چگونه در شعر به خلاقیت برسیم؟

خبرگزاری فارس: نشست «خلاقیت ادبی» در روز سوم از پنجمین دوره آموزشی شعر جوان انقلاب اسلامی(آفتاب گردان‌ها) با حضور قربان ولیئی در سالن شهید حسین فهمیده برگزار شد.

این شاعر با بیان اینکه تمایل، تمرکز، تداوم، تفکر، تحمل، تنزه، تفحص، تفرج، تعامل، تغافل، تجسم، تفنن، تهور، تفرد، تمرد و تساهل از مراحل و سیر شناخت و دستیابی به خلاقیت به شمار می‌آیند، درباره مرحله تفرج توضیح داد: تفرج به معنای گشایش و گردش بوده و در خلاقیت، نوآوری و خلق کردن موثر است. بنابراین می‌توان گفت که تا با شئ شگفت انگیزی مواجه نشوید، نمی‌توانید به خلاقیت دست یابید. یکی از ملاک های من این است که هر آدمی‌ به همان اندازه که حیرت می‌کند، آدم است. در واقع کسی که اهل تفرج، گشتن و نگریستن نیست به تدریج به تکرار کشیده می‌شود.

ولیئی از تعامل به عنوان عنصر بعدی یاد کرد و گفت: شما نباید تنها به شاخه ای که در آن خلاقیت دارید، اکتفا کنید. جهان پیکره واحد و قوانین آن یکسان است؛ یعنی مبتنی بر بینش توحیدی است. این مساله را می‌توان از زندگی و آثار مولوی مورد مطالعه قرار داد.

نویسنده کتاب «حکایت نی» درباره مرحله تغافل توضیح داد: تغافل یعنی میزانی از خود را به غفلت زدن؛ یعنی بتوان بی‌خبر بود. امروز با وجود شبکه هایی چون اینستاگرام و تلگرام زیر باران خبر و یا بمباران خبر قرار گرفتیم. پس باید خبرهایی که به کارمان نمی‌آید را حذف کنیم چون معتقدم که شما توفیق نمی‌یابید ابه همه اخبار به یک میزان بپردازید. این پراکنده کردن نیروهای باطنی است. مقداری غفلت و تغافل برای کمال لازم است. مولوی می‌گوید که «روی در دیوار کن، تنها بشین/ وز وجود خویشتن خلوت گزین».

وی با بیان اینکه انسان خلاق آن است که قدرت تجسم بالایی داشته باشد، از تجسم به عنوان مرحله بعدی یاد کرد و گفت: انسان موجودی است که سه لایه اصلیِ بدن، خیال و روح را دارد. بدن و روح دو سر طیف هستند و هیچ نسبتی با هم ندارند. برای آنکه با هم نسبت یابند، خدا عالمی‌ به نام عالم خیال ساخته است که می‌توان گفت که فعالیت شعرا و هنرمندان در این عالم است. تجسم یعنی دریافت هایی که از عالم روح و بالا بگیرید و توانایی جسمانیت بخشیدن به آن را داشته باشیم.

ولیئی در توضیح تفنن که در مرحله بعدی قرار دارد، اظهار کرد: تفنن موجب طراوت روح می‌شود، حتی اگر از فعالیتی لذت می‌برید، گاهی از انجام آن دوری کنید. مرحله بعدی تهور است؛ یعنی وقتی به نتیجه رسیدید که کار درستی انجام دادید، آن را ارائه کنید که این نشان از شجاعت دارد. معمولا حرف جدید، خلاق و نو با مقاومت روبه رو می‌شود اما نباید در برابر آن دست از کار کشید.

نویسنده کتاب «ضربان ذات و لحظه جهان» از تفرد به معنای فردیت و تمرد به معنای سرپیچی به عنوان مراحل بعدی یاد کرد و ادامه داد: تساهل یا آسان سازی یکی دیگر از مراحل است؛ یعنی انسان خلاق کسی است که وقتی می‌خواهد نوآوری داشته باشد، می‌تواند قدرت آن را داشته باشد که مساله را تا حدودی ساده کند. یکی از فلاسفه غرب می‌گوید که «سادگی مساوی زیبایی است»؛ یعنی حقیقت نیز ساده است و آنقدرها که گفته می‌شود، پیچیده نیست. این است که گفته می‌شود سهل و ممتنع.

پنجمین دوره آموزشی شعر جوان انقلاب اسلامی‌از سه‌شنبه 11 تا جمعه 14 اسفندماه از سوی موسسه فرهنگی هنری انتشارات شهرستان ادب و در مجموعه فرهنگی، تفریحی، آموزشی کردان کرج برگزار می‌شود.