطی که دولت برای پس از تحریم برنامه داشته باشد و همینطور همه چیز را به امان خدا‌‌ رها نکند. فردا: منظورتان از تاثیرات روانی چیست؟ قبل از برجام سیستم‌های بانکی قفل بودند و مبادلات جهانی نداشتیم. نقل و انتقالات بانکی ممکن نبود اگر کسی می‌خواست خریدی انجام دهد باید متوسل به صرافی‌ها می‌شد و صرافی‌ها هم از طریق اشخاص دیگری این کار را انجام می‌دادند که هزینهٔ بالایی داشت. دو تحریم عمده وجود داشت یکی تحریم نفتی و دیگری تحریم بانکی بود که درواقع یکی نبض صادرات نفت را محدود می‌کرد و دیگری اتصال ارز را مشکل می‌کرد. به همین دلیل تورم ایجاد شده بود. با اجرای برجام این مشکلات تا حدی برطرف می‌شود. امیدواریم این سرمایه‌هایی که قرار است از خارج وارد ایران شود با حضور در بخشهای تولیدی باعث رونق بازار داخلی شده و رکود را کاهش دهد. همچنین کارگران بیشتری مشغول به کار شوند و کارخانه‌ها با ظرفیت بیشتری شروع به کار کنند ولی همهٔ این‌ها نیاز به گذشت زمان و وقت دارد تا به نتیجه برسد و تاثیر آن احساس شود البته اگر این اتفاقات مثبت رخ دهد و سرمایه گذاری‌های تولیدی بیشتر شود نه واردات! فردا: این تاثیرات را در سال ۹۵ چگونه پیش بینی می‌کنید؟ وضعیت اقتصاد کشور فقط تحت تاثیر برجام نیست. عمده مشکلات مربوط به بخشهای کشاورزی، خدمات و اقتصاد، به تصمیمات و سیاستهای داخل کشور و به مدیریت ناکارآمد و ناتوان داخلی برمی گردد. نبود فضای کافی کسب و کار، مقررات نامناسبی که در حوزهٔ بازرگانی، مالیات‌ها، قانون کار و تامین اجتماعی ضد تولید عمل می‌کند و تحریم که رفع شود و سرمایه گزاری‌های خارجی که انجام شود درواقع یک بخش کوچکی از مشکلات حل می‌شود و در واقع نقش مکمل را ایفا خواهد کرد. رشد اقتصادی در سال آینده تحقق خواهد یافت در اقتصاد داخلی تغییر ایجاد خواهد شد، حدود یک میلیون شغل جدید ایجاد می‌شود در بازار بورس رونق خواهیم داشت و در بخش مسکن هم رونق اندکی را لمس خواهیم کرد، زیرا ساخت وساز افزایش می‌ابد. اما اجرای برجام در بخش کشاورزی تاثیر زیادی نخواهد داشت. فردا: دولت یازدهم قول تک نرخی کردن ارز را داده بود آیا در سال پیش رو می‌تواند به وعده خود عمل کند؟ دولت همواره می‌تواند این تصمیم را عملی کند اما مهم این است که با چه قیمتی ارز را تک نرخی کند که این را هیچ‌گاه مشخص نکرده است. اگرنرخ ارز تک نرخی شود بسیاری از رانت‌ها از بین می‌رود. برای تک نرخی کردن ارز باید قیمتی تعیین شود که از ثبات لازم برخوردار باشد. در حال حاضر ارز باید در حدود ۳۳۰۰ تومان باشد که در برنامه ششم هم روی آن تاکید شده است، اما متاسفانه قیمت ارز بین ۴۰۰ تا ۵۰۰ تومان از این مبلغ بالا‌تر است. اگر دولتمردان صرفا بخواهند با افزایش نرخ ارز یک تعادل برقرار شود این کار همین الان هم امکان پذیر است و در زمان تحریم و حتی جنگ هم امکان پذیر بود. دولتمردان می‌دانند که ثبات در نرخ ارز به نفع جامعه است. برای ثبات در نرخ ارز باید مقدار ارزی که به بازارعرضه می‌شود آنقدر زیاد باشد که قیمت‌ها کاهش پیدا کنند. طرح دولت برای تک نرخی کردن ارز، نباید ارز را مستقیما در اختیار تولید کننده، مصرف کننده و وارد کننده قرار دهد زیرا آن‌ها ارز را به قیمت بازار آزاد عرضه می‌کنند و همین کار قیمت را افزایش داده است. افزایش قیمت‌ها تومور کوتاه مدت به وجود می‌آورد و هزینه اجتماعی ایجاد می‌کند. در حال حاضر دولت به جایی نرسیده که بتواند ارز را با قیمت ۳۳۰۰ تومان حفظ کند. فردا: دلیل رکود فعلی که براقتصاد کشور حاکم شده چیست؟ سیاست‌های پولی و مالی، بیکاری، کسری بودجه، افزایش هزینه‌های جاری و تحریم رکود را تشدید کرده و باعث شده رکود در طرف تقاضا ایجاد شود. در اقتصاد کشور دو نوع رکود در طرف عرضع و تقاضا وجود دارد و عمدتا درذ اثر تحریم‌ها بوده است. برای مثال در برخی از تولیدی‌ها مواد اولیه و ماشین آلات در کارخانه‌ها و کارگاه‌ها وجود نداشته و همین مسئله باعث درآمد کمتر و در نتیجه کاهش تعداد کارگران شده است و از طرفی افزایش نرخ ارز باعث شده هزینه‌ها بالا برود. در بخش تولید کاهش قدرت خرید طبقات متوسط و پایین دلیل اصلی آن درکشور ما سیاست‌های غلط پولی دولت است که با قبول تورم ساختاری طی۲۰ سال ارزش پول به ۱۰۰۰ برابرکاهش یافته است. اگر شما متوسط نرخ تورم را در طی این ۳۷ سال برابر ۲۰ درصد بدانید طبق محاسباتی قیمت‌ها طی این۳۷ سال ۱۰۰۰ برابرشده است یعنی ۱۰۰۰ برابر ارزش پول داخلی کاهش پیداکرده است واین به معنی کاهش قدرت خرید است. از طرفی رشد جمعیت را داریم از یک طرف دیگر منابع دچار موانعی شده و بیکاری در شهر‌ها رونق اقتصادی را پایین آورده است. گاهی اوقات دولت وام‌هایی به خریداران برای خرید محصولات داخلی می‌دهدکه برای خروج از رکود کافی نیست و نیاز به تغییر ساختار دارد. مهم‌تر از همه باید مشکلات رکودی که در زمینه عرضه وجود دارد برطرف شود. فردا: این مشکلات چگونه قابل حل است؟ با اصلاح قوانین و تغییر ساختاری این مشکلات حل می‌شود که این نیاز به یک تیم قدرتمند که مجموعه‌ای از اقتصاد دانان که برنامه ریزی جامعی برای اقتصاد کشور دارد. این اقتصاددانان علاوه بر تغییرات کوتاه مدت، برای تغییرات بلند مدت هم برنامه ریزی کنند.